Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương xây dựng Đề án “Chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” làm việc với Bộ Công Thương

Đây là Bộ đầu tiên Ban Chỉ đạo tới làm việc trực tiếp sau khi có dự thảo lần một của Đề án. Điều này cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của Bộ Công Thương đối với việc triển khai xây dựng Đề án này.

Đồng chí Trần Tuấn Anh - Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án "Chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” phát biểu tại buổi làm việc

Cùng tham dự buổi làm việc, về phía Đoàn công tác của Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án có đồng chí Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Tổ trưởng Tổ biên tập xây dựng Đề án; đồng chí Nguyễn Thị Bích Ngọc - Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư; đồng chí Trần Văn Tùng - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; đồng chí Dương Duy Hưng - Trợ lý Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; đồng chí Nguyễn Như Quỳnh - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính, Bộ Tài chính; đồng chí Hà Hải Nam - Phó Viện trưởng phụ trách Viện Công nghiệp phần mềm và Nội dung số Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông; đồng chí Nguyễn Kỳ Minh - Thư ký Trưởng Ban Kinh tế Trung ương và các đồng chí Thường trực Tổ biên tập xây dựng Đề án.

Về phía Bộ Công Thương, có đồng chí Nguyễn Hồng Diên - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ Công Thương, Phó Trưởng ban thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án; đồng chí Đỗ Thắng Hải - Ủy viên Ban cán sự đảng, Thứ trưởng Bộ Công Thương. Cùng tham dự buổi làm việc còn có đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Công Thương và cơ quan báo chí.

Bộ Công Thương hoàn thành 1 báo cáo, 3 chuyên đề xây dựng Đề án xây dựng công nghiệp hóa, hiện đại hóa

Thực hiện chương trình công tác của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII, Ban Kinh tế Trung ương được Bộ Chính trị giao chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương và các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương xây dựng Đề án "Chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” trình Hội nghị Trung ương 6 khóa XIII. 

Triển khai xây dựng Đề án quan trọng này, Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án đã đặt hàng các bộ, ngành và cơ quan liên quan nghiên cứu, xây dựng trên 60 báo cáo và chuyên đề, 63/63 địa phương đã có báo cáo theo đề cương, 4 tổ chức quốc tế (WB, UNIDO, AFD, GIZ) cũng đã tham gia tích cực và có các nghiên cứu phục vụ xây dựng Đề án. Đến nay, theo phân công của Thường trực Tổ Biên tập, Bộ Công Thương cũng đã hoàn thành 1 báo cáo và 3 chuyên đề. Đây là nguyên liệu đầu vào có chất lượng cho quá trình xây dựng Đề án. 

Trên cơ sở các báo cáo của Bộ Công Thương, cũng như các bộ, ngành, địa phương, Thường trực Tổ biên tập đã hoàn thành Dự thảo Đề án gửi xin ý kiến các thành viên Tổ Biên tập và đang tích cực hoàn thiện Đề án trước khi trình Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương.

Đồng chí Nguyễn Hồng Diên - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ Công Thương, Phó Trưởng ban thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án phát biểu tại buổi làm việc

Phát biểu tại buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, Nghị quyết Đại hội XIII đã xác định mục tiêu đến năm 2025, Việt Nam sẽ là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp; đến năm 2030, sẽ là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; và đến năm 2045 sẽ trở thành nước phát triển, thu nhập cao. “Đây là mục tiêu khá thách thức, đòi hỏi sự nỗ lực vượt bậc và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong thời kỳ mới.”- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh và cho biết, với vai trò là Phó Trưởng Ban thường trực của Ban Chỉ đạo, cũng đã chỉ đạo các đơn vị thuộc Bộ Công Thương nghiên cứu, tổng hợp các vấn đề về lý luận, kinh nghiệm, thực tiễn cũng như đề xuất những phương hướng, giải pháp thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa đất nước trong các lĩnh vực của ngành Công Thương thông qua các Báo cáo, Chuyên đề chuyên sâu gửi Ban Kinh tế Trung ương theo đề nghị của Ban để tiến hành tổng hợp, hoàn thiện Đề án.

Thống nhất và đánh giá cao những đóng góp của Bộ Công Thương trong quá trình xây dựng Đề án, đồng chí Trần Tuấn Anh - Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án - cho rằng, từ khi Ban Chấp hành Trung Ương thông qua lịch làm việc toàn khóa, Ban Kinh tế Trung ương cùng các đơn vị liên quan đã kịp thời và quyết liệt trong việc triển khai đề án. Đề án “Chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” là một đề án có phạm vi đặc thù rất sâu rộng và phức tạp, vì công nghiệp hóa là một vấn đề lớn của đất nước được Đảng và Nhà nước quan tâm. Tại tất cả các kỳ đại hội và văn kiện Đại hội Đảng đều nhấn mạnh về công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đồng thời, đặt ra nhiều mục tiêu cụ thể và tham vọng để Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp hóa vào năm 2020. Tuy nhiên, trong bối cảnh chung như vậy, nhìn lại vẫn chưa có nghị quyết hay chuyên đề nào của Ban Chấp hành Trung ương về chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

"Thời gian vừa qua, Đề án đã được Ban Chỉ đạo quyết liệt chỉ đạo, tổ chức triển khai, Ban Cán sự Đảng Bộ Công Thương cũng đã lãnh đạo, chỉ đạo rất toàn diện để phối hợp không chỉ với Ban Kinh tế Trung ương mà còn Hội đồng lý luận và các cơ quan khác để làm rõ các vấn đề liên quan đến nội hàm của Chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa tại các phạm vi mà mức tiếp cận khác nhau."- Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án - Trần Tuấn Anh đánh giá.

Hiện nay, Ban chỉ đạo đã có 60 báo cáo và chuyên đề; 63 tỉnh thành trên cả nước đều có báo cáo theo đề cương của Ban chỉ đạo; các tổ chức quốc tế như WorldBank, UNDP… đều phối hợp với Ban chỉ đạo và các cơ quan chức năng để thực hiện các nghiên cứu theo các chuyên đề cũng như các tọa đàm mà nội dung có tính trọng tâm. Thường trực Tổ biên tập đã hoàn thành dự thảo đề án lần 1, đây là tư liệu bước đầu để tinh gọn và hoàn chỉnh đề án. 

Tại buổi làm việc này, Ban chỉ đạo Đề án đặt ra mục tiêu trọng tâm là tiếp tục phục vụ quá trình hoàn thiện các báo cáo do các cơ quan chức năng cùng làm, trong đó có những đóng góp đáng kể của Bộ Công Thương, cần chắt lọc thông tin và lấy ra những cốt lõi để xây dựng chiến lược Công nghiệp hóa, hiện đại hóa. "Đây là buổi làm việc đầu tiên của Ban chỉ đạo với các cơ quan nhà nước, Bộ, ban ngành nên Bộ Công Thương được lựa chọn là đơn vị trọng tâm đưa ra các ý kiến để tham vấn trên cơ sở lựa chọn một số các chủ đề, nội dung, định hướng lớn để thảo luận và thống nhất được nhận thức và quan điểm, từ đó xác định được những nội hàm lớn cho Nghị quyết của Trung ương về công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2045."-  đồng chí Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Tại buổi làm việc, đồng chí Trần Tuấn Anh cũng đưa ra lấy ý kiến của Bộ Công Thương về 4 vấn đề mới và lớn mà theo Ban chỉ đạo và Tổ biên tập là những yếu tố rất quan trọng để đảm bảo được chất lượng của Đề án và thể hiện dưới dạng Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII sẽ trình Trung ương 6 sắp tới. 

Thứ nhất, bối cảnh chung của trong nước, của khu vực và quốc tế đang tác động như thế nào đến sự phát triển của đất nước và có thể đặt ra những vấn đề mới cho công nghiệp hoá hiện đại hóa của Việt Nam. Bộ Công Thương sẽ đưa ra những đánh giá, nhận thực từ thực tiễn của Bộ quản lý nhà nước trọng tâm trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại; các lĩnh vực có liên quan đến công nghiệp hóa, hiện đại hóa cũng như hội nhập quốc tế. Đồng thời, các ý kiến của Bộ trong các tiếp cận cũng như tư duy mới về mô hình và chính sách về công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam trong giai đoạn mới này. 

Thứ hai, Bộ Công Thương cần cố gắng làm rõ nét và cụ thể hơn nữa mô hình về công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam. Hiện nay, mô hình đang được thảo luận và xây dựng trong dự thảo là mô hình công nghiệp hóa, hiện đại hóa dựa trên nền tảng khoa học công nghệ và đối mới sáng tạo, gắn với nhu cầu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, đây cũng là tư tưởng và tinh thần trong các văn kiện của Đại hội XIII. Bộ Công Thương cần căn cứ vào diễn biến trên thực tế để làm rõ và đưa ra những đề xuất nhằm bổ sung cho phù hợp với phạm vi, quy mô của Đề án.

Thứ ba, các thành tố chính trong mục tiêu tổng quát của chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước từ năm 2030 và tầm nhìn đến năm 24 luật là gì? Chúng ta phải cụ thể hóa những mục tiêu tổng quát này.

Thứ tư, theo chức năng quản lý của Bộ Công Thương, có một số nội dung mới rất quan trọng cần đánh giá, nhận định, phân tích và đề xuất. Đó là cơ chế, chính sách, trách nhiệm vụ, giải pháp để nâng cao năng lực tự chủ về công nghệ và sản xuất của nền kinh tế này. Đối với các ngành công nghiệp, nền tảng công nghiệp ưu tiên được xác định như thế nào và nên tiếp cận theo ngành theo các chuỗi sản phẩm? Hay việc phân bố không gian phát triển các ngành công nghiệp, phát triển các khu, cụm công nghiệp, cụm liên kết ngành theo lợi thế vùng và các địa phương. Ngoài ra, cần xác định rõ vai trò liên quan đến chủ thể thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa; vấn đề hội nhập tác động như thế nào đến công nghiệp hóa, hiện đại hóa…

Phát triển công nghiệp trong nước, nâng cao năng lực tự chủ, tự cường dân tộc

Tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải đã báo cáo tổng hợp: “Một số vấn đề lý luận – thực tiễn về chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, từ thực tiễn Bộ Công Thương. 

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải phát biểu tại buổi làm việc

Cụ thể, qua nhiều năm kiên trì thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo chủ trương của Đảng, công nghiệp Việt Nam đã đạt được một số thành tựu nhất định. Công nghiệp chế biến chế tạo ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế, với mức đóng góp trong GDP tăng từ 13% năm 2010 lên 16,7% năm 2020. Cơ cấu ngành công nghiệp đã chuyển biến tích cực, giảm dần tỉ trọng các ngành thâm dụng tài nguyên, các ngành công nghệ thấp, tăng dần tỷ trọng các ngành công nghệ trung bình và công nghệ cao. Đã hình thành và phát triển được một số tập đoàn công nghiệp tư nhân lớn có tiềm năng vươn ra thị trường khu vực và quốc tế. Năng lực cạnh tranh công nghiệp đã được cải thiện đáng kể - Báo cáo cạnh tranh công nghiệp của UNIDO đã đưa Việt Nam từ nhóm “các nền kinh tế đang phát triển” lên nhóm “các nền kinh tế công nghiệp mới nổi”. Công nghiệp cũng trở thành ngành có tỷ lệ đóng góp lớn nhất đối với ngân sách nhà nước, và cũng là ngành xuất khẩu chủ đạo với tốc độ tăng trưởng ở mức cao, góp phần tích cực trong giải quyết việc làm, chuyển dịch cơ cấu lao động, tăng năng suất lao động và nâng cao đời sống của nhân dân.

“Tuy vậy, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong giai đoạn vừa qua vẫn nhiều hạn chế ảnh hưởng tới sự phát triển của đất nước trong giai đoạn tới, như nội lực của nền công nghiệp trong nước còn yếu; công nghiệp Việt Nam phát triển mất cân đối nghiêm trọng, phụ thuộc lớn vào các yếu tố bên ngoài; phát triển công nghiệp chưa tận dụng được lợi thế cạnh tranh của các địa phương và vùng kinh tế”- Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nhìn nhận những hạn chế.

Trong khi đó, Nghị quyết đại hội Đảng XIII đặt mục tiêu đến 2030 Việt Nam là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, và đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Đây là mục tiêu khá thách thức, đòi hỏi sự nỗ lực vượt bậc và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cũng như những đột phá về hệ thống chính sách phát triển công nghiệp để thực hiện thắng lợi công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong thời kỳ mới. 

Trước thực trạng ngành công nghiệp trong nước và xu thế toàn cầu, trong giai đoạn tới, để hoàn thành các mục tiêu về công nghiệp hoá, hiện đại hoá đã đặt ra đến năm 2030 và 2045, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho rằng, Việt Nam cần có hệ thống giải pháp, chính sách đột phá, quyết liệt, đồng bộ, thống nhất từ lý luận đến thực tiễn để huy động nguồn lực và phát huy thế mạnh cho phát triển công nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh công nghiệp trên thị trường toàn cầu.

“Bộ Công Thương kiến nghị Ban Chỉ đạo đề xuất Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết về công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, với nội dung trọng tâm là phát triển công nghiệp trong nước, nâng cao năng lực tự chủ, tự cường dân tộc.”- Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho hay.

Cũng tại buổi làm việc, các đại biểu đã làm rõ thêm các phân tích, nhận định, đánh giá trong dự thảo Đề án về chủ trương, chính sách và thực trạng công nghiệp hóa, hiện đại hóa; Tham vấn sâu về tư duy, cách tiếp cận, mô hình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và các giải pháp trong dự thảo Đề án. Đồng thời trao đổi, thảo luận những vấn đề lý luận - thực tiễn về thực trạng, kết quả đạt được và những vấn đề tồn tại, hạn chế lớn trong quá trình triển khai thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam qua 35 năm đổi mới.

 Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc phát biểu

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng

Kết thúc buổi làm việc, đồng chí Nguyễn Hồng Diên - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ Công Thương, Phó Trưởng ban thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án - nhấn mạnh, chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cần ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp nền tảng. Trong đó, có 7 vấn đề sau:

Một là, công nghiệp nền tảng là những ngành công nghiệp mà dựa trên đó các ngành công nghiệp khác tồn tại và phát triển. Do vậy, để đạt được mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì trước hết phải tập trung phát triển các ngành công nghiệp nền tảng.

Hai là, để đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045: điều kiện cần đó là phát triển các ngành công nghiệp nền tảng đáp ứng được yêu cầu; điều kiện đủ là khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và công nghệ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Ba là, tập trung ưu tiên phát triển một số ngành công nghiệp nền tảng có tính chiến lược, các ngành công nghiệp nền tảng các bon thấp; đồng thời thực hiện xanh hóa, số hóa và thông minh hóa các ngành công nghiệp nền tảng.

Bốn là, làm chủ các ngành công nghiệp nền tảng sẽ làm chủ nhu cầu về tư liệu sản xuất cơ bản của nền kinh tế, từ đó tạo tiền đề để thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp ưu tiên, các ngành công nghiệp mũi nhọn.

Năm là, cần phải làm chủ các ngành công nghiệp nền tảng để có những tiền đề cần thiết cho phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh theo hướng lưỡng dụng, chủ động, tự lực, tự cường, hiện đại, gắn kết chặt chẽ, đồng bộ.

Sáu là, để đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, phát triển nền nông nghiệp bền vững, thúc đẩy chuyển đổi số để xây dựng nông nghiệp thông minh, giải quyết đồng bộ các vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân thì trước hết phải phát triển các ngành công nghiệp nền tảng như công nghiệp chế biến, công nghiệp sinh học, phân bón…

Bảy là, cơ cấu lại các ngành dịch vụ cần dựa trên các ngành công nghiệp nền tảng gắn với công nghệ hiện đại, công nghệ số, phát triển các loại dịch vụ mới có tính liên ngành trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 

Về kiến nghị chủ trương, định hướng lớn về chính sách của Đảng, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, cần có cách tiếp cận, tư duy mới về mô hình, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam trong bối cảnh và điều kiện mới của giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, như mô hình, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa cần ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp nền tảng; khuyến khích phát triển hài hòa/hợp lý các ngành công nghiệp mũi nhọn, các ngành công nghiệp mới; dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và công nghệ của cuộc CMCN 4.0, đồng thời thời gắn với yêu cầu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, bao trùm; chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa cần định hướng mở rộng từ các cơ chế, chính sách truyền thống như ưu đãi tín dụng và miễn giảm thuế sang cơ chế, chính sách mới như hỗ trợ ngân sách; chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa cần định hướng xây dựng các tiêu chí, điều kiện, cơ chế để xác định và phát triển các cụm liên kết ngành công nghiệp, bảo đảm tập trung, trọng tâm, trọng điểm…

Các nội dung được trao đổi tại buổi làm việc sẽ góp phần đề xuất những quan điểm mới, nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp đột phá, kiến nghị phù hợp về chủ trương, chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước giai đoạn đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.