Châu Phi thúc đẩy thành lập Khu vực Thương mại Tự do (FTA)

Tham gia Hội nghị này có 3 tổ chức khu vực là Cộng đồng Đông Phi (EAC), Thị trường chung Đông-Nam Phi (MECOSA), Cộng đồng Phát triển Nam Phi (SADC). Mở đầu Hội nghị, Phó Tổng thống thứ hai của Burundi Gervais Rufyikiri tuyên bố FTA một khi được thành lập sẽ giảm thiểu gánh nặng hành chính cho các nước thành viên tham gia nhiều tổ chức kinh tế khu vực.

Theo ông Rufyikiri, Chính phủ từ ba khối kinh tế khu vực cam kết thúc đẩy cộng tác, tiếp xúc, làm hài hòa các chiến lược và chính sách cũng như chia sẻ thông tin để có được một FTA châu Phi vào năm 2017 theo chỉ đạo của Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Phi (AU) diễn ra ở Addis Ababa, Ethiopia, tháng 1/2012.

Cũng tại Hội nghị, Ủy viên phụ trách Thương mại và Công nghiệp của AU Fatima Acyl đã kêu gọi các Chính phủ cho phép khu vực tư nhân tham gia lộ trình đàm phán và nhấn mạnh điều này là cần thiết để có thể thành lập một khu vực FTA hiệu quả tại châu Phi.

Cũng theo bà Fatima, giai đoạn chuẩn bị cho các cuộc đàm phán FTA cần đến các nguồn tài chính và các Chính phủ nên tự mình "huy động các nguồn vốn trong nước thay vì dựa vào sự hỗ trợ tài chính của các đối tác."

Cộng đồng Đông Phi (EAC) bao gồm các thành viên Kê-ni-a, Uganda, Tanzania, Rwanda và Burundi. Với diện tích 1,82 triệu km2, dân số 146 triệu người (năm 2012), EAC có tổng GDP đạt 99,76 tỉ USD. Tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 14,17 tỷ USD, tổng kim ngạch nhập khẩu 31,62 tỷ USD (2012).

Hiện nay tất cả các nước thành viên đều áp dụng Quy tắc xuất xứ chung của khối EAC:

Hàng hóa mang xuất xứ EAC phải được chấp nhận là có nguồn gốc trong một nước thành viên, nơi chúng được vận chuyển trực tiếp từ nước thành viên này đến nước thành viên kia hoặc:

(a) Đã được sản xuất toàn bộ tại một nước thành viên, cụ thể như sau:

(i) Các sản phẩm khoáng sản khai thác từ mặt đất hoặc đáy biển của nước thành viên;

(ii) Các sản phẩm rau quả thu hoạch trong nước thành viên;

(iii) Động vật sống được sinh ra và lớn lên trong nước thành viên;

(iv) Các sản phẩm thu được từ động vật sống trong nước thành viên;

(v) Các sản phẩm thu được do săn bắn hoặc đánh bắt cá được tiến hành trong phạm vi nước thành viên;

(vi) Các sản phẩm thu được từ biển, sông, hồ trong nước bởi một tàu mà nước đó là thành viên;

(vii) Các sản phẩm sản xuất tại một nhà máy độc quyền của nước thành viên, sản xuất từ các sản phẩm nêu ở tiểu mục (vi);

(viii) Các vật liệu được sử dụng để tái chế, các vật liệu này phải có xuất xứ từ các nước đối tác;

(ix) Phế liệu và chất thải từ hoạt động sản xuất trong nước đối tác;

(x) Hàng hoá sản xuất trong Nhà nước đối tác độc quyền hoặc chủ yếu sau đây:

(xi) Sản phẩm được đề cập trong tiểu mục (i) (ix);

(xii) Vật liệu không chứa các yếu tố nhập khẩu từ bên ngoài Nhà nước đối tác hoặc có nguồn gốc không xác định.

(b) Đã được sản xuất toàn bộ tại một nước thành viên hoặc một phần từ vật liệu nhập khẩu từ bên ngoài hoặc có nguồn gốc chưa được xác định trong đó:

(i) Giá trị CIF của vật liệu không quá 60% tổng chi phí của các vật liệu được sử dụng trong sản xuất hàng hoá;

(ii) Giá trị gia tăng kết quả từ quá trình sản xuất sử dụng các vật liệu chiếm đạt ít nhất 35% chi phí xuất xưởng của hàng hoá.

Có thể tra cứu thuế nhập khẩu của EAC trên trang web http://tradehelpdesk.eac.int/import/form/

Thị trường chung Đông-Nam Phi (COMESA) có 19 nước thành viên gồm Burundi, Comoros, Cộng hoà Dân chủ Congo, Djibouti, Ethiopia, Kê-ni-a, Madagascar, Malawi, Mauritius, Rwanda, Xu-đăng, Xoa-di-len, Uganda, Zambia, Dim-ba-bu-ê, Eritrea, Ai Cập, Seychelles và Li-bi. Với diện tích 12,8 triệu km2, dân số 389 triệu (2012), COMESA có tổng GDP đạt 590,69 tỷ USD. Tổng kim ngạch xuất khẩu là 127,58 tỷ USD, tổng kim ngạch nhập khẩu là150,76 tỷ USD (2012).

Năm 2000, 13 trong số 19 nước thành viên của COMESA đã cùng thành lập một khu vực thương mại tự do đầy đủ chức năng, giúp tăng thương mại nội khối lên 17,4 tỷ USD trong năm 2010, từ mức chỉ 2,6 tỷ USD năm 1999 – tăng gần gấp 7 lần trong vòng 1 thập kỷ. Tới nay khu vực thương mại tự do của COMESA đã gồm 14 nước. Bên cạnh đó, sự ra đời của Liên minh Hải quan của COMESA trong năm 2009 được kì vọng sẽ tiếp tục tăng cường thương mại và đầu tư nội khối. COMESA còn đang trong quá trình thành lập một Thị trường chung vào năm 2014 và một Liên minh Tiền tệ vào năm 2018.

Quy tắc xuất xứ: hàng hóa phải được sản xuất hoàn toàn ở một nước thành viên COMESA; tổng giá trị nguyên phụ liệu có xuất xứ từ các nước không phải thành viên COMESA không được vượt quá 60%; có tỷ lệ gia công chế biến ở nước được hưởng ưu đãi thuế tối thiểu là 35% giá sản phẩm xuất xưởng; là hàng hóa đặc biệt quan trọng đối với mục tiêu phát triển kinh tế và có dưới 25% tỷ lệ gia công chế biến ở nước được hưởng ưu đãi.

Để tìm hiểu thêm về hệ thống thuế của COMESA, có thể tra cứu trên trang web http://www.comesaria.org/site/en/download.php?id_doc=1

Cộng đồng Phát triển Nam Phi (SADC) được thành lập năm 1980 để tạo điều kiện cho sự hợp tác trong khu vực bao gồm tất cả các nước trên trừ Comoros (tổng cộng 15 thành viên).
15 nước thành viên gồm Angola, Botswana, Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), Lesotho, Madagascar, Malawi, Mauritius, Mozambique, Namibia, Seychelles, Nam Phi, Swaziland, Cộng hoà Tanzania, Zambia và Zimbabwe.

Với diện tích 9.882.959 km2, dân số 295 triệu người (2012), SADC có

GDP 627,2 tỷ USD. Kim ngạch xuất khẩu đạt 93,5 tỷ USD, kim ngạch nhập khẩu đạt 96,1 tỷ USD (2012).

SADC gồm có 08 thể chế, cụ thể là, Hội nghị thượng đỉnh đứng đầu Nhà nước và Chính phủ, SADC Toà án, Hội đồng Bộ trưởng, Cơ quan Chính trị, Quốc phòng và An ninh Hợp tác, Đoàn Bộ trưởng, Ban Thư ký SADC, Ủy ban Thường vụ quan chức cao cấp và Uỷ ban Quốc gia SADC.

Tầm nhìn của SADC là một tương lai chung cho các nước trong khu vực đảm bảo kinh tế cải thiện phúc lợi, của mức sống và chất lượng cuộc sống, tự do và công bằng xã hội và hòa bình và an ninh cho người dân khu vực Nam Phi. Các nước thành viên sẽ chia sẻ các giá trị chung và các nguyên tắc và các mối quan hệ thân lịch sử và văn hóa tồn tại giữa những người dân Nam Phi.

Sứ mệnh SADC là thúc đẩy tăng trưởng bền vững và công bằng kinh tế và phát triển kinh tế xã hội thông qua hệ thống hiệu quả sản xuất, hợp tác sâu hơn, và hội nhập, quản trị tốt, và hòa bình lâu bền, an ninh, do đó, khu vực nổi lên như một cầu thủ cạnh tranh và hiệu quả trong việc quốc tế quan hệ và nền kinh tế thế giới.

Có thể tra cứu thuế của SADC trên www.sadc.int/information-services/tax-database/