Nâng tầm giá trị cho gạo tám xoan Hải Hậu

Thế nhưng, hiện nay gạo Tám Hải Hậu đang phải đối mặt với việc bị làm giả, khó khăn trong mở rộng diện tích sản xuất, tìm chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Những khó khăn của gạo Tám Hải Hậu cũng phần nào lý giải nguyên nhân Việt Nam chưa xây dựng được các thương hiệu gạo chất lượng cao trên thị trường quốc tế.

Gạo tám xoan Hải Hậu còn được gọi là gạo tiến vua, có thân cao, hạt nhỏ, màu trắng trong, mang vị ngọt dịu và mùi thơm nồng nàn rất đặc biệt. Đồng thời, do mỗi năm chỉ thu hoạch được khoảng 50kg/sào vào một thời điểm duy nhất là từ tháng 10 âm lịch trở đi, gạo tám xoan Hải Hậu lại càng có giá trị cao vì không thể được bán quá rộng rãi.

Vào năm 1935, một nhà nông người Pháp là René Dumont đã nghiên cứu rất kỹ giống lúa gạo tám xoan tại huyện Hải Hậu, một khu vực thuộc vùng đồng bằng sông Hồng ở nước ta nên lúa khi trồng sẽ được bồi đắp cho rất nhiều phù sa, từ đó trở thành một giống lúa dẻo ngọt thơm vô cùng đặc biệt. Đồng thời, qua nhiều thời kỳ nuôi trồng, chọn lọc bởi người dân Hải Hậu cũng như sự phục tráng theo quy trình kỹ thuật, công nghệ hiện đại của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, gạo tám xoan Hải Hậu đã trở thành một đặc sản nổi tiếng tại khu vực Nam Định và trở thành thức quà mang về của bất kỳ ai khi đến nơi đây.

Hiện nay, diện tích trồng lúa Tám xoan (lúa cao cây) chỉ còn được trồng trên một số xã thuộc huyện Hải Hậu với diện tích khoảng trên dưới 50ha, gạo Tám xoan là giống đặc sản nhưng có năng suất thấp trung bình khoảng 2 tấn/ha với tổng sản lượng khoảng 200 tấn/năm và đã được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP.

Lúa tám xoan Hải Hậu được cấy vào khoảng từ ngày 10-15 tháng 7, với tập quán bón phân hữu cơ liều lượng cao, thu hoạch khi lúa đã chín tối đa 85% vào tháng 11 dương lịch đã góp phần tạo ra hương thơm và độ dẻo của hạt gạo.

Để lúa tám xoan đạt chất lượng, trước tiên phải có giống lúa tốt, lúa phải được cấy ở nơi có đất pha cát, mưa không úng, nắng không hạn, lúa tám xoan Hải Hậu được cấy vào khoảng từ ngày 10-15 tháng 7 với tập quán bón phân hữu cơ liều lượng cao, thu hoạch khi lúa đã chín tối đa 80-85% vào tháng 11 dương lịch là tốt nhất (chính vì vậy nó có tên là tám, còn xoan là hạt có hình đẹp, sáng như khuôn mặt trái xoan).

Khâu phơi rất quan trọng, tuyệt đối không được phơi mỏng, nắng gắt, mỗi mẻ phơi 3 – 4 nắng là tốt nhất. Phơi mỏng, nắng gắt hạt gạo sẽ khô, đục và giảm đi mùi thơm, vị ngọt của hạt cơm. Cẩn trọng từng bước từ đất, đến nước, đến kỹ thuật trồng và thu hoạch mới có thể đảm bảo hương vị đặc trưng của hạt gạo tiến vua.

Về giống lúa: Tám Xoan có thân rất cao, bông dài và nhiều hạt hơn so với những loại gạo Tám khác. Giống lúa này phải được canh tác ở trên những vùng đất tốt và tương đối khó trồng. Hàm lượng đạm có trong gạo còn phụ thuộc vào khả năng điều tiết nước trong ruộng. Nếu là gạo Tám Xoan chính hãng thì sẽ không có vào những tháng 3, 4. Vì giống gạo này 6 tháng mới thu hoạch và một năm chỉ có 1 vụ duy nhất. Gạo Tám Xoan Hải Hậu chỉ thu hoạch vào tháng 10 âm lịch (tức là vào dịp lễ cổ truyền cổ dân tộc).

Ưu điểm gạo tám Xoan: Khi ăn cơm Tám Xoan phải nhẩn nha nhai kĩ để cảm nhận rõ hương thơm, vị ngọt của hạt gạo. Gạo Tám Xoan Hải Hậu có mùi thơm tự nhiên và giàu giá trị dinh dưỡng. Trong thành phần hạt gạo có chứa vitamin, khoáng chất vi lượng, nước, protein và cung cấp năng lượng tốt cho cơ thể con người.

Hạt gạo sẽ ngon và ngọt nhất lúc mới gặt, khi bóc hạt thóc ra cắn vẫn còn sữa. Đồng thời hạt gạo khi xát ra có dáng thuôn dài, trong suốt. Cơm ngày xưa được nấu bằng xoong gang, bếp củi là ngon nhất. Hạt gạo khi đã ngâm đủ nước sẽ nở căng xòe ra, trắng như bông tuyết. Nhựa từ hạt gạo tuông ra, quyện chặt vào nhau, khiến hạt cơm mềm óng ả trông rất ngon cơm, gạo vẫn còn nguyên màu xanh ngọc thì mới ngon.

Để phân biệt gạo Tám Xoan chính hiệu chúng ta có thể phân biệt qua:

Thị giác: Nhìn bề ngoài hạt gạo có màu trắng, hạt dài và nhỏ, đều hạt. Hạt gạo vẫn còn nguyên phôi và ít bị vỡ hay ít có lẫn tấm. Vì gạo là mùa 6 tháng nên hạt gạo rất chắc chắn. Khi nấu lên thành cơm thì hạt trắng hơi xanh và vẫn còn nguyên hạt khi xới cơm ra bát.

Vị giác: Có mùi thơm tự nhiên, đặc trưng. Khi nhai sống sẽ có vị ngọt dịu nhẹ.

Khứu giác: Tám Xoan khi chưa nấu có mùi thơm đặc trưng và khi nấu lên vẫn giữ nguyên mùi thơm đó.