EU thay đổi quy định thuế VAT liên quan đến hàng hóa được mua trực tuyến từ nước thứ 3 kể từ 1/7/2021

Vậy quy định này ảnh hưởng cụ thể như thế nào đến các doanh nghiệp xuất nhập khẩu của Việt Nam và doanh nghiệp làm thế nào để tuân thủ quy định của EU?

Gần đây, trong bối cảnh đại dịch Covid-19, hoạt động giao dịch mua bán hàng hóa trên thương mại điện tử tăng vọt trên thế giới và EU cũng không là ngoại lệ. Người dân EU không chỉ mua hàng và dịch vụ trực tuyến trong nước mà còn mua hàng từ nước thành viên EU khác cũng như từ một số nước ngoài lãnh thổ EU (đặc biệt là hàng hóa từ Trung Quốc và Hoa Kỳ).

Doanh nghiệp và các nhà lập pháp và EU cho rằng các quy định hiện hành trong thương mại điện tử đã tạo ra sự cạnh tranh bất bình đẳng đối với doanh nghiệp EU, ít nhất là trên khía cạnh thuế GTGT, khi mà toàn bộ giao dịch trực tuyến và tại chỗ tại EU đều phải nộp thuế GTGT, trong khi các nhà cung ứng từ ngoài EU thì không phải nộp thuế GTGT cho các giao dịch thương mại điện tử có trị giá dưới 22 euro. Đó là chưa kể đến thuế nhập khẩu – hiện đang chưa phải áp dụng đối với hàng nhập khẩu theo phương thức thương mại điện tử có giá trị dưới 150 euro.

Do vậy, Hội đồng châu Âu đã ban hành Chỉ thị 2017/2455 (vào tháng 12 năm 2017) và Chỉ thị 2019/1995 (vào tháng 11 năm 2019) thông qua quy tắc đánh thuế GTGT đối với các giao dịch điện tử. Chỉ thị quy định từ 01/07/2021, sẽ chính thức áp dụng thuế GTGT đối với các giao dịch điện tử theo phương thức từ nhà cung ứng ngoài EU đến khách hàng. Theo đó, việc miễn thuế GTGT đối với việc nhập khẩu hàng hóa có giá trị không vượt quá 22 EUR sẽ bị xóa bỏ.

Ngoài ra, EU thành lập Hệ thống IOSS (Import One-Stop Shop - tạm dịch là thủ tục nhập khẩu một cửa) để thông quan hàng hóa với những giao dịch thương mại điện tử có giá trị từ 150 euro trở xuống. Điều này sẽ cho phép người bán hoặc thị trường trực tuyến tính thuế GTGT tại điểm bán hàng và chuyển trực tiếp cho các cơ quan chức năng.

Nếu người bán có đăng ký IOSS, giá niêm yết cho khách hàng sẽ là giá đã bao gồm thuế GTGT. Nếu người bán không đăng ký IOSS, giá niêm yết có thể không tính thuế GTGT, khách mua hàng trực tuyến sẽ thanh toán thêm thuế GTGT khi hàng hóa nhập khẩu vào EU. Các nhà cung cấp dịch vụ như bưu điện hoặc người giao hàng có thể tính thêm phí thông quan cho khách hàng để thu khoản thuế GTGT này và hoàn thành các thủ tục cần thiết khi nhập khẩu hàng.

Trong bối cảnh giao dịch thương mại điện tử ngày càng phát triển, quy định mới trên của EU ảnh hưởng đến cả người tiêu dùng EU và các doanh nghiệp kinh doanh hàng tiêu dùng B2C trên nền tảng trực tuyến, từ một nước thứ ba ngoài lãnh thổ EU.  Tuy nhiên đối với EU, quy định mới trên sẽ góp phần phát triển giao dịch thương mại điện tử theo hướng tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa các doanh nghiệp TMĐT trong và ngoài EU.

Trung Quốc sẽ là quốc gia bị ảnh hưởng đầu tiên khi quy định này có hiệu lực vì lượng giao dịch xuyên biên giới trên trang web bán hàng của Trung Quốc nhắm đến thị trường EU tăng rất nhanh trong những năm gần đây, sau đó đến Hoa Kỳ, nhất là những giao dịch giá trị nhỏ.

Hiện nay các giao dịch TMĐT của Việt Nam sang EU còn đang rất sơ khởi. Nhưng tin mừng là các doanh nghiệp Việt Nam đã có những thành công ban đầu khi bắt đầu xây dựng được mô hình kinh doanh TMĐT xuyên biên giới của mình tại EU. Vừa qua 3 tấn vải thiều đầu tiên đã được nhập khẩu sang Đức qua sàn thương mại điện tử Voso. Đây là chương trình hợp tác giữa Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương với Sàn thương mại điện tử Voso và Tổng công ty Bưu chính Viettel (Viettel Post) để từng bước phát triển ứng dụng thương mại điện tử xuyên biên giới cho doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam. 

Theo quy định của EU, các giao dịch mua bán hàng hóa trên nền tảng thương mại điện tử giữa Việt Nam và EU sắp tới dù vẫn phải trả thuế GTGT, nhưng cũng sẽ được miễn thuế nhập khẩu nếu lô hàng giá trị dưới 150 euro.  Tất nhiên nhà cung ứng sẽ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về hàng hóa của mình trước người tiêu dùng EU, theo các quy định bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của EU.

Các doanh nghiệp Việt Nam muốn phát triển bán hàng online hoặc qua sàn giao dịch TMĐT tới người tiêu dùng EU cần đăng ký kinh doanh ở một nước EU và nên khai báo các giao dịch theo trang web IOSS của từng nước thành viên. Nếu nhà cung ứng thương mại điện tử không có trụ sở tại một nước EU thì cần phải chỉ định một đại diện đăng ký tại EU để thực hiện các thủ tục và nghĩa vụ thuế GTGT. Như vậy nếu một sàn giao dịch điện tử nào của Việt Nam có chiến lược cung ứng dịch vụ đến EU đều phải tìm một đối tác đại diện tại EU để thực hiện nghĩa vụ thuế GTGT của mình.

Thuế GTGT cho doanh số B2C được nhập khẩu vào Liên minh châu Âu sẽ được nộp qua tờ khai thuế hàng tháng ở nước thành viên EU được chỉ định, sau đó tờ khai và tiền Thuế GTGT sẽ được chuyển tới các cơ quan thuế tại quốc gia nơi nhận hàng ở EU. Do đó, các doanh nghiệp sẽ không còn phải đăng ký thuế GTGT ở mọi quốc gia EU nơi họ bán hàng.

Như đã giải thích ở trên, nếu sàn giao dịch không thực hiện đăng ký IOSS, các nhà cung ứng dịch vụ logistics như bưu điện, chuyển phát của EU sẽ thu thuế và phí với dịch vụ mua hàng trực tuyến. Thuế và phí gồm: thuế GTGT và phí cho thủ tục khai thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu. Cho nên bán hàng trực tuyến từ ngoài EU vào EU sẽ gặp nhiều khó khăn khi chi phí gia tăng khá nhiều. Vì vậy, các sàn giao dịch có cung ứng hàng đến châu Âu phải nhanh chóng đăng ký IOSS và chỉ định đối tác tại EU để thực hiện nghĩa vụ thuế nếu không người tiêu dùng EU có thể sẽ không mua hoặc không nhận hàng khi bị áp thuế và phí cao lúc nhận hàng.

Ở một góc nhìn khác, doanh nghiệp Việt Nam có thể thấy thương mại điện tử xuyên biên giới đang là cơ hội ngày càng lớn tại châu Âu.  Doanh nghiệp Việt Nam sẽ có cơ hội thành công trên thị trường này nếu tiếp cận một cách bài bản và có một chiến lược dài hạn.  Các con số thống kê[1] cho thấy, năm 2020, doanh số thương mại điện tử xuyên biên giới của 16 nước lớn nhất EU đã đạt tới 146 tỷ euro, tăng 35% so với năm 2019, và chiếm khoảng 25,5% doanh số thương mại điện tử của cả châu Âu (573 tỷ euro).

Dự báo năm 2022, doanh số thương mại điện tử xuyên biên giới của 16 nước lớn nhất EU sẽ đạt 220 tỷ euro, tức là tăng gấp đôi so với doanh số năm 2019 (108 tỷ euro), trong đó thị trường Đức tăng 43% đạt 27 tỷ euro, Pháp tăng 34% đạt 20 tỷ euro, Tây Ban Nha tăng 30% đạt 10 tỷ euro, Hà Lan tăng 26% đạt 4,4 tỷ euro.  Tại châu Âu, thị trường Anh là nước ngoài EU có mức tăng trưởng lớn nhất tăng tới 38% đạt 33 tỷ euro./.