Kinh tế Chile phục hồi thế nào sau cuộc khủng hoảng bởi Covid-19

Chỉ số niềm tin kinh doanh của Chile trong tháng 9/2021 đã tăng lên mức 60,68, cho thấy thị trường về cơ bản lạc quan về triển vọng kinh tế trong thời gian tới.

Lạm phát giá sản xuất của Chile vào tăng trong tháng 8 năm 2021: giá sản xuất tăng 28,7 so tháng 8/2020, cao hơn mức 27,4% của 7/2021 so cùng kỳ. Giá tăng nhanh trong tất cả các lĩnh vực , bao gồm lĩnh vực khai khoáng (tăng 42,9% so với mức tăng 42,5 trong tháng 7) trong đó khai thác đồng tăng 42,7% (so với mức 42% trong tháng 7/2021); giá trong lĩnh vực chế biến chế tạo tăng 14,9% (tháng 7/2021 tăng 13,4%), và nước, khí đốt và điện tăng 6,3% so với 3,6%. Nếu so với tháng liền trước thì giá sản xuất tăng 2,7%.

Sản xuất công nghiệp ở Chile vào tháng 8 năm 2021 đã tăng 4,2% so với cùng kỳ năm 2020, giảm so với mức 4,8% của tháng trước. Trong đó hoạt động khai khoáng giảm 2,9%, hoạt động khai thác phi kim loại chỉ tăng 2% so với mức tăng 31% trong tháng 7/2021. Sản lượng điện, khí đốt và nước tăng 8,1% so với mức tăng 8,7%, do sản xuất điện chậm hơn tăng 8,3% so với 9,6% .Ngành chế biến chế tạo tăng 10,6% so với 10,9%.

Chile đã được xác định là cường quốc toàn cầu về sản xuất hydro xanh, chủ yếu do lợi thế cạnh tranh của sản xuất năng lượng tái tạo chi phí thấp, chẳng hạn như năng lượng mặt trời và năng lượng gió, cũng như do khả nâng giảm chi phí về cơ sở hạ tầng và vận chuyển năng lượng từ nguồn. Việc thiết lập các hướng dẫn cần thiết cho sự phát triển chính xác của công nghệ này sẽ mang lại sự chắc chắn cho các nhà đầu tư.

Với quan điểm này, Chile đã công bố Chiến lược quốc gia về Hydrogen Xanh (sau đây gọi tắt là Chiến lược) vào tháng 11 năm 2020, với mục tiêu chính là thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang một nền kinh tế ít phát thải, biến Chile trở thành nước tiên phong trong sản xuất và xuất khẩu hydro xanh.

Tình hình kinh tế và môi trường kinh doanh:

Chỉ số hoạt động kinh tế IMACEC của Chile đã tăng 19,1% so với cùng kỳ năm 2020 vào tháng 8 năm 2021 từ mức 18,1% trong tháng 7, chủ yếu do tác động cơ bản thấp khi nền kinh tế phục hồi sau đại dịch.

Tăng trưởng được ghi nhận ở hầu hết các lĩnh vực, khi áp lực tăng đến từ dịch vụ (22,4% so với 15,6% trong tháng 7), thương mại (25,5% so với 43,5%), sản xuất hàng hóa (10,9% so với 10,6%) và công nghiệp (14,8% so với 13,4 phần trăm), trong khi mức giảm trong hoạt động khai thác vẫn không thay đổi ở mức - 0,2 phần trăm. Trên cơ sở hàng tháng được điều chỉnh theo mùa, hoạt động kinh tế ở Chile tăng 1,1%.

Tỷ lệ lạm phát ở Chile đã tăng lên 5,3% vào tháng 9 năm 2021 từ mức 4,8% trong tháng 8/2021. Đây là mức cao nhất kể từ tháng 11 năm 2014, khi giá thực phẩm và đồ uống không cồn tăng nhanh (5,2% so với 4,9% trong tháng 8/2021), nhóm giao thông tăng 12,6% so với mức tăng 10,1% đã ghi nhận trong tháng 8/2021, nhóm nhà ở và tiện ích (5,6% so với 5%), và nhà hàng và khách sạn (6,9% so với 6,2%). Trong khi đó, lạm phát không đổi đối với dịch vụ giáo dục (ở mức 2,6%), và giảm đối với đồ nội thất và bảo trì thiết bị gia đình (6,1% so với 6,2%), giải trí và văn hóa (2,7% so với 2,8%), và chăm sóc sức khỏe (1,9% so với 2%). Nếu so với tháng liền trước, giá tiêu dùng tăng 1,2% đây là mức cao nhất kể từ năm 2008 và cao hơn so với dự báo của thị trường (0,8%). Chỉ số niềm tin kinh doanh của Chile trong tháng 9/2021 đã tăng lên mức 60,68, cho thấy thị trường về cơ bản lạc quan về triển vọng kinh tế trong thời gian tới.

Sản xuất và thương mại sản phẩm công nghiệp:

Sản xuất: Lạm phát giá sản xuất của Chile vào tăng trong tháng 8 năm 2021: giá sản xuất tăng 28,7 so tháng 8/2020, cao hơn mức 27,4% của 7/2021 so cùng kỳ. Giá tăng nhanh trong tất cả các lĩnh vực , bao gồm lĩnh vực khai khoáng (tăng 42,9% so với mức tăng 42,5 trong tháng 7/20201) trong đó khai thác đồng tăng 42,7% (so với mức 42% trong tháng 7/2021); giá trong lĩnh vực chế biến chế tạo tăng 14,9% (tháng 7/2021 tăng 13,4%), và nước, khí đốt và điện tăng 6,3% so với 3,6%. Nếu so với tháng liền trước thì giá sản xuất tăng 2,7%. Sản xuất công nghiệp ở Chile vào tháng 8 năm 2021 đã tăng 4,2% so với cùng kỳ năm 2020, giảm so với mức 4,8% của tháng trước. Trong đó hoạt động khai khoáng giảm 2,9%, hoạt động khai thác phi kim loại chỉ tăng 2% so với mức tăng 31% trong tháng 7/2021. Sản lượng điện, khí đốt và nước tăng 8,1% so với mức tăng 8,7%, do sản xuất điện chậm hơn tăng 8,3% so với 9,6% . Ngành chế biến chế tạo tăng 10,6% so với 10,9%.

Nếu so với tháng liền trước, sản xuất công nghiệp giảm 1,5%, sau mức giảm 0,8% đã được điều chỉnh trong tháng trước.

Thương mại: Doanh số bán lẻ Doanh số bán lẻ của Chile vào tháng 8 năm 2021 đã tăng 25,1% so với một năm trước đó, sau mức tăng 61,8% đã được điều chỉnh giảm trong tháng trước. Đây là tháng thứ 13 liên tiếp hoạt động bán lẻ tăng, do nhu cầu trong nước tiếp tục phục hồi. Trên cơ sở hàng tháng, doanh số bán lẻ tăng 3,3%, sau khi điều chỉnh giảm mức tăng trưởng 5,9% trong tháng liền trước.

Xuất nhập khẩu hàng hóa của Chile: 

Nhập khẩu tăng 58,9% lên 7.350 triệu USD, thúc đẩy bởi hàng hóa trung gian (tăng 74,6% lên 4.125 triệu USD), hàng tiêu dùng (tăng 69,2% lên 2.476 triệu USD) và tư liệu sản xuất (tăng 34,1% lên 1.495 triệu USD) Xuất khẩu: Xuất khẩu hàng hóa của Chile đã tăng 24,4% lên 7.429 triệu USD vào tháng 9 năm 2021, do doanh số bán ra nước ngoài tăng đối với các sản phẩm khai thác (25% lên 4.721 USD), cụ thể là đồng (18,5% lên 4.157 triệu USD), sản phẩm chế tạo (24,6% lên USD 2,392 triệu), và các sản phẩm nông nghiệp (15,3%, đạt 316 triệu USD). Thặng dư thương mại của Chile thu hẹp xuống còn 79 triệu USD vào tháng 9 năm 2021 từ mức 1.344 triệu USD trong cùng tháng năm trước.

Chính sách vĩ mô hiệu quả giúp kinh tế Chile nhanh chóng ổn định sau đại dịch

Nền kinh tế Chile đang phục hồi nhanh chóng sau cuộc khủng hoảng vì Covid-19, thậm chí một số chỉ tiêu kinh tế còn vượt trên kỳ vọng. Đây là kết quả của khả năng thích ứng của người dân và doanh nghiệp; những tiến bộ vượt bậc của chiến dịch tiêm chủng và các chính sách kích thích tăng trưởng lớn nhất từng có ở Chile khi đối mặt với một cú sốc ngoại sinh. Tuy nhiên, lạm phát đang có dấu hiệu gia tăng trong khi năng suất thực tế chưa được cải thiện có thể tạo ra những rủi ro lớn cho sự phục hồi bền vững của nền kinh tế nước này.

Do đó, Ngân hàng Trung ương đã bắt đầu rút các biện pháp kích thích chính sách tiền tệ để ngăn chặn sự gia tăng áp lực lạm phát. Quá trình này sẽ tiếp tục cho đến khi chính sách tiền tệ đạt mức trung lập trong nửa đầu năm 2022. Việc mở rộng và duy trì một số biện pháp ở cấp độ địa phương, kết hợp với xu hướng của các hộ gia đình trong việc tăng tiêu thụ nhờ các nguồn lực đã được hỗ trợ, chi tiêu tư nhân tại Chile đang vượt quá mọi dự báo trước đó.

Trong bối cảnh nguồn cung vẫn chưa phục hồi hoàn toàn, điều này đã làm thay đổi đáng kể đánh giá về áp lực nền kinh tế phải đối mặt, thể hiện ở sự gia tăng lạm phát và triển vọng cân đối cung-cầu trước mắt.

Việc đồng Peso Chile CLP giảm giá cũng góp phần vào điều này. Tâm lý đám đông trong thời kỳ đại dịch cộng với đánh giá bi quan về triển vọng của các nền kinh tế dẫn đến việc nhiều người dân liên tiếp rút tiền tiết kiệm hưu trí để chọn phương án cất trữ an toàn. Sau đó, khi các chính sách kích thích quy mô lớn được liên tiếp thực hiện, nó tạo ra hiệu ứng ngược lại nhưng trong một môi trường có độ không chắc chắn cao tại địa phương, đây có thể là rủi ro. Lãi suất, phí bảo hiểm rủi ro và thị trường chứng khoán cho thấy xu hướng phục hồi chưa thực sự ổn định.

Bối cảnh hiện nay đặt ra các yêu cầu chính sách để tránh sự tích tụ mất cân đối kinh tế vĩ mô và những hậu quả khác, có thể dẫn đến lạm phát gia tăng dai dẳng hơn mục tiêu 3% trong hai năm, thúc đẩy Hội đồng tiền tệ của Chile phải thay đổi lập trường chính sách tiền tệ. Ngân hàng Trung ương đã hành động kịp thời, tăng lãi suất cơ bản lên 1,5% tại cuộc họp tháng 8/2021 sau khi tăng 25 điểm cơ bản vào tháng 7/2021 và dự kiến sẽ tiếp tục rút lại xung lực tiền tệ, đưa lãi suất cơ bản gần hơn với mức trung lập vào giữa năm 2022.

Chiến lược quốc gia về Hydrogen xanh của Chile

Chile đã được xác định là cường quốc toàn cầu về sản xuất hydro xanh, chủ yếu do lợi thế cạnh tranh của sản xuất năng lượng tái tạo chi phí thấp, chẳng hạn như năng lượng mặt trời và năng lượng gió, cũng như do khả nâng giảm chi phí về cơ sở hạ tầng và vận chuyển năng lượng từ nguồn. Việc thiết lập các hướng dẫn cần thiết cho sự phát triển chính xác của công nghệ này sẽ mang lại sự chắc chắn cho các nhà đầu tư.

Với quan điểm này, Chile đã công bố Chiến lược quốc gia về Hydrogen Xanh (sau đây gọi tắt là Chiến lược) vào tháng 11 năm 2020, với mục tiêu chính là thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang một nền kinh tế ít phát thải, biến Chile trở thành nước tiên phong trong sản xuất và xuất khẩu hydro xanh.

Theo đó, Chiến lược dự kiến ba giai đoạn:

+ Giai đoạn I - kích hoạt ngành sản xuất hydro xanh trong nước và phát triển xuất khẩu bằng các biện pháp khuyến khích sản xuất, cho phép tạo ra kiến thức, cơ sở hạ tầng và chuỗi cung ứng, cùng những thứ khác;

+ Giai đoạn II và III: mở rộng quy mô sản xuất, hội nhập mạnh mẽ trên thị trường quốc tế, chủ yếu dựa trên sự phát triển của công nghệ mới và sử dụng amoniac xanh (amoniac được sản xuất bằng các nguồn hydro xanh) trong các ngành vận tải hàng hải, hàng không và lưu trữ năng lượng và những ngành khác.

Để đạt được điều này, Chính phủ Chile, thông qua các Bộ, chủ yếu là Bộ Năng lượng, Khai thác và Vận tải, đã đề ra một lộ trình quản lý, trong đó dự kiến việc ban hành một loạt quy định, cụ thể là: (i) Quy định chung về các cơ sở sử dụng hydro ; (ii) Quy định về các trạm dịch vụ đa nhiên liệu; (iii) Các yêu cầu Kỹ thuật, Xây dựng và An ninh đối với phương tiện vận tải chạy bằng khí GH2 (khí hydro); và (iv) Quy chế Hệ thống Hydro dành cho hoạt động khai thác và những quy định khác.

Tính đến tháng 9 năm 2021, chín tháng sau khi ban hành Chiến lược, có 60 dự án hydro xanh trong danh mục đầu tư ở Chile, ở các giai đoạn phát triển khác nhau, chủ yếu nằm ở Antofagasta, Valparaiso, Biobío và Magallanes.

Cơ hội hợp tác, giao thương

Kể từ khi Hiệp định VCFTA có hiệu lực vào tháng 1 năm 2014, thương mại đã tăng đáng kể, từ 540 triệu USD năm 2013 lên 1,28 tỷ USD năm 2020. Trước khi có FTA, Việt Nam nhập siêu với Chile và từ năm 2014 đến nay luôn xuất siêu với Chile. Năm 2020, xuất khẩu của Việt Nam sang Chile đạt 1,02 tỷ USD, tăng 8,3% so với năm 2019, mặc dù tổng kim ngạch nhập khẩu của Chile từ thế giới giảm 15%. Việt Nam đã tận dụng tốt các lợi ích từ VCFTA. Các mặt hàng giao thương nhiều giữa hai nước gồm có: điện thoại di động, dệt may, giày dép, thủy sản, cà phê, chè, gạo, hạt điều, hạt tiêu, nội thất, các sản phẩm chống dịch Covid-19 như đồ bảo hộ, khẩu trang… và các mặt hàng thế mạnh của Chile sang Việt Nam như: cá hồi, rượu vang, hoa quả, dầu cá, nguyên vật liệu sản xuất…

Nhân dịp kỷ niệm 10 năm ký VCFTA (2011-2021), ngày 29 tháng 9 năm 2021 Thương vụ Việt Nam đã phối hợp với Khu miễn thuế Punta Arenas (Zonaustral) tổ chức Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam – Vùng Magallanes tại thành phố Punta Arenas – vùng Magallanes, Chile. Diễn đàn tập trung vào khai thác những cơ hội xuất khẩu cùa hàng hóa Việt Nam với doanh nghiệp nhập khẩu của Khu miễn thuế.

Chủ tịch Phòng Thương mại các doanh nghiệp khu miễn thuế, ông Edgardo Toro cho biết tiềm năng hàng hóa Việt Nam tại khu vực là rất lớn. Khu miễn thuế Punta Arenas được thành lập vào năm 1977 với mục đích thúc đẩy thương mại quốc tế và giảm giá các sản phẩm nhập khẩu, cung cấp hàng hóa tiêu dùng cho khu vực phía Nam Chile và vùng Patagonia của Argentina. Khu mậu dịch gồm khoảng 1.200 doanh nghiệp với các sản phẩm nhập khẩu chủ yếu gồm: quần áo ấm phù hợp với khí hậu vùng Patagonia, đồ gia dụng và thiết bị điện tử, xe ô tô và phụ tùng, đồ trang trí, giày dép, dụng cụ cơ khí, đồng hồ, nước hoa, đồ lưu niệm, hàng dệt may, trà, cà phê…

Các mặt hàng Việt Nam có thể đẩy mạnh xuất khẩu sang khu vực này trong thời gian tới gồm có: thực phẩm (chè, cà phê, phồng tôm, mì ăn liền…) đồ gia dụng từ mây tre, sản phẩm dệt may như chăn ga gối, quần áo, giày dép, trang trí nội thất, lót giày quế, dây thừng cho nuôi trồng cá hồi…

Đối với đầu tư vào lĩnh vực hydro xanh tại Chile: Để phát triển các loại dự án hydro xanh ở Chile, các nhà đầu tư được khuyến nghị xác định vị trí nơi dự án sẽ được phát triển, tiến hành phân tích tính khả thi và có được các quyền và giấy phép cần thiết cho việc xây dựng và hoạt động của dự án (chẳng hạn như nhượng quyền hàng hải và các nghị quyết về tiêu chuẩn chất lượng môi trường…). Do khối lượng lớn các dự án hiện đang được Chính quyền xem xét, xử lý là rất lớn, nên cân nhắc phát triển các dự án ở những khu vực ít dự án, tìm cách khai thác các nguồn năng lượng tái tạo khác nhau trong cả nước.

Cuối cùng, các dự án lưu trữ hydro xanh, cũng như tầm quan trọng chiến lược mà công nghệ này đóng trong chuỗi giá trị hydro, cho thấy việc đầu tư vào nghiên cứu công nghệ là rất cần thiết. Dựa trên thông tin được xem xét trong báo cáo này, có thể xác định rằng quá trình chuyển đổi năng lượng hướng tới nền kinh tế các-bon thấp chỉ có thể đạt được nếu các quốc gia khác nhau hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau, bằng cơ sở hạ tầng, công nghệ, kiến thức và / hoặc đóng góp bằng tiền.

Về vấn đề này, Chile hiện đang ở vị trí thuận lợi liên quan đến việc phát triển hydro xanh - vốn là yếu tố chính để đạt được quá trình chuyển đổi nói trên ⁠cũng như tuân thủ các cam kết quốc tế liên quan đến biến đổi khí hậu và do đó có thể mở ra cơ hội hợp tác giữa Việt Nam và Chile trong lĩnh vực này.