Phân định thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại

Ngày 12/6/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 139/2025/NĐ-CP về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương và Nghị định số 146/2025/NĐ-CP về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại.

Nghị định được xây dựng trên cơ sở thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị và Ban Bí thư

Về cơ sở chính trị, theo Bộ Công Thương, việc xây dựng 2 Nghị định trên cơ sở thực hiện chỉ đạo Kết luận số 155-KL/TW ngày 17/ 5/2025 của Bộ Chính trị và Ban Bí Thư về tình hình triển khai thực hiện phân cấp, phân quyền gắn với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và chỉ đạo của Tổng Bí Thư Tô Lâm về quán triệt, thực hiện nghiêm túc các chủ trương của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương.

Đồng thời, thực hiện các Kế hoạch số 40/KH-BCĐ ngày 19/4/2025 của Ban Chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; Kế hoạch số 447/KH-CP ngày 17/5/2025 của Chính phủ về xây dựng các Nghị định phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền gắn với thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp…

Đẩy mạnh tái cơ cấu hệ thống chính trị theo tinh thần Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12 tháng 4 năm 2025; Nghị quyết 27-NQ/TW về tiếp tục đổi mới tổ chức bộ máy hệ thống chính trị, bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Về cơ sở pháp lý, việc xây dựng 2 Nghị định được bám sát Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, đồng thời thực hiện quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025.

Đặc biệt, trong quá trình xây dựng 2 Nghị định, Bộ Công Thương đã tiến hành rà soát 685 văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại, qua đó xác định 109 văn bản có nội dung cần phân quyền, phân cấp và phân định thẩm quyền.

Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương đã tiến hành xây dựng, bảo đảm chất lượng, đúng quy trình xây dựng Văn bản quy phạm pháp luật và đã được Chính phủ phê duyệt, ban hành.

Phân định thẩm quyền phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Cụ thể, Nghị định số 139/2025/NĐ-CP của Chính phủ về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương, gồm có 4 chương và 22 điều quy định về việc phân định nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương và trình tự, thủ tục thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã.

Trong đó, thực hiện phân định lại thẩm quyền từ cấp huyện xuống cấp xã là 37 nhiệm vụ; phân định lại thẩm quyền từ cấp huyện lên cấp tỉnh là 7 nhiệm vụ. Tương ứng phân định thẩm quyền có 21 thủ tục hành chính phải thực hiện trong các lĩnh vực: Hóa chất, kỹ thuật an toàn và môi trường công nghiệp; điện lực; công nghiệp tiêu dùng; quản lý, phát triển cụm công nghiệp; bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; kinh doanh rượu; kinh doanh khí và quản lý chợ.

Nghị định được xây dựng trên quan điểm: Thể chế hóa các kết luận, chủ trương của Đảng về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; tuân thủ quy định về nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân cấp, ủy quyền của Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.

Bảo đảm các quy định thẩm quyền của chính quyền địa phương trong phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Công Thương phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; cụ thể hóa nguyên tắc chính quyền địa phương chủ động quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền.

Nghị định số 146/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại, thống nhất quan điểm tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền sau khi sắp xếp chính quyền 2 cấp được thông suốt, liên tục, bảo đảm tính kế thừa, bao quát, không bỏ sót chức năng, nhiệm vụ; cắt giảm các khâu, thủ tục trung gian, tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân, tổ chức thực hiện các quyền, nghĩa vụ và các thủ tục hành chính.

Bên cạnh đó, việc đề xuất các quy định về việc phân cấp thẩm quyền, xử lý một số nội dung liên quan đến phân cấp tại Nghị định phải rõ ràng, cụ thể, kịp thời xử lý được các yêu cầu cấp bách, một số vấn đề phát sinh trong các lĩnh vực trong điều kiện chưa sửa đổi, bổ sung ngay được các luật, nghị quyết của Quốc hội; pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Nghị định của Chính phủ.

Nghị định gồm có 25 chương và 61 điều quy định về việc phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại, trong đó: Điều chỉnh việc phân quyền, phân cấp 22 lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương có sự thay đổi về thẩm quyền.

Tổng số nhiệm vụ phân quyền, phân cấp cho địa phương là 208 nhiệm vụ/401 (chiếm tỉ lệ 52%) tổng số nhiệm vụ, quyền hạn có thể phân quyền, phân cấp, trong đó 26 nhiệm vụ từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phân cấp cho địa phương và 182 nhiệm vụ từ Bộ Công Thương, Bộ trưởng Bộ Công Thương phân cấp cho địa phương. 

Tổng số nhiệm vụ từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phân quyền, phân cấp cho Bộ Công Thương, Bộ trưởng Bộ Công Thương 72 nhiệm vụ. Tổng số thủ tục hành chính phân cấp, đơn giản hóa trong Nghị định phân quyền, phân cấp 150/486 thủ tục hành chính (đạt tỉ lệ 30,8%).

Trong đó, phân cấp về địa phương 119 thủ tục hành chính; đơn giản hóa thành phần hồ sơ, thời gian giải quyết 31 thủ tục hành chính. Dự kiến phát sinh thêm 10 thủ tục hành chính (khi phân cấp nhiệm vụ từ Thủ tướng Chính phủ về Bộ Công Thương).