Tiêu dùng xanh - cơ hội vàng cho thị trường Việt Nam

Những năm gần đây, khái niệm “tiêu dùng xanh” không còn xa lạ với người dân Việt Nam. Từ việc hạn chế túi nilon, ống hút nhựa đến lựa chọn hàng hóa đóng gói sinh học, xu hướng mua sắm thân thiện với môi trường đang trở thành một phong cách sống mới.

Tại Hội chợ Mùa Thu 2025 lần thứ nhất -2025, khu vực trưng bày sản phẩm xanh và sáng tạo thu hút hàng nghìn lượt khách tham quan. Nhiều người tiêu dùng cho biết, họ sẵn sàng chi trả thêm nếu sản phẩm thân thiện với môi trường và có thông tin rõ ràng. “Tôi cảm thấy yên tâm khi biết sản phẩm mình mua có thể phân hủy sinh học, ít gây hại cho môi trường”, chị Nguyễn Thu Hương (Ba Đình, Hà Nội) chia sẻ.

Các sản phẩm xanh ngày càng được người tiêu dùng lựa chọn. Ảnh: Kate Trần

Theo khảo sát của NielsenIQ và Hội đồng Doanh nghiệp vì sự Phát triển bền vững Việt Nam (VBCSD), 72% người tiêu dùng Việt sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm xanh. Tuy nhiên, chỉ 12–18% người dân ở các đô thị lớn như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh duy trì thói quen này hằng ngày. Con số ấy phản ánh một thực tế: khoảng cách giữa nhận thức và hành vi tiêu dùng bền vững vẫn còn khá lớn, do rào cản giá cả và thiếu minh bạch về tiêu chuẩn xanh.

Tuy vậy, giới chuyên gia nhận định, xu hướng tiêu dùng có trách nhiệm đang lan tỏa mạnh, đặc biệt trong giới trẻ, khi họ coi việc lựa chọn sản phẩm thân thiện môi trường là một cách thể hiện bản sắc và trách nhiệm xã hội.

Theo Bộ Công Thương, nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm thân thiện môi trường tại Việt Nam tăng trung bình 15% mỗi năm trong giai đoạn 2021-2023. Trong các hệ thống bán lẻ hiện đại, doanh số nhóm hàng dán nhãn “xanh”, “tiêu dùng bền vững” tăng 40-60% khi có các chiến dịch truyền thông lớn.

Các nhóm sản phẩm nổi bật gồm thực phẩm hữu cơ, bao bì sinh học, sản phẩm thay thế nhựa và đồ gia dụng tái chế. Riêng thị trường thực phẩm hữu cơ năm 2023 đã đạt quy mô 100 triệu USD, tăng 20% so với ba năm trước.

Doanh nghiệp Việt Nam cũng đang nhanh chóng “xanh hóa” chuỗi cung ứng. Tại Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025, nhiều doanh nghiệp sản xuất bao bì phân hủy sinh học ghi nhận hàng nghìn lượt khách ghé thăm, trong đó có cả các hệ thống siêu thị lớn muốn hợp tác dài hạn. “Không chỉ người tiêu dùng mà cả nhà bán lẻ cũng tìm kiếm giải pháp bao bì xanh. Đây là cơ hội để chúng tôi mở rộng quy mô và giảm dần nhựa dùng một lần”, một doanh nhân trong lĩnh vực bao bì sinh học chia sẻ.

Thực tế cho thấy, kinh tế xanh không còn là khẩu hiệu, mà đang trở thành hướng phát triển tất yếu. Khi người tiêu dùng ngày càng hiểu biết và quan tâm đến môi trường, doanh nghiệp nào sớm bắt nhịp xu hướng này sẽ có lợi thế cạnh tranh dài hạn.

Dù triển vọng rộng mở, thị trường sản phẩm xanh tại Việt Nam vẫn đối mặt với không ít thách thức. Chi phí đầu vào cao khiến giá bán lẻ chênh lệch đáng kể so với hàng hóa truyền thống; tiêu chuẩn chứng nhận “xanh” chưa thống nhất; và tình trạng “greenwashing” - sản phẩm giả danh thân thiện môi trường đang làm giảm niềm tin của người tiêu dùng.

Theo các chuyên gia, để tiêu dùng xanh thực sự trở thành dòng chảy chủ đạo, doanh nghiệp cần chuẩn hóa quy trình sản xuất, minh bạch thông tin môi trường và cam kết trách nhiệm xã hội. Cùng với đó, cơ quan quản lý cần sớm ban hành bộ tiêu chí “nhãn xanh” quốc gia, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nguồn nguyên liệu bền vững, ưu đãi tín dụng xanh và đẩy mạnh truyền thông để nâng cao nhận thức cộng đồng.

Sự chuyển dịch sang tiêu dùng xanh cũng mở ra cơ hội đổi mới sáng tạo cho các startup trẻ trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, thời trang bền vững, sản phẩm hữu cơ. Nhiều mô hình kinh doanh “xanh” đã chứng minh được hiệu quả tại Việt Nam, không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tạo giá trị kinh tế và việc làm bền vững.

Các chuyên gia dự báo, trong 5 năm tới, thị trường sản phẩm thân thiện môi trường tại Việt Nam có thể tăng trưởng hai con số mỗi năm, đặc biệt trong ngành hàng tiêu dùng nhanh, thực phẩm và thời trang.

Tiêu dùng xanh, về bản chất, không chỉ là hành vi mua sắm, mà là một lối sống hướng tới phát triển bền vững, nơi mỗi lựa chọn tiêu dùng đều góp phần vào mục tiêu chung bảo vệ hành tinh. Khi Nhà nước, doanh nghiệp và người dân cùng chung tay, kinh tế xanh sẽ trở thành trụ cột của nền kinh tế tương lai, giúp Việt Nam không chỉ tăng trưởng mà còn phát triển theo hướng bền vững, bao trùm và nhân văn.