Xanh hóa bao bì - Chìa khóa mở lối phát triển bền vững

Tại các phiên chợ xanh và sự kiện xúc tiến thương mại ở thành phố Hồ Chí Minh, người tiêu dùng ngày càng dành sự ưu tiên cho sản phẩm sử dụng bao bì thân thiện môi trường. Những chiếc túi giấy, hộp bột giấy ép, hay bao bì tự phân hủy sinh học không còn xa lạ, mà trở thành biểu tượng của một phong cách sống mới, đó là tiêu dùng có trách nhiệm.

Theo khảo sát của NielsenIQ, có tới 38% người tiêu dùng Việt Nam đánh giá cao các sáng kiến bảo vệ môi trường của doanh nghiệp và coi đây là yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua hàng. Sự thay đổi này đang tạo ra làn sóng chuyển mình mạnh mẽ trong lĩnh vực sản xuất, đặc biệt là ngành bao bì - một trong những “mắt xích” quan trọng của chuỗi cung ứng xanh.

Bà Hồ Thị Quyên, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh (ITPC), cho biết: Trong bối cảnh thế giới tác động bởi thuế quan thời gian gần đây, việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đang thực thi, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu thông qua nắm bắt các quy định, tiêu chuẩn xuất khẩu, đặc biệt là các quy định về bền vững sẽ giúp cho doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro trong kinh doanh và mang lại nhiều lợi thế trong xuất khẩu.

Hiện cả nước có khoảng 14.000 doanh nghiệp sản xuất bao bì, song phần lớn vẫn phụ thuộc vào nguyên liệu nhựa truyền thống. Lượng tiêu thụ nhựa tại Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng, từ 200.000 tấn năm 1990 lên tới 11,6 triệu tấn dự kiến vào năm 2025 và có thể đạt 16,3 triệu tấn vào năm 2030. Mức tiêu thụ bình quân đầu người cũng đã tăng gấp 20 lần trong hơn ba thập kỷ, đạt trên 80 kg/người/năm.

Trước áp lực môi trường và yêu cầu của thị trường quốc tế, việc “xanh hóa” quy trình sản xuất bao bì trở thành yêu cầu cấp bách. Các doanh nghiệp không chỉ phải thay thế vật liệu truyền thống bằng sản phẩm tái chế, tái sử dụng hoặc phân hủy sinh học, mà còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về truy xuất nguồn gốc và kiểm định môi trường. Việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) và nắm bắt quy định về phát triển bền vững sẽ giúp doanh nghiệp Việt giảm thiểu rủi ro trong xuất khẩu, đặc biệt là khi các thị trường như EU, Hoa Kỳ hay Nhật Bản siết chặt các tiêu chuẩn về bao bì xanh và phát thải carbon.

Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam có lợi thế về nguồn nguyên liệu sinh học phong phú và chi phí sản xuất cạnh tranh, song vẫn còn hạn chế về nhân lực, cơ sở hạ tầng và đầu tư cho nghiên cứu - phát triển (R&D). Tiến sĩ Ngô Đắc Thuần, Chủ tịch HĐQT Công ty IP Group, cho biết trong giai đoạn 2019-2025, bức tranh toàn cảnh về công nghệ sản xuất bao bì sinh học trên thế giới có xu hướng xoay quanh phát triển, tối ưu hóa và thương mại hóa các vật liệu bao bì phân hủy sinh học, nhất là màng tan trong nước và bột giấy ép. Mục tiêu chung là giảm thiểu nhựa, đáp ứng chính sách môi trường, và đáp ứng nhu cầu tiêu dùng bền vững.

Để bắt nhịp với xu hướng toàn cầu, các doanh nghiệp Việt Nam cần đẩy mạnh đầu tư cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), tăng cường hợp tác với viện nghiên cứu, trường đại học và các đối tác quốc tế nhằm tiếp nhận, chuyển giao công nghệ sản xuất bao bì thân thiện môi trường. Song song với đó là việc xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ sinh học, vật liệu nano và công nghệ in 3D - những nền tảng quan trọng để tạo ra sản phẩm xanh có giá trị gia tăng. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ tái chế tuần hoàn cũng là hướng đi tất yếu, giúp doanh nghiệp giảm đáng kể lượng rác thải nhựa, tối ưu chi phí sản xuất và góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững.

Việc phát triển hệ sinh thái bao bì xanh không chỉ góp phần giảm thiểu tác động môi trường, mà còn mở đường cho doanh nghiệp tiếp cận các chuỗi cung ứng toàn cầu, nơi tiêu chuẩn “xanh” đang trở thành điều kiện tiên quyết.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, việc thúc đẩy sản xuất xanh và tiêu dùng bền vững đã trở thành định hướng chiến lược của nền kinh tế Việt Nam. Bao bì dù chỉ là “vỏ” của sản phẩm lại chính là thước đo thể hiện trách nhiệm xã hội và cam kết môi trường của doanh nghiệp. Các chuyên gia nhấn mạnh, để ngành bao bì Việt Nam phát triển bền vững, Nhà nước cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho sản xuất bao bì sinh học, khuyến khích đầu tư công nghệ tái chế và hỗ trợ doanh nghiệp trong chứng nhận tiêu chuẩn “nhãn xanh quốc gia”.

Với thị trường nội địa gần 100 triệu dân và xu hướng tiêu dùng xanh lan rộng, “xanh hóa bao bì” không chỉ là xu hướng tất yếu, mà là chìa khóa mở lối cho nền kinh tế tuần hoàn, nơi mỗi sản phẩm ra đời đều gắn liền với giá trị bền vững cho doanh nghiệp, người tiêu dùng và hành tinh xanh.