Lợi ích kép từ việc phát triển công trình xanh, tiết kiệm năng lượng
Theo nhận định của các chuyên gia, nhận thức trong phát triển công trình xanh tại Việt Nam ngày càng được nâng cao và sự tham gia của các doanh nghiệp ngày càng sôi động hơn bởi việc phát triển công trình xanh, công trình tiết kiệm năng lượng đem lại nhiều lợi ích cho cả chủ đầu tư lẫn người sử dụng.
Ngành xây dựng Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức liên quan đến đô thị hóa, sự suy giảm tài nguyên thiên nhiên, cạn kiệt năng lượng nhiên liệu hóa thạch, tăng phát thải khí nhà kính và ô nhiễm môi trường. Vì thế việc phát triển các công trình xanh đã và đang là tiêu chí quan trọng đặt ra trong việc thực hiện các công trình xây dựng nhằm thực hiện tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải nhà kính.
Tại Việt Nam, Nghị định số 15/2021/NĐ-CP ngày 03/3/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số nội dung của dự án đầu tư xây dựng định nghĩa Công trình xanh (CTX) là công trình xây dựng được thiết kế, xây dựng và vận hành đáp ứng các tiêu chí, tiêu chuẩn về sử dụng hiệu quả năng lượng, tiết kiệm tài nguyên; đảm bảo tiện nghi, chất lượng môi trường sống bên trong công trình và bảo vệ môi trường bên ngoài công trình.
Phát triển CTX cũng là một trong những mục tiêu được đặt ra trong Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 – 2030 (VNEEP3), được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 13/03/2019. Theo đó, đến năm 2025, cả nước có 80 công trình xây dựng được chứng nhận CTX, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Đến năm 2030, mục tiêu được tăng lên 150 CTX.
Theo thống kê của Bộ Xây dựng, đến hết năm 2023, cả nước đã có hơn 300 CTX được đánh giá, chứng nhận bởi các hệ thống, tiêu chuẩn gồm LOTUS của Hội đồng CTX Việt Nam; LEED của Hội đồng CTX Mỹ; EDGE của Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) – thành viên của Ngân hàng Thế giới; GREEN MARK của Hội đồng CTX Singapore, với tổng diện tích sàn xây dựng được chứng nhận là hơn 7 triệu m2. Việt Nam đang xếp thứ 28 trên thế giới về số lượng CTX được chứng nhận theo tiêu chuẩn LEED.
Có thể thấy, nếu so với mục tiêu của VNEEP3 thì hiện nay, Việt Nam đã thực hiện đạt gấp đôi chỉ tiêu phát triển CTX đến năm 2030. Điều này chứng tỏ tiềm năng phát triển CTX ở nước ta rất lớn.
Tòa nhà đầu tiên tại Việt Nam đạt chứng chỉ CTX hạng Vàng của Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam (chứng chỉ LOTUS) là tòa nhà xanh Một Liên Hợp Quốc toạ lạc tại 304 Kim Mã (Ba Đình, Hà Nội) - trụ sở làm việc của 15 Tổ chức Liên Hợp Quốc tại Việt Nam.
Ông Lưu Minh Đức - Cán bộ Quản lý toà nhà cho biết: Trong mục tiêu phát triển bền vững, Liên Hợp Quốc đã không ngừng cải tiến tòa nhà của mình đảm bảo các yếu tố xanh được thể hiện nhiều nhất. Giải pháp xanh của Liên Hợp Quốc có hai yếu tố gồm yếu tố về kỹ thuật hạ tầng và yếu tố con người.
Theo đó, yếu tố kỹ thuật là các giải pháp, công nghệ tiến tiến được toà nhà áp dụng. Điển hình là hệ thống pin năng lượng mặt trời được nâng cấp lên 160 kW giúp cung cấp khoảng 20% tổng nhu cầu điện hàng năm của Tòa nhà. Hệ thống góp phần tạo cảnh quan, là kết cấu che nắng và hấp thụ bức xạ mặt trời một phần cho tòa nhà.
Đặc biệt, tòa nhà sử dụng hệ thống điều hòa Trung tâm Chiller và VRV với hệ số COP (Coefficient of Performance) đạt hiệu quả năng lượng cao, tích hợp vào hệ thống điều khiển BMS để tự động kiểm soát, điều khiển nhằm cung cấp nhiệt độ và thời gian phù hợp cho văn phòng làm việc cũng như các sự kiện tại Tòa nhà. Theo đánh giá của báo cáo kiểm toán năng lượng của năm 2021, hệ thống Chiller đạt 10,7% tiết kiệm năng lượng, và hệ thống VRV đạt 25,2% tiết kiệm năng lượng.
CTX là xu thế tất yếu hiện nay và trong tương lai trước sự gia tăng của biến đổi khí hậu. Các công trình trên cho thấy, việc phát triển CTX có nhiều lợi ích. Một trong những lợi ích thiết thực nhất chính là tiết kiệm năng lượng trong quá trình xây dựng và vận hành công trình. Việc giảm mức chi phí điện, nước, chính là tiết kiệm tiền cho người sử dụng.
Ông Trịnh Quốc Vũ - Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng (Bộ Công Thương) cho biết: Hiện nay, Bộ Công Thương đã hoàn thành báo cáo rà soát Luật Sử dụng tiết kiệm năng lượng và hiệu quả, đã trình Chính phủ quý II/2022. Theo tiến độ dự kiến, Chính phủ trình Quốc hội đưa dự án Luật Sử dụng tiết kiệm năng lượng và hiệu quả (sửa đổi) vào chương trình xây dựng pháp luật năm 2024; Quốc hội xem xét và thông qua vào năm 2025.
“Trong dự thảo Luật sửa đổi sẽ làm rõ các giải pháp, cụ thể hóa các cơ chế, chính sách, đặc biệt là cơ chế tài chính ưu đãi cho công trình sử dụng tiết kiệm năng lượng và hiệu quả”, ông Vũ cho biết.
Ông Mai Xuân Dung Viện Chiến lược - Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cũng cho biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang hoàn thiện dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí môi trường đối với các dự án được vay tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh.
Đây là quyết định quan trọng vì các dự án được đưa vào danh mục sẽ phải thật sự xanh và được công nhận. Những dự án này sẽ nhận được chính sách ưu đãi như có thể vay các nguồn tín dụng xanh, hỗ trợ về tỷ suất, phát hành trái phiếu huy động nguồn vốn...
Theo các chuyên gia, việc chuyển đổi xanh công trình xây dựng cần thực hiện mạnh mẽ bằng những chương trình theo định hướng cụ thể, rõ ràng và có định lượng, phải được ràng buộc pháp lý chặt chẽ. Các công trình, tổ hợp công trình hình thành mới cần xác định mục tiêu bền vững và cụ thể, còn các công trình, tổ hợp đã hình thành trước khi chuyển đổi xanh cần có sự đánh giá hiện trạng để chuyển đổi phù hợp.