Thủ tướng Chính phủ đồng ý đề xuất của Bộ Công Thương về xóa bỏ hạn ngạch xuất khẩu gạo
Trước tình hình dịch bệnh Covid-19 trong nước và trên thế giới diễn ra rất phức tạp, đặc biệt vào cuối tháng 3, nhiều quốc gia, bên cạnh nhu cầu tiêu dùng thực tế mà các nước xuất khẩu gạo vẫn có thể đáp ứng, đã xuất hiện nhu cầu tăng dự trữ chiến lược tại nhiều quốc gia khiến giá gạo thế giới liên tục tăng dù Ấn Độ và Việt Nam (2 quốc gia sản xuất, xuất khẩu gạo lớn) được mùa; giá thóc, gạo trong nước của Việt Nam vì thế cũng liên tục tăng cao.
Nhiều nước khác cũng buộc phải đưa ra các động thái để bảo đảm nhu cầu lương thực, thực phẩm cho người dân như Thái Lan phải tạm ngừng xuất khẩu trứng, Campuchia tạm ngừng xuất khẩu thóc và gạo trắng, Ủy ban Kinh tế Á - Âu tạm ngừng xuất khẩu gạo, kiều mạch, hành, tỏi, ngũ cốc, bột mì, lúa mạch đen, đậu nành và một số loại thực phẩm chế biến sẵn...
Cùng với đó là diễn biến phức tạp của thời tiết do biến đổi khí hậu và nhuận hai tháng tư âm lịch, có nguy cơ bùng phát sâu bệnh gây hại cho lúa vụ Đông Xuân tại phía Bắc.
Đứng trước hoàn cảnh cấp bách nêu trên, để đảm bảo an ninh lương thực, Thường trực Chính phủ quyết định tạm thời giãn tiến độ xuất khẩu gạo thông qua biện pháp quản lý bằng hạn ngạch. Đồng thời, giao Bộ Công Thương cùng với các Bộ, ngành rà soát, đánh giá tình hình nguồn cung trong nước và tình hình xuất khẩu để báo cáo Thủ tướng Chính phủ phương án điều hành xuất khẩu gạo từ tháng 5 trở đi.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, trên cơ sở tổng hợp ý kiến của các Bộ, ngành liên quan, Bộ Công Thương đã có công văn số 2976/BCT-XNK báo cáo Thủ tướng Chính phủ về phương án điều hành xuất khẩu gạo trong tháng 5 và trong thời gian tới. Với bối cảnh các yếu tố quan trọng nhất dẫn đến quyết định giãn tiến độ xuất khẩu gạo vào cuối tháng 3 đã có sự thay đổi đáng kể, theo hướng tốt lên, dịch bệnh Covid 19 cơ bản được khống chế. Bộ Công Thương đã báo cáo, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Thường trực Chính phủ kể từ ngày 01 tháng 5 năm 2020, dừng cơ chế điều hành xuất khẩu gạo quy định tại văn bản số 2827/VPCP-KTTH ngày 10 tháng 4 năm 2020 của Văn phòng Chính phủ, cho phép hoạt động xuất khẩu gạo được trở lại bình thường, tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo.
Tại cuộc họp Thường trực Chính phủ và trực tuyến với 13 tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long, tất cả các ý kiến phát biểu đều ủng hộ, thống nhất cao đối với đề xuất của Bộ Công Thương; Lãnh đạo UBND các tỉnh có sản lượng lúa hàng năm lớn như: Long An, An Giang, Kiên Giang, Đồng Tháp thể hiện sự đồng tình cao với phương án Bộ Công Thương đưa ra và cho đây là quyết định kịp thời.
Về phía doanh nghiệp, bà Bùi Thị Thanh Tâm - Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng công ty Lương thực miền Bắc đánh giá: “Trong bối cảnh dịch bệnh như hiện nay, việc đánh giá, đưa ra các giải pháp giãn tiến độ xuất khẩu và đến hôm nay là giải pháp tháo gỡ đều phụ thuộc vào tình hình cung cầu trong nước, diễn biến dịch bệnh và tình hình thu mua của các nước trên thế giới. Đây là tình huống xảy ra lần đầu tiên không chỉ với Việt Nam mà với tất cả các nước, đều có ảnh hưởng, đặc biệt là các nước có dân số đông, lương thực chiếm thành phần chính trong bữa ăn hàng ngày. Mục tiêu lớn nhất Chính phủ đã đạt được là đảm bảo an ninh lương thực quốc gia trong bối cảnh dịch bệnh, giữ được tình hình ổn định”.
Sau khi nghe báo cáo của Bộ Công Thương, các ý kiến tham gia tại cuộc họp trình bày, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý với đề xuất của Bộ Công Thương về phương án điều hành xuất khẩu gạo từ tháng 5/2020, theo đó, từ 01/5/2020 cho hoạt động xuất khẩu gạo được trở lại bình thường, tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP. Tiếp tục thực hiện nghiêm việc chỉ xuất khẩu gạo qua cửa khẩu quốc tế (đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy, đường hàng không).
Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan chỉ đạo tạo mọi điều kiện cho xuất khẩu gạo trong tháng 5, 6 và các tháng tiếp theo, bảo đảm quyền lợi cho người sản xuất và doanh nghiệp. Bộ Tài chính thực hiện mua đủ dự trữ quốc gia về gạo.
Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với các bộ liên quan theo dõi thường xuyên tình hình sản xuất, tiêu thụ, dự trữ, xuất khẩu; nếu xuất khẩu gạo ảnh hưởng đến an ninh lương thực quốc gia thì báo cáo ngay Thủ tướng để có biện pháp xử lý phù hợp.
Bộ Công Thương đôn đốc các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo nghiêm túc tuân thủ thường xuyên duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu tương đương 5% quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP. Đồng thời đề nghị 20 thương nhân xuất khẩu gạo lớn nhất ký thỏa thuận với ít nhất là 1 hệ thống siêu thị về việc bảo đảm cung cấp lượng dự trữ lưu thông 5% khi được yêu cầu. Trường hợp thương nhân không thực hiện, cho phép Bộ Công Thương thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo.
Bộ Công Thương rà soát Nghị định số 107/2018/NĐ-CP để đề xuất sửa đổi, khắc phục các bất cập đã và đang phát sinh trong thực tế.
Bộ Tài chính cần rà soát khó khăn, vướng mắc về cơ chế chính sách và thực hiện đấu thầu mua gạo dự trữ quốc gia để có giải pháp phù hợp. Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan tạo mọi điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu gạo.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có trách nhiệm trong việc chỉ đạo sản xuất, đảm bảo nguồn cung; chỉ đạo xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam.
Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, Bộ Tài chính, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Công Thương chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm hành vi buôn lậu gạo qua biên giới.
UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các Sở Công Thương tăng cường công tác đôn đốc, giám sát, kiểm tra việc duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu tương đương 5% của các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo trên địa bàn, đồng thời chịu trách nhiệm toàn diện trước Thủ tướng về vấn đề này.
