Triển vọng hợp tác với Namibia, Botswana và Ethiopia
Đôi nét về kinh tế
Nằm ở nam phần châu Phi, kinh tế Namibia đã đạt được tốc độ tăng trưởng khá với mức tăng trưởng bình quân khoảng 4,5-5%/năm trong gần một thập kỷ qua mặc dù hiện nước này đang phải chịu nhiều tác động tiêu cực của suy thoái kinh tế toàn cầu, khi tăng trưởng 2011 chỉ đạt 3,6% so với mức 4,8% của năm 2010 và GDP đạt 13 tỉ USD năm 2011. Tuy nhiên, những chỉ số kinh tế của Quý I/2012 cho thấy kinh tế quốc gia này đang lấy lại được đà tăng trưởng của mình. Cơ cấu GDP hiện nay của Namibia đã vượt qua được mô hình GDP chung của các nước đang phát triển khi tỉ trọng nông nghiệp chỉ còn chiếm một tỉ trọng rất nhỏ 7,1%, công nghiệp và dịch vụ chiếm một tỉ trọng cao tương ứng là 34,4% và 58,5%. Các ngành kinh tế mũi nhọn là khai khoáng (tuy chỉ chiếm 8% GDP nhưng mang về tới 50% lượng ngoại tệ xuất khẩu), chăn nuôi và du lịch đã mang về một lượng ngoại tệ xuất khẩu đáng kể. Tuy chỉ có 2,1 triệu dân nhưng kim ngạch xuất khẩu của nước này trong năm 2011 đạt 4,57 tỉ USD, tương ứng với mức kim ngạch xuất khẩu bình quân tính theo đầu người là 2176 USD, cao hơn nhiều mức bình quân chung của nhiều nước châu Phi.
Cũng giống như Namibia, Botswana có thế mạnh về tài nguyên khoáng sản, nhất là kim cương (26% giá trị xuất khẩu kim cương thô trên toàn thế giới), tài nguyên than đá với trữ lượng chưa được đánh giá, ước tính khoảng 200 tỷ tấn, tài nguyên đồng, sắt,..Khai khoáng là ngành kinh tế mũi nhọn của quốc gia này trong đó nguồn thu từ khai thác kim cương chiếm tới 1/3 GDP và mang về 70-80% ngoại tệ xuất khẩu (khoảng 4,4 tỉ USD). Trong cơ cấu GDP hiện nay của Botswana, nông nghiệp chỉ còn chiếm 2,1% trong đó chủ yếu là chăn nuôi. Hàng năm, Botswana xuất khoảng 70.000 tấn thịt bò sang các thị trường lớn như Mỹ, EU. Botswana ổn định về chính trị, được đánh giá là nước có tỷ lệ tham nhũng thấp nhất và là một trong hai quốc gia có sức cạnh tranh kinh tế cao nhất châu Phi, thu nhập bình quân đầu người (PPP) trên 16.000 USD. Thách thức hiện nay với Botswana là hệ thống hạ tầng, giao thông yếu, hạn chế khả năng phát triển công nghiệp khai thác xuất khẩu khoáng sản (không có biển); tuổi thọ dân số thấp do tình trạng lây nhiễm HIV/AIDS (đứng thứ 2 thế giới về tỷ lệ người nhiễm HIV).
Ethiopia là thị trường lớn nhất khu vực Đông Phi với dân số trên 93 triệu người, diện tích trên 1 triệu km2; kinh tế phát triển năng động nhờ những thành công bước đầu trong cải cách, duy trì được mức tăng trưởng khoảng 10% những năm gần đây và được dự báo là 1/10 nền kinh tế thế giới tăng trưởng mạnh nhất giai đoạn 2011-2015. Kinh tế Ethiopia dựa chủ yếu vào nông nghiêp (đóng góp 41% GDP và thu hút 80% lực lượng lao động); có thế mạnh về xuất khẩu sản phẩm da, bông, dầu ăn, cà phê. Trong chiến lược phát triển, Ethiopia ưu tiên thu hút đầu tư trực tiếp FDI, đặt mục tiêu đến 2015: i) tăng trưởng nông nghiệp 8-14%; công nghiệp từ 20-21%; ii) nâng cấp hệ thống hạ tầng, giao thông (xây dựng thêm 2400km đường sắt); iii) giảm số hộ nghèo xuống còn 20%.
Triển vọng hợp tác
Với lợi thế về bờ biển dài 1500 km, Namibia có nhiều tiềm năng về khai thác các nguồn thủy hải sản và dầu lửa (Namibia đã phát hiện mỏ dầu trữ lượng dự báo khoảng 11 tỷ thùng, với trữ lượng này thì nước này chỉ đứng sau Angola với 13 tỷ thùng) từ biển là rất lớn. Việt Nam có thể xem xét trong việc hợp tác trong việc tìm kiếm đánh giá, khai thác dầu mỏ và thuỷ hải sản tại các vùng bờ biển của Namibia.
Đối với Botswana thì tiềm năng hợp tác khoáng sản với nước này là rất lớn, đặc biệt là về than đá. Hiện nay, Chính phủ Botswana đang kêu gọi các nhà đầu tư nước ngoài trong việc đầu tư tuyến đường sắt từ Botswana tới Namibia hoặc Mozambique để phục vụ cho việc khai thác, xuất khẩu nguồn khoáng sản than đá và kêu gọi các nhà đầu tư đầu tư các nhà máy nhiệt điện sử dụng nguồn than đá tại chỗ để xuất khẩu điện sang Nam Phi và các nước lân cận. Phía Botswana mong muốn cùng với Việt Nam hợp tác trên các lĩnh vực: công nghiệp (bạn có nguồn tài nguyên lớn về kim cương, vàng, đồng, sắt, than đá khoảng hàng trăm tỷ tấn,..), thương mại (bạn có nhu cầu xuất khẩu thịt bò, da); y tế, dược phẩm (cần bác sỹ, chuyên gia có trình độ, giàu kinh nghiệm giúp bạn đào tạo cán bộ y tế).
Do đang trong giai đoạn đầu tiến hành cải cách, chuyển đổi mô hình kinh tế, môi trường hợp tác tại Ethiopia còn có những trở ngại nhất định do sự độc quyền, kiểm soát của nhà nước trong một số lĩnh vực. Nhưng Ethiopia vẫn thực sự là một thị trường tiềm năng rất cao cho việc hợp tác đầu tư và xuất khẩu cho các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các lĩnh vực: lương thực, thuỷ hải sản, dệt may, da giầy, máy móc nông nghiệp, viễn thông, công nghệ thông tin và các sản phẩm điện tử, máy tính.
Triển vọng hợp tác giữa Việt Nam với các nước Namibia, Botswana và Ethiopia là hết sức sáng sủa khi vừa qua trong các buổi tiếp Đoàn công tác liên ngành nước ta tới thăm và làm việc tại các nước này từ 08-21/04/2012 vừa qua (đồng chí Đỗ Hữu Huy-Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường Châu Phi, Tây Á, Nam Á được cử tham gia đoàn công tác), phía bạn đều khẳng định mong muốn tăng cường hợp tác với Việt Nam, coi Việt Nam là một thị trường tiềm năng để hợp tác về công nghiệp và thương mại và sẽ tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp hai nước tiếp xúc, thiết lập quan hệ đối tác cũng như đầu tư vào các nước này. Cũng trong các buổi làm việc với phía bạn, đoàn Việt Nam đã trao công hàm của Bộ Công Thương đề nghị các nước Namibia, Botswana công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường đầy đủ nhằm hạn chế những rủi ro cho doanh nghiệp Việt Nam khi xảy ra các vụ kiện phá giá, trợ cấp (nếu có), đề xuất ký kết và trao dự thảo MOU về thương mại gạo với Ethiopia. Đại diện Lãnh đạo Vụ Thị trường Châu Phi, Tây Á, Nam Á cũng đã cung cấp cho phía bạn danh sách các doanh nghiệp xuất khẩu có uy tín của Việt Nam, danh sách các hội chợ triển lãm để phía bạn thông báo tới các doanh nghiệp của mình, góp phần thúc đẩy giao thương giữa nước ta với 03 nước này.
