Các mốc quan trọng của tiêu dùng bền vững trên thế giới và trong bối cảnh dịch Covid-19

Có thể nói, năm 1999 là cột mốc xuất hiện chính thức đầu tiên của khái niệm tiêu dùng bền vững. Tuy nhiên, lịch sử của hoạt động này đã được hình thành từ trước đó nhiều thế kỷ và hiện tại, hoạt động này vẫn đang là một trong các vấn đề mang tính toàn cầu quan trọng của toàn nhân loại. 

Dưới đây là một số dấu mốc quan trọng về sự hình thành và phát triển của hoạt động tiêu dùng bền vững trên thế giới:

Năm 1798: Nhà nghiên cứu Thomas Malthus đã đưa ra cảnh báo về vấn đề tác động của sự gia tăng dân số đối với sự phát triển của xã hội, cụ thể: Sức mạnh của dân số lớn hơn nhiều lần so với sức mạnh của trái đất để tạo ra sự sống cho con người.

Năm 1972: Đã có sự thay đổi trong các nội dung tranh luận trong việc chuyển từ yếu tố dân số sang yếu tố môi trường có tác động tới sự phát triển của xã hội con người, cụ thể:

- Biên bản họp của Hội nghị Liên hợp quốc về Môi trường Con người đã đưa ra nhận định: Nếu khả năng biến đổi môi trường xung quanh của con người được sử dụng một cách thích hợp thì có thể mang lại cho tất cả mọi người lợi ích của sự phát triển và cơ hội nâng cao chất lượng cuộc sống. Ngược lại, nếu áp dụng sai hoặc không cẩn thận, sự thay đổi của môi trường có thể gây ra những tác hại khôn lường cho con người và môi trường sống của con người. Hội nghị cũng nhận ra việc bảo vệ môi trường cho các thế hệ hiện tại và tương lai đã trở thành một mục tiêu cấp thiết của nhân loại.

- Báo cáo “Giới hạn của sự tăng trưởng” của Câu lạc bộ Rôma đã nêu rõ mối liên hệ giữa phát triển kinh tế, xã hội với việc bảo vệ môi trường, lên tiếng cảnh báo nguy cơ cạn kiệt tài nguyên, hủy hoại môi trường sống của con người do sự tăng trưởng kinh tế không có kiểm soát. Đồng thời, Báo cáo này cũng đề xuất một yếu tố quan trọng đối với một xã hội bền vững là người dân thế giới phải tiết chế không chỉ nhu cầu về con cái mà còn cả lối sống vật chất của họ… 

Năm 1987: Ủy ban Môi trường và Phát triển thế giới của Liên Hợp quốc đã nhấn mạnh nguy cơ của quá trình tiêu dùng và sản xuất vượt quá giới hạn của sinh thái và môi trường, gây nên nguy cơ khủng hoảng sinh thái toàn cầu và vấn đề ô nhiễm môi trường.

Năm 1992: Hội nghị của Liên Hợp quốc về Môi trường và Phát triển đã đưa ra kết luận: Nguyên nhân chính của tình trạng môi trường toàn cầu tiếp tục xấu đi là mô hình tiêu dùng và sản xuất không bền vững, đặc biệt là ở các nước công nghiệp, là một vấn đề đáng quan tâm, làm trầm trọng thêm tình trạng đói nghèo và mất cân bằng.

Tiếp đó, cũng trong năm 1992, Hội nghị thượng đỉnh của Liên Hợp quốc, gồm đại diện 179 nước tham dự tại Rio de Janero (Braxin) đã thông qua chiến lược phát triển bền vững và khẳng định rằng, phát triển bền vững là sự phát triển kinh tế - xã hội lành mạnh, dựa trên việc sử dụng hợp lí tài nguyên và bảo vệ môi trường nhằm đáp ứng nhu cầu của thế hệ con người hiện nay và không ảnh hưởng bất lợi đối với các thế hệ tương lai trong việc thỏa mãn những nhu cầu của họ. Những mục tiêu chủ yếu của chiến lược phát triển bền vững đã được mô tả cụ thể trong Chương trình hành động – Chương trình nghị sự 21 (Agenda 21), trong đó có mục tiêu về sản xuất và tiêu dùng bền vững.

Năm 1999: Liên Hợp quốc sửa đổi Hướng dẫn về bảo vệ người tiêu dùng và lần đầu tiên, khái niệm tiêu dùng bền vững được quy định chính thức. Theo đó, tiêu dùng bền vững được định nghĩa là tiêu dùng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ hiện tại và tương lai về hàng hóa và dịch vụ theo cách bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường.

Năm 2002: Hội nghị thượng đỉnh của Liên Hợp quốc được tổ chức tại Johannesburg (Nam Phi) đã tiếp tục trao đổi về Chương trình nghị sự 21 đã được thông qua tại Hội nghị thượng đỉnh Rio – 92 nêu trên và đã ban hành một Chương trình khung 10 năm để hỗ trợ các sáng kiến khu vực và quốc gia nhằm đẩy mạnh quá trình dịch chuyển tới các hình thức sản xuất và tiêu dùng bền vững để khuyến khích phát triển kinh tế-xã hội.

Năm 2003: Trong khuôn khổ các hoạt động của Chương trình khung 10 năm nêu trên, Liên Hợp quốc đã khởi động Chương trình Marrakech về Tiêu dùng và Sản xuất bền vững. Trong gần một thập kỷ, một liên minh các quốc gia đã cùng nhau làm việc để thúc đẩy tiêu dùng và sản xuất bền vững, đặc biệt là thông qua hoạt động hướng dẫn xây dựng chính sách tại các nền kinh tế mới nổi.

Năm 2012: Hội nghị thượng định của Liên Hợp quốc về Phát triển bền vững (Rio + 20) tại Rio de Janeiro (Brazil) đã thông qua văn kiện "Tương lai mà chúng ta muốn", trong đó quyết định tiến hành xây dựng bộ tài liệu về các mục tiêu phát triển bền vững.

Năm 2015: Hội nghị thượng đỉnh của Liên Hợp quốc về Phát triển bền vững tại New York thông qua 17 Mục tiêu phát triển bền vững, trong đó, Mục tiêu số 12 là Thúc đẩy các mô hình tiêu dùng và sản xuất bền vững.

Để đảm bảo theo dõi và đánh giá tiến độ thực hiện các Mục tiêu trên phạm vi toàn thế giới, Liên Hợp quốc đã định kỳ hàng năm tổ chức Diễn đàn chính trị cấp cao về Phát triển bền vững. Diễn đàn là cơ hội để các quốc gia có thể chia sẻ các mô hình hiệu quả cũng như góp phần củng cố cam kết của các Chính phủ trong việc vận hành các mô hình tiêu dùng, sản xuất bền vững nói riêng cũng như đạt được sự phát triển bền vững nói chung.

Thúc đẩy tiêu dùng bền vững trong thời kỳ dịch Covid-19