Tỷ lệ tận dụng quy tắc xuất xứ hàng hóa theo mẫu CPTPP tăng trưởng tích cực

Tỷ lệ tận dụng quy tắc xuất xứ theo CPTPP tăng

Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là một trong những Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới có hiệu lực thực thi đầu tiên tại Việt Nam. Sau hơn 6 năm thực thi, tỷ lệ tận dụng ưu đãi xuất xứ hàng hóa (C/O) theo Hiệp định đã tăng trưởng tích cực, song, tỷ lệ này vẫn thấp hơn nhiều so với các FTA thế hệ mới khác do nhiều đối tác của Việt Nam trong khối CPTPP cùng là thành viên của nhiều FTA khác.

Chia sẻ rõ hơn về tỷ lệ tận dụng ưu đãi xuất xứ trong CPTPP, bà Trịnh Thị Thu Hiền - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết, tỷ lệ cấp giấy chứng nhận xuất xứ theo CPTPP trong 6 năm thực thi có sự tăng trưởng.

Nếu như, năm 2019 khi Hiệp định mới có hiệu lực thì 0,7 tỷ USD trị giá hàng hóa kim ngạch của Việt Nam xuất khẩu đi CPTPP được hưởng được cấp C/O và được hưởng ưu đãi thuế quan tương ứng với tầm khoảng 2% thì đến năm 2024 con số đó đã lên đến tầm khoảng 5 tỷ USD và tương đương với 8,8%.

Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận xuất xứ theo CPTPP trong 6 năm thực thi có sự tăng trưởng

Về riêng từng thị trường trong khối CPTPP, bà Trịnh Thị Thu Hiền cho biết, đối với Mexico, năm 2019 có khoảng 7% kim ngạch xuất khẩu sang Mexico là có C/O nhưng đến năm 2024 thì con số lên đến 47%.

Tiếp theo đối với Canada, nếu như năm đầu thực hiện Hiệp định vào năm 2019 thì con số đó là khoảng 8% và đến năm 2024 thì con số là 17 - 18%. Như vậy rõ ràng chúng ta đang nhìn thấy có sự tăng trưởng. Có thể ở một số thị trường tăng trưởng rất nhiều và một số thị trường tăng trưởng có thể nó chưa bằng. Tăng rất nhiều hay tăng chưa bằng còn phụ thuộc vào từng thị trường cụ thể, từng mặt hàng cụ thể. Lát nữa tại phần sau chúng ta sẽ có những trao đổi sâu hơn, cụ thể hơn. Còn tại phần này với những con số vừa đưa ra tôi nêu thêm một ví dụ cụ thể nữa để chúng ta cùng nắm được thông tin.

Ví dụ đối với thị trường Mexico chẳng hạn, tỉ lệ kim ngạch hàng hóa được cấp giấy chứng nhận xuất xứ đi Mexico đối với thủy sản lên đến 70% - 80%, đối với da giày cũng trên 80%.

Đối với thị trường Canada, con số kim ngạch xuất khẩu có C/O mẫu CPTPP như mặt hàng vali, túi xách, mũ ô dù hoặc thảm cói, mây tre, đan... khoảng từ 42 - 45% trong năm 2024 và đối với thủy sản khoảng 80%.

“Như vậy, với những thị trường lần đầu tiên có FTA và có thuế quan ưu đãi dành cho Việt Nam thì con số liên quan đến tỷ lệ cấp giấy chứng nhận xuất xứ hoặc tỉ lệ sử dụng được những ưu đãi trong CPTPP khá cao.

Kết quả này cũng thể hiện sự nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu trong việc nâng cao tỷ lệ tận dụng quy tắc xuất xứ để gia tăng xuất khẩu. Con số này cũng là thể hiện kết quả tích cực từ các hoạt động tuyên truyền về các FTA của Bộ Công Thương cũng như các Bộ, ngành” -  Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu thông tin.

Vì sao có sự chênh lệch tỷ lệ tận dụng ưu đãi xuất xứ trong các FTA 

Song, nếu đối chiếu, so sánh với các FTA thế hệ mới khác, thì tỷ lệ tận dụng quy tắc xuất xứ mẫu CPTPP đang thấp hơn so với các hiệp định như UKVFTA xuất khẩu đi thị trường Anh quốc hoặc là EVFTA đối với hàng hóa xuất khẩu đi thị trường EU.

Phân tích rõ về sự chênh lệch này, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết, đối với thị trường Anh quốc hay thị trường EU tương ứng là Hiệp định UKVFTA hay là Hiệp định EVFTA thì rõ ràng mỗi một thị trường đó chỉ tương ứng với đúng một FTA duy nhất. Cho nên nếu như hàng hóa xuất khẩu sang các thị trường đó không sử dụng FTA đó thì gần như sẽ không có được những ưu đãi đặc biệt gì hơn so với các cơ chế khác. Tuy nhiên, trong khuôn khổ CPTPP, rất nhiều thành viên của CPTPP cùng với Việt Nam cùng là thành viên của các FTA khác.

Như thị trường Australia, hai nước Australia và Việt Nam vừa là thành viên của CPTPP, vừa là thành viên của Hiệp định ASEAN-Australia-Zealand, vừa là thành viên của Hiệp định RCEP. Như vậy hàng hóa xuất khẩu sang Australia có thể lựa chọn theo ba chế độ thuế quan ưu đãi khác nhau, tương ứng với ba bộ quy tắc xuất xứ khác nhau. Chính vì thế, con số liên quan đến sử dụng C/O mẫu CPTPP rõ ràng có sự chia sẻ với các FTA còn lại.

Tiếp theo là thị trường Nhật Bản, Nhật Bản và Việt Nam đều là thành viên của Hiệp định ASEAN - Nhật Bản, Hiệp định Việt Nam-Nhật Bản, Hiệp định RCEP, Hiệp định CPTPP. Rõ ràng với thị trường Nhật Bản, chúng ta đang có 4 cơ hội để hưởng ưu đãi thuế quan theo 4 khuôn khổ khác nhau và với 4 khuôn khổ khác nhau như vậy thì tương ứng là các bộ quy tắc xuất xứ khác nhau, các mẫu C/O khác nhau.

“Một thực tế rất rõ nét, đó là hàng xuất khẩu đi Nhật Bản hiện nay đang có sự chia sẻ về việc cấp C/O mẫu CPTPP với các mẫu khác.

Nếu như nhìn cụ thể vào con số liên quan đến C/O trong CPTPP cấp cho hàng đi Nhật Bản thì con số khá thấp, chỉ khoảng 3% nhưng nhìn tổng thể không phải chỉ có 3% hàng xuất khẩu đi Nhật Bản được hưởng ưu đãi thuế quan mà ưu đãi thuế quan còn nằm ở các hiệp định khác, ví dụ như Hiệp định ASEAN - Nhật Bản, Hiệp định Việt Nam - Nhật Bản hay như Hiệp định RCEP” - bà Trịnh Thị Thu Hiền phân tích.

Không dừng lại ở đó, theo bà Hiền, trong các hiệp định mà hai nước Việt Nam - Nhật Bản cùng là thành viên, thì FTA giữa ASEAN - Nhật Bản thì tỉ lệ cấp C/O ưu đãi lên tới tầm khoảng 25%, tỷ lệ cấp C/O theo trong Hiệp định Việt Nam - Nhật Bản tầm khoảng 20% và trong RCEP khoảng gần 5%. Nếu chúng ta cộng tổng vào: C/O ASEAN - Nhật Bản 25%; C/O Việt Nam - Nhật Bản 20%, RCEP khoảng gần 5% và CPTPP cũng khoảng gần 5%.

Như vậy tổng cộng hàng hóa xuất khẩu đi Nhật Bản hiện nay đang được hưởng ưu đãi thuế quan đến 50% tổng số kim ngạch, chứ không phải chỉ nhìn vào 3% C/O trong CPTPP.

Đó là một số con số và một số những điểm minh chứng rất cụ thể liên quan đến vấn đề tại sao lại có sự chênh lệch về cấp C/O ưu đãi đối với một số thị trường CPTPP hay là sử dụng C/O ưu đãi CPTPP so với các thị trường khác hoặc so với các FTA khác như UKVFTA hay EVFTA và chúng ta kết luận rằng là những thị trường kia là một thị trường, một FTA ưu đãi, còn đối với CPTPP thì chúng ta có một thị trường nhưng nhiều FTA cho nên rõ ràng có sự chia sẻ liên quan đến con số cấp C/O.