Doanh nghiệp phát huy vai trò "đầu tàu" trong hành trình phát triển xanh, bền vững

Việt Nam - Điểm sáng phát triển bền vững trong khu vực

Năm 2025 đánh dấu cột mốc quan trọng trong hành trình phát triển của Việt Nam, khi đất nước tập trung thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2021-2025 và các định hướng đột phá từ Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Đây là thời điểm Việt Nam quyết tâm bước vào kỷ nguyên thịnh vượng, đổi mới và hội nhập sâu rộng, với sự đổi mới sáng tạo và phát triển nguồn nhân lực được xem là động lực cốt lõi để hiện thực hóa các mục tiêu này.

Cần nhìn nhận, dù đối mặt với nhiều khó khăn và biến động chưa từng có trong nhiệm kỳ 2020-2025, như đại dịch COVID-19 và bất ổn kinh tế toàn cầu, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng tự hào dưới sự lãnh đạo của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương và Chính phủ. Chia sẻ tại Diễn đàn Doanh nghiệp Phát triển Bền vững Việt Nam (VCSF) vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, kinh tế Việt Nam tăng trưởng thuộc nhóm cao nhất thế giới, thu ngân sách vượt dự toán, xuất nhập khẩu tăng mạnh, xuất siêu đạt kỷ lục, nợ công giảm, và các cân đối lớn của nền kinh tế được duy trì ổn định. Những kết quả này không chỉ thể hiện sự phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch mà còn khẳng định vai trò nền tảng tài chính vững chắc, đảm bảo sự phát triển bền vững cho quốc gia và doanh nghiệp.

Trên bình diện quốc tế, các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) đến năm 2030 đang đối mặt với nguy cơ chậm tiến độ, với 48% chỉ tiêu chưa đạt, trong đó 31% chỉ đạt tiến bộ nhỏ, 17% không có tiến triển, và 18% giảm dưới mức cơ sở năm 2015. Khoảng cách để hoàn thành Chương trình Nghị sự 2030 là rất lớn, đòi hỏi nỗ lực phi thường từ các quốc gia.

Thúc đẩy chuyển đổi xanh, bền vững góp phần hiện thực cam kết Net Zero vào năm 2050

Tuy nhiên, Việt Nam nổi lên như một điểm sáng trong khu vực, với điểm số SDG tăng từ 57,6 năm 2016 lên 73,4 năm 2025, đứng thứ 2 ASEAN, chỉ sau Thái Lan (xếp thứ 43). Việt Nam tiếp tục duy trì thế mạnh trong "xóa nghèo" và cải thiện đáng kể các chỉ tiêu như "Năng lượng sạch và khả năng chi trả", trong khi "Tăng trưởng kinh tế và việc làm" đạt 80,38 điểm, lần đầu vượt ngưỡng 80, phản ánh nỗ lực phục hồi ấn tượng sau đại dịch.

Dù đạt nhiều thành tựu, Việt Nam vẫn đối mặt với thách thức lớn. Theo Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (chiếm 97% lực lượng doanh nghiệp) gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn lực và công nghệ xanh. Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện UNDP tại Việt Nam, nhấn mạnh cần cơ chế hỗ trợ để khu vực này tham gia hiệu quả vào chuyển đổi bền vững. Bên cạnh đó, áp lực từ các tiêu chuẩn quốc tế như CBAM và EUDR đòi hỏi doanh nghiệp phải đổi mới nhanh chóng.

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc kêu gọi doanh nghiệp chủ động, tiên phong trong hành trình này. Trước hết, cần đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo và công nghệ lõi xanh để tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Tiếp theo, phát triển bền vững phải gắn với trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường và quản trị minh bạch, tạo dựng niềm tin với đối tác, nhà đầu tư. Mô hình kinh tế tuần hoàn và chuyển dịch năng lượng công bằng là hướng đi quan trọng để thực hiện cam kết Net Zero 2050 tại COP26. Cuối cùng, doanh nghiệp cần tận dụng các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) thế hệ mới để mở rộng thị trường.

Vai trò tiên phong của doanh nghiệp trong chuyển đổi xanh

Để thúc đẩy phát triển bền vững, tạo động lực cho nền kinh tế, theo các chuyên gia, cơ chế chính sách thông thoáng là "điểm nghẽn" quan trọng cần tháo gỡ. Bà Ramla Khalidi - Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam cũng khẳng định vai trò quan trọng của phát triển bền vững đối với cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Bởi đây là khu vực doanh nghiệp chiếm tới 97% lực lượng doanh nghiệp của Việt Nam. Với tầm quan trong đó, rất cần những cơ chế, chính sách tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực để phát triển bền vững.

Ngoài ra, sự chủ động của doanh nghiệp cũng là yếu tố then chốt đưa Việt Nam phát triển bền vững. Chia sẻ về những kinh nghiệm thực tiễn khi doanh nghiệp xây dựng và triển khai chiến lược ESG thích ứng trước những biến động, ông Nguyễn Hoàng Giang, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thương mại Bia Sài Gòn (SATRACO, một thành viên của SABECO), cho biết: Trong kỷ nguyên mới, phát triển bền vững không thể chỉ dừng lại ở tầm nhìn. Nó đòi hỏi hành động – nhất quán, có thể đo lường đồng bộ.

Hiện 64 cơ sở sản xuất của SABECO được lắp đặt hệ thống điện mặt trời

"Đối với SABECO, ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) là triết lý vận hành, là cách chúng tôi định nghĩa giá trị, đo lường thành công và cam kết trách nhiệm với xã hội. Trong một thế giới nhiều bất định, ESG giúp chúng tôi trở nên vững vàng. Nhưng chúng tôi không dừng lại ở đó. Chúng tôi muốn cùng Chính phủ, các đối tác và cộng đồng tăng trưởng bền vững để tăng cường khả năng chống chọi trước thử thách và phục hồi sau khó khăn. Bởi vì SABECO tin rằng khi phát triển dựa trên nền tảng ESG, giá trị tạo ra sẽ không chỉ bền vững cho doanh nghiệp, mà còn cho cả đất nước" - ông Giang nói. 

Theo các chuyên gia nhấn mạnh, phát triển bền vững là cơ hội để cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức, khoa học công nghệ, hướng tới quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Để tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, Chính phủ Việt Nam khẳng định sẽ tiếp tục giữ vai trò kiến tạo phát triển, đồng hành cùng doanh nghiệp, thúc đẩy các chính sách đồng bộ trên cả bốn phương diện then chốt, bao gồm: tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách và khung pháp lý hướng tới xây dựng một môi trường kinh doanh thuận lợi; phát triển hạ tầng giao thông chiến lược, hạ tầng năng lượng tái tạo, hạ tầng số và viễn thông, cũng như các công trình ứng phó với biến đổi khí hậu; đẩy mạnh phát triển tài chính xanh và thị trường tín dụng bền vững; tăng cường huy động các nguồn lực xã hội và quốc tế để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi mô hình kinh doanh xanh và số, nâng cao năng lực cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu

Chính phủ cam kết tạo môi trường minh bạch, ổn định, không phân biệt đối xử giữa nhà đầu tư trong và ngoài nước. Cụ thể, các chính sách bao gồm: hoàn thiện khung pháp lý, cải cách thủ tục hành chính, số hóa dịch vụ công; đầu tư hạ tầng xanh (giao thông, năng lượng, logistics); phát triển tín dụng xanh, trái phiếu xanh; và huy động nguồn lực xã hội, quốc tế để hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nâng cao kỹ năng lao động.