Phát huy nội lực và tăng cường hợp tác để thực hiện chuyển đổi năng lượng Việt Nam

Đó là chia sẻ của ông Hoàng Tiến Dũng - Cục trưởng Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) tại Tọa đàm "Chiến lược và hợp tác thúc đẩy chuyển đổi năng lượng Việt Nam" do Báo Công Thương và GE Việt Nam tổ chức ngày 22/6.

Đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi ngành năng lượng

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Hoàng Tiến Dũng cho biết, Việt Nam là một nền kinh tế năng động với tốc độ tăng trưởng cao trong nhiều năm liên tục. Vì thế nhu cầu sử dụng năng lượng, đặc biệt là điện năng ngày càng tăng cao.

Thống kê cho thấy, giai đoạn 2011-2020, điện thương phẩm của Việt Nam đã đạt mức tăng trưởng bình quân là 9,6 %/năm. Dự kiến giai đoạn 2021-2030, mức tăng trưởng điện thương phẩm bình quân sẽ đạt 8,52 % ở kịch bản cơ sở và 9,36 % ở kịch bản cao.

Tính đến hết năm 2021, công suất hệ thống điện của Việt Nam đã đạt khoảng 76.620 MW; Trong đó, thuỷ điện đạt 22.111 MW, nhiệt điện than là 25.397MW, nhiệt điện khí là 7.398MW, công suất điện năng lượng tái tạo đạt khoảng 21.100 MW. Hệ thống điện Việt Nam có quy mô lớn nhất khu vực Đông Nam Á, đủ đáp ứng cho nhu cầu điện phục vụ phát triển kinh tế, xã hội.

"Tuy nhiên, để đạt các mục tiêu về phát triển kinh tế xanh, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, Chính phủ Việt Nam đã và đang đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi ngành năng lượng theo tinh thần phát huy nội lực, đồng thời tăng cường sự hợp tác, hỗ trợ từ các đối tác phát triển. Trong đó, đã giảm dần nguồn điện sử dụng nhiên liệu hoá thạch, ưu tiên phát triển các nguồn điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới và sạch" - ông Hoàng Tiến Dũng nói.

Trong thời gian gần đây, với các chính sách khuyến khích của Chính phủ, nguồn năng lượng tái tạo có sự phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam với những con số ấn tượng. Tính đến hết năm 2021, tổng công suất đặt các nguồn điện gió, điện mặt trời đạt 20.670 MW, chiếm gần 27% tổng công suất đặt toàn hệ thống. Sản lượng điện từ nguồn điện này đã đạt 31,5 tỷ kWh, chiếm 12,27% tổng sản lượng điện sản xuất toàn hệ thống.

Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố thuận lợi, Việt Nam đồng thời phải thực hiện các giải pháp nhằm giải quyết các khó khăn thách thức trong việc đảm bảo an ninh năng lượng trong điều kiện giảm thiểu các tác động môi trường của hoạt động phát điện, phụ tải tăng trưởng với tốc độ cao gây sức ép lên hạ tầng cơ sở ngành năng lượng, đòi hỏi vốn đầu tư lớn cùng các giải pháp kỹ thuật phức tạp.

Ông Hoàng Tiến Dũng - Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) - phát biểu tại Tọa đàm

Lãnh đạo Cục Năng lượng và Năng lượng tái tạo thông tin thêm, hiện Việt Nam đã đưa ra nhiều cơ chế chính sách nhằm đạt được mục tiêu chuyển dịch năng lượng bền vững phù hợp với các định hướng chiến lược theo Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị cũng như các cam kết của Chính phủ về phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Ngay sau COP26, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định 2157/QĐ-TTg ngày 21/12/2021 thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP26). Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính làm Trưởng Ban Chỉ đạo. Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành làm Phó Trưởng ban. Các thành viên gồm nhiều Bộ/ban ngành. Đồng thời giao 8 nhóm nhiệm vụ để triển khai sâu rộng, quyết liệt.

Với vai trò là cơ quan quản lý ngành năng lượng, trong những năm qua, một mặt, Bộ Công Thương đã tham mưu, tư vấn xây dựng cơ chế chính sách về phát triển năng lượng, điện lực trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành; đồng thời có nhiều chỉ đạo các Tập đoàn, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng đảm bảo năng lượng nói chung và điện năng nói riêng phục vụ phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Mặt khác, Bộ Công Thương cũng đã xây dựng, triển khai nhiều chương trình kế hoạch; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, tiết kiệm hiệu quả; bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường; Đẩy mạnh hợp tác quốc tế thông qua các cuộc gặp gỡ song phương, đa phương nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam.

Đặc biệt, trong dự thảo Quy hoạch điện VIII, Bộ Công Thương đã nghiên cứu phát triển hệ thống điện Việt Nam theo hướng xanh, bền vững, phù hợp với các cam kết tại COP26. 

Ông Hoàng Tiến Dũng khẳng định, Việt Nam đang triển khai những bước đầu của việc chuyển đổi từ năng lượng truyền thống sang năng lượng tái tạo xanh, sạch hơn. Đây cũng là xu hướng tất yếu giúp đảm bảo một nền kinh tế bền vững. Đến nay, chúng ta đã đạt được kết quả nhất định trong việc gia tăng tỷ lệ nguồn điện tái tạo trong cơ cấu công suất hệ thống điện, đồng thời có kế hoạch phát triển các nguồn điện ít phát thải hơn và chuyển đổi nhiên liệu trong thời gian tới.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam sẽ đòi hỏi phương pháp tiếp cận toàn diện với sự tham gia của tất cả các thành phần kinh tế trong xã hội, cùng nhiều giải pháp đồng bộ. 

5 trụ cột trong chuyển đổi năng lượng

Theo ông Nguyễn Tài Anh- Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam cho biết: “Chúng ta đang sản xuất khoảng 250 tỷ kWh và để đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế thì đến năm 2030 cần khoảng 500 tỷ kWh, gấp đôi hiện nay. Nên việc chuyển đổi năng lượng sang NLTT cũng như các định hướng theo Nghị quyết 55 và cam kết của Chính phủ Việt Nam tại COP 26 cùng với tiền năng về NLTT chúng ta hoàn toàn thực hiện được”.

Còn theo ông Nguyễn Ngọc Hưng- Trưởng phòng Kinh tế Năng lượng, Viện Năng lượng cho rằng,a để chuyển đổi năng lượng thành công, Việt Nam cần phải thực hiện 5 trụ cột, gồm: Sử dụng năng lượng hiệu quả thông qua thay đổi hành vi sử dụng, cải thiện  hiệu suất sử dụng; Điện hóa thông qua tăng tỷ trọng phương tiện, thiết bị sử dụng điện, giải pháp lữu trữ năng lượng; Năng lượng tái tạo thông qua hệ thốngnăng lượng điện mặt trời, năng lượng gió, nhiên liệu sinh học, năng lượng tái tạo khác; Nhiên liệu hydro và nhiên liệu dựa trên hydro và cuối cùng là thu hồi, sử dụng lưu trữ các-bon.

“Tuy nhiên với tốc độ tăng trưởng nhanh như vậy thì có nhiều thách thức, theo dự thảo Quy hoạch điện 8 đến 2045 chúng ta có trên 75% nguồn là năng lượng tái tạo, vậy công tác chuẩn bị của chúng ta làm sao để đáp ứng được mục tiêu này và đảm bảo an ninh năng lượng”- ông Nguyễn Tài Anh chia sẻ. 

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Ngọc Hưng - Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) - cũng cho biết, Bộ Công Thương nhận thấy chuyển dịch năng lượng đem lại cho Việt Nam nhiều cơ hội và thách thức. Trong đó, có 8 thách thức như: Đảm bảo đủ năng lượng cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, các dạng năng lượng truyền thống đang suy giảm về khả năng cung cấp, các tiềm lực trong nước còn hạn chế, chúng ta phải đảm bảo tăng trưởng xanh và giảm phát thải bằng 0 theo cam kết của Chính phủ… Đây là những thách thức lớn.

Tại Tọa đàm, các đại diện từ Viện Năng lượng, Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ, EVN, T&T cùng GE đã trao đổi và đề xuất những giải pháp từ các khía cạnh công nghệ, chính sách, tài chính… nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng cho Việt Nam.

Ông Narendra Asnani - Tổng giám đốc Khối Dịch vụ GE Gas Power châu Á - nhấn mạnh, GE đang tích cực đóng góp cho tương lai ngành năng lượng thông qua việc tăng tốc phát triển điện tái tạo kết hợp với điện khí một cách có chiến lược, giúp giảm phát thải hiệu quả đồng thời mang lại nguồn năng lượng đáng tin cậy với giá cả hợp lý.

"Với sự hiện diện mạnh mẽ ở Việt Nam cùng cam kết hỗ trợ kinh tế đất nước tăng trưởng thông qua những công nghệ năng lượng hiệu suất cao mới nhất, GE đang cung cấp các giải pháp phù hợp và kinh nghiệm toàn cầu giúp Việt Nam đáp ứng nhu cầu điện hiện tại đồng thời duy trì tăng trưởng"- ông Narendra Asnani nhấn mạnh.

Hiện nay, Cơ quan Thương mại và Phát triển Hoa Kỳ cũng đã hỗ trợ cho nhiều dự án năng lượng tái tạo, hiệu suất năng lượng và biến đổi khí hậu ở Việt Nam. Chia sẻ một số kết quả và bài học kinh nghiệm đáng chú ý trong những dự án đó, ông Đỗ Đức Tưởng - Cán bộ cố vấn năng lượng sạch của Cơ quan phát triển Hoa Kỳ (USTDA) cho biết, USTDA đã làm việc với Bộ Công Thương để có các chính sách và làm việc với các đơn vị tư nhân một cách kỹ lưỡng.

Về chính sách, USTDA đã hỗ trợ Bộ Công Thương xây dựng Quy hoạch điện VIII với phần mềm công nghệ, để đáp ứng về mặt kinh tế. Bên cạnh đó, USTDA cũng tham gia vào các quy định điều lệ về thị trường điện. Hiện nay, chính sách này đang được tham vấn ý kiến của các bên liên quan, cuối năm hy vọng Chính phủ sẽ phê duyệt để các đơn vị ký hợp đồng trực tiếp mua bán điện.