Phát triển ngành Công nghiệp môi trường theo Luật Bảo vệ môi trường 2020
Trước những yêu cầu về bảo vệ môi trường và tầm quan trọng của ngành Công nghiệp môi trường đối với công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong tình hình mới. Năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 192/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam đến năm 2025; Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã có nhiều quy định chi tiết phát triển ngành Công nghiệp môi trường.
Và phát triển ngành công nghiệp môi trường được quy định theo Điều 143 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020. Theo khoản 1 Điều 143 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 về phát triển công nghiệp môi trường thì, ngành công nghiệp môi trường được quy định như sau: "Công nghiệp môi trường là ngành kinh tế trong hệ thống ngành kinh tế Việt Nam cung cấp công nghệ, thiết bị và sản phẩm phục vụ yêu cầu bảo vệ môi trường".
Theo mục tiêu phát triển ngành công nghiệp đến năm 2025 yêu cầu: Phát triển sản xuất thiết bị và sản phẩn đáp ứng cơ bản nhu cầu bảo vệ môi trường trong nước, từng bước tiến tới xuất khẩu các sản phẩm có lợi thế và năng lực cạnh tranh; năng lực sản xuất trong nước đáp ứng khoảng 70-80% nhu vầy thiết bị xử lý nước cấp và nước thải, 60 – 70% nhu cầu thiết bị xử lý và tái chế chất thải rắn, 70 - 80% nhu cầu thiết bị xử lý khí thải…; 60- 70% nhu cầu sản phẩm bảo vệ môi trường, thiết bị và công nghệ tiết kiệm năng lượng, sử dụng năng lượng hiệu quả…; xuất khẩu được 20 – 30% các sản phẩm của ngành công nghiệp môi trường.
Phát triển hệ thống sản xuất và thiết bị sử dụng năng lượng tái tạo là một trong những sản phẩm mục tiêu để phát triển ngành công nghiệp môi trường
Với những mục tiêu trên, khi hình thành cơ cấu ngành công nghiệp môi trường một cách tổng thể thì sẽ có những đóng góp rất lớn vào phát triển kinh tế quốc gia cũng như bảo đảm chất lượng môi trường, hệ sinh thái…
Chính sách hỗ trợ của Nhà nước
Tại khoản 2 Điều 143 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:
“ Nhà nước đầu tư và có chính sách hỗ trợ tổ chức, cá nhân phát triển công nghiệp môi trường, thực hiện lộ trình mở cửa thị trường hàng hóa môi trường phù hợp với cam kết quốc tế”.
Công nghiệp môi trường được xác định là một ngành kinh tế trong tổng thể cơ cấu các ngành kinh tế của Việt Nam, là ngành kinh tế cung cấp công nghệ, thiết bị, sản phẩm và dịch vụ phục vụ nhu cầu xử lý chất thải, bảo đảm tiêu chuẩn cho công tác bảo vệ môi trường trong nước, bảo tồn và phát triển hệ sinh thái, đa dạng sinh học
Trong những năm qua nhà nước đã có những chính sách ưu đãi, hỗ trợ, đặt hàng các tổ chức, cá nhân trong việc phát triển các công nghệ xử lý, tái chế chất thải, phân tích, quan trắc, giám sát và kiểm soát ô nhiễm môi trường, công nghệ sử dụng bền vững tài nguyên và phục hồi môi trường…
Trong Đề án phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam đến năm 2025 Chính phủ cũng đã đã đưa ra yêu cầu về hoàn thiện chính sách, pháp luật, tổ chức về công nghiệp môi trường; khuyến khích nhập khẩu, chuyển giao công nghệ, thu hút đầy tư phát triển thiết bị, phương tiện và sản phẩm bảo vệ môi trường chưa có khả năng sản xuất trong nước; lồng ghép phát triển ngành công nghiệp môi trường và các chiến lược, quy hoạch phát triển ngành, chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội quốc qua, vùng và địa phương; đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong việc phát triển ngành công nghiệp môi trường…Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí thể thực hiện phát triển ngành công nghiệp môi trường và từ các nguồn hợp pháp.
Tại khoản 3 Điều 143 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định: Chính phủ quy định chi tiết Điều này.
Theo đó tại Quyết định số 192/QĐ-TTg ngày 13/02/2017 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt “Đề dự án phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam đến năm 2025” với quan điểm:
Phát triển ngành công nghiệp môi trường là một nội dung quan trọng trong tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của đất nước;
Phát triển đồng bộ các lĩnh vực cung cấp công nghệ, thiết bị, dịch vụ và sản phẩm phục vụ các yêu cầu về bảo vệ môi trường phù hợp với nhu cầu, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và xu hướng phát triển của thế giới;
Nhà nước khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho mọi tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam.
Đặc biệt, mới đây Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 980/QĐ-TTg ngày 22/8/2023 về Ban hành danh mục cụ thể công nghệ, thiết bị, sản phẩm ngành công nghiệp môi trường.
Trong đó, phân định ra 12 nhóm công nghệ, thiết bị, sản phẩm ngành công nghiệp môi trường như: Thiết bị, sản phẩm để xử lý khí thải; thiết bị sản phẩm để xử lý nước thải, tái sử dụng nước thải; thiết bị thu gom, vận chuyển, tái chế, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, công nghiệp, nguy hại, phế liệu; các công trình bảo vệ môi trường; sản xuất năng lượng từ chất thải; bảo tồn đa dạng sinh học; khắc phục sự cố môi trường…
Với việc luật hóa quy định về phát triển ngành công nghiệp môi trường và có những chính sách hỗ trợ tổng thể từ Chính phủ đến các Bộ, ngành, địa phương và những hướng dẫn cụ thể, chi tiết trong việc nhận biết các công nghệ, thiết bị, sản phẩm thuộc ngành công nghiệp môi trường sẽ thúc đẩy ngành công nghiệp môi trường trong nước phát triển một cách tổng thể và có những đóng góp tích cực hơn nữa trong phát triển kinh tế quốc gia đi cùng với trách nhiệm bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học.