Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả để đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững

Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã và đang được lãnh đạo Đảng và Nhà nước quan tâm và coi là một trong những trụ cột quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng cũng như giúp cho ngành năng lượng phát triển bền vững. Năm 2020, Nghị quyết số 55 của Bộ Chính Trị về “Chiến lược phát triển ngành năng lượng đến 2030, định hướng đến năm 2045” đã nêu rõ tiết kiệm năng lượng phải được coi là quốc sách quan trọng và là trách nhiệm của mọi tổ chức, cá nhân. Tiết kiệm năng lượng có những lợi ích rất to lớn như bảo tồn nguồn năng lượng quốc gia; Bảo vệ môi trường, giảm rác thải, hiệu ứng nhà kính; Giúp cho ngành năng lượng nói riêng và nền kinh tế nói chung phát triển bền vững. Hiện nay, Bộ Công Thương đánh giá tiềm năng tiết kiệm năng lượng của Việt Nam đang có dư địa lớn trong rất nhiều ngành và lĩnh vực như với ngành công nghiệp đạt khoảng 15-30%. Điều này đặt ra rất nhiều nhiệm vụ cần phải thực hiện để đạt được mục tiêu Quốc gia trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, giảm cường độ năng lượng, giảm khí thải, hiệu ứng nhà kính như cam kết của Chính phủ tại thỏa thuận Paris 2015 và gần đây nhất là COP26 2021.

Năm 2019,  Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 280 ngày 13 tháng 3 năm 2019 phê duyệt Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả giai đoạn 2019-2030. Quyết định này đặt ra mục tiêu tiết kiệm được khoảng 8-10% tổng tiêu thụ năng lượng, tương ứng với việc tiết kiệm được khoảng từ 60 đến 80 triệu tấn dầu quy đổi. Đây mục tiêu mà rất là thách thức, đòi hỏi các Bộ, ngành và các địa phương phải vào cuộc và thúc đẩy mạnh mẽ các khuôn khổ pháp lý cũng như các giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.

Ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững - Bộ Công Thương. 

Trong các Chương trình mục tiêu Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả từ trước tới nay, Bộ Công thương được giao là cơ quan đầu mối của Chính phủ trong việc tổ chức triển khai thực hiện Chương trình, có rất nhiều các hoạt động đã được diễn ra một cách tương đối đồng bộ từ Trung ương đến địa phương. Thông qua những chương trình tuyên truyền được tổ chức khá đồng bộ, bài bản đã giúp người dân nâng cao, nhận thức đáng kể về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, hiểu được lợi ích của Chương trình mang lại cũng như là giải pháp để tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm điện. 

Trong công tác tuyên truyền về sử dụng các thiết bị điện trong gia đình Bộ đã ban hành các bộ cẩm nang cho các hộ gia đình và được quảng bá trên trang web chính thức của Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Ngoài ra, phổ biến cho tất cả 63 tỉnh, thành để thực hiện tổ chức các chương trình tuyên truyền, quảng bá về các sáng kiến, các giải pháp tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng trong công nghiệp như khí nén, điều hòa thông gió, hệ thống hơi, hệ thống lạnh. Các giải pháp này được đưa vào trong sổ tay và đặc biệt đã được số hóa giúp người dân có thể truy cập dễ dàng bằng các ứng dụng trên điện thoại.

Cùng với sự vào cuộc của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, công tác tuyên truyền về tiết kiệm năng lượng đã được đẩy mạnh và rất đồng bộ. Đối với các doanh nghiệp sử dụng nhiều năng lượng hay còn gọi là các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, cả nước có khoảng 3000 cơ sở, chiếm 50% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc. Vì vậy, đây là các đơn vị cần được ưu tiên và thúc đẩy mạnh mẽ các giải pháp tiết kiệm năng lượng và các đơn vị này phải thực hiện trách nhiệm theo quy định của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả như: Thực hiện kiểm toán năng lượng định kỳ ít nhất một lần trong vòng 3 năm; Xây dựng hệ thống quản lý năng lượng; Báo cáo với các cơ quan, địa phương về tình hình sử dụng năng lượng cũng như mức tiết kiệm năng lượng đạt được hàng năm và kế hoạch của các năm tiếp theo. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cùng một số Bộ, ngành đã xây dựng các quy định, quy chuẩn về định mức tiêu thụ năng lượng trong các ngành nghề do Bộ mình quản lý. 

Trong lĩnh vực công nghiệp, Bộ Công Thương đã xây dựng được bảy thông tư quy định về định mức tiêu thụ năng lượng trong các ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng như ngành sắt thép, sản xuất giấy, nhựa, bia - nước giải khát, mía đường, chế biến thủy hải sản và trong thời gian tới Bộ sẽ hoàn thiện và xây dựng hệ thống các quy chuẩn, quy phạm pháp luật đồng bộ về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả để thúc đẩy mạnh mẽ tất cả các ngành, lĩnh vực do Bộ quản lý.  

Bộ Công Thương đã và đang xây dựng các cơ chế để hỗ trợ cho các doanh nghiệp như hỗ trợ kỹ thuật thông qua các nguồn ngân sách, kinh phí sự nghiệp của Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Cụ thể là, hỗ trợ cho các doanh nghiệp trọng điểm trong việc xây dựng hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn quốc tế ISO5001; Hỗ trợ một phần kinh phí về kiểm toán nhà nước cho các doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; Xây dựng cơ chế tài chính ưu đãi như dự án tiết kiệm năng lượng cho ngành công nghiệp Việt Nam vay vốn ưu đãi của Ngân hàng Thế giới với tổng kinh phí khoảng 100 triệu USD.  Nguồn kinh phí này được hỗ trợ cho các doanh nghiệp công nghiệp tiêu thụ năng lượng trọng điểm để doanh nghiệp có thể là giải quyết được bài toán về vốn đầu tư cho các giải pháp và thay thế công nghệ, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng cho doanh nghiệp. 

Trong thời gian tới, Bộ cũng sẽ tiếp tục xây dựng các cơ chế, chính sách ưu đãi và kiến nghị với Chính phủ phê duyệt, ban hành cơ chế hỗ trợ cho doanh nghiệp hiệu quả hơn nữa để thúc đẩy tiết kiệm năng lượng trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực năng lượng.

Giờ Trái đất là Chương trình rất nổi tiếng từ năm 2007 do sáng kiến của Quỹ Quốc tế về bảo vệ thiên nhiên (WWF). Việt Nam tham gia lần đầu tiên vào năm 2009 và cho đến 2011 tất cả 63 tỉnh thành đã tham gia và hưởng ứng. Trong nhiều năm qua, Bộ đánh giá thông điệp “tắt đèn trong một giờ” đã lan tỏa đến cộng đồng, người dân, doanh nghiệp và toàn xã hội giúp nâng cao ý thức về tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường. Với những sáng kiến, tổ chức hằng năm như các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố, các tỉnh ký thỏa thuận với các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương về tiết giảm điện năng, tiết kiệm năng lượng, giảm sử dụng các nguồn tài nguyên nước, phát thải khí nhà kính, xả rác ra môi trường. 

Các hoạt động của Giờ Trái đất với quy mô nhỏ hay lớn đều mang lại những ý nghĩa tích cực về nâng cao nhận thức cho cộng đồng, người dân, doanh nghiệp và cũng như mang lại hiệu quả về kinh tế có thể đo đếm được tại các địa phương trên cả nước. 

Ý nghĩa của con số 60+ là với việc tắt đèn trong một giờ và hơn thế nữa thì các hoạt động để bảo vệ môi trường, tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng không chỉ diễn ra trong một giờ của sự kiện Giờ Trái đất mà sẽ lan tỏa ra tất cả thời gian trong năm. Mỗi người dân, doanh nghiệp đều có ý thức bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính, giảm rác thải ra môi trường để bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp, bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước, hướng đến phát triển bền vững cho thế hệ tương lai.