Khơi thông nguồn lực tín dụng xanh cho các khu công nghiệp

Tín dụng xanh – động lực thúc đẩy khu công nghiệp bền vững

Việt Nam đang trở thành trung tâm sản xuất khu vực nhờ vào các hiệp định thương mại tự do (FTA) và sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo thống kê của Bộ Tài chính, cả nước hiện có hơn 400 khu công nghiệp, với tỷ lệ lấp đầy trung bình đạt 80%. Điều này phản ánh sức hút mạnh mẽ của thị trường khu công nghiệp đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Tín dụng xanh, với vai trò là công cụ tài chính quan trọng, được kỳ vọng sẽ là "đòn bẩy" thúc đẩy quá trình xanh hóa các khu công nghiệp, góp phần thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050 của Việt Nam. Tuy nhiên, để khơi thông nguồn lực tín dụng xanh, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp và các bên liên quan.

Báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, tính đến cuối tháng 3/2025, dư nợ tín dụng xanh tại Việt Nam đạt hơn 704.244 tỷ đồng, chiếm khoảng 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, với tốc độ tăng trưởng bình quân trên 21% mỗi năm, vượt xa mức tăng trưởng tín dụng chung. Trong đó, các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, sản xuất sạch và nông nghiệp xanh chiếm tỷ trọng lớn, lần lượt là 45% và 30%. Riêng đối với các khu công nghiệp, tín dụng xanh đang được xem là động lực quan trọng để hỗ trợ các dự án áp dụng công nghệ thân thiện môi trường, xử lý chất thải và sử dụng năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, tỷ lệ tín dụng xanh so với tổng dư nợ vẫn còn khiêm tốn, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu vốn cho chuyển đổi xanh tại các khu công nghiệp là rất lớn. 

Phát triển xanh sẽ tạo sức hút mạnh mẽ của thị trường khu công nghiệp đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước

Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam cần khoảng 368 tỷ USD từ nay đến năm 2040 để đạt mục tiêu khử carbon và tăng cường khả năng chống chịu biến đổi khí hậu. Các khu công nghiệp, vốn đóng góp khoảng 50% giá trị sản xuất công nghiệp và 70% kim ngạch xuất khẩu, đang chịu áp lực lớn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn xanh quốc tế như LEED, EDGE hay LOTUS để thu hút đầu tư và đáp ứng yêu cầu từ các thị trường khó tính như EU, Mỹ.

Bộ Công Thương, với vai trò định hướng phát triển công nghiệp bền vững, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của tín dụng xanh trong việc hỗ trợ các khu công nghiệp chuyển đổi sang mô hình sinh thái. Tại Diễn đàn “Thực trạng và giải pháp chuyển đổi năng lượng xanh - kinh tế xanh ngành Công nghiệp” tổ chức tại Bắc Ninh mới đây, đại diện Bộ Công Thương cho biết, các địa phương cần tăng cường phối hợp xây dựng các khu công nghiệp xanh, trong đó nhấn mạnh việc huy động nguồn lực tài chính để đầu tư vào hạ tầng đồng bộ và công nghệ sạch. Theo Bộ Công Thương, các khu công nghiệp cần áp dụng các giải pháp như sử dụng năng lượng tái tạo, tuần hoàn chất thải và quản lý môi trường hiện đại để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh.

Tín dụng xanh không chỉ là công cụ tài chính mà còn là “cú huých” để thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng tại các khu công nghiệp. Tuy nhiên, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, cho rằng cần xây dựng quỹ tái cấp vốn và các gói tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các dự án xanh. Bên cạnh đó, sự thiếu đồng bộ về tiêu chí xanh và quy trình phê duyệt phức tạp đang cản trở doanh nghiệp tiếp cận vốn. 

Cần sự vào cuộc quyết liệt từ các ngân hàng

Thực tế, trong bối cảnh chung, để thúc đẩy tín dụng xanh đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế, các ngân hàng tại Việt Nam, như BIDV, Agribank, HDBank và ACB, đã tích cực triển khai các gói tín dụng xanh để hỗ trợ các khu công nghiệp. BIDV, đơn vị tiên phong trong việc áp dụng khung quản lý rủi ro môi trường - xã hội (ESG) cho biết, đã xây dựng các sản phẩm tài chính xanh để hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào năng lượng tái tạo và xử lý chất thải. Tuy nhiên, lãnh đạo BIDV cũng thừa nhận rằng chi phí đầu tư xanh cao và hạn chế trong tiếp cận nguồn tài chính phù hợp là thách thức lớn đối với doanh nghiệp.

Agribank đề xuất thành lập Quỹ bảo lãnh tín dụng xanh để chia sẻ rủi ro, đặc biệt với các dự án nông nghiệp tuần hoàn và hữu cơ tại các KCN. Theo bà Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Trường đào tạo cán bộ Agribank, việc tiếp cận nguồn vốn xanh quốc tế còn khó khăn do các điều kiện vay khắt khe và chi phí tuân thủ cao. Bà đề xuất: “Ngân hàng Nhà nước cần cập nhật hệ thống dữ liệu vi phạm môi trường của doanh nghiệp để hỗ trợ các ngân hàng đánh giá rủi ro và phân bổ vốn hiệu quả hơn.”

Thực tế từ phía doanh nghiệp cho thấy, nhu cầu tiếp cận tín dụng xanh là rất lớn, nhưng không ít đơn vị gặp khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chí và thủ tục vay vốn. Bà Diệp Thị Kim Hoàn, Giám đốc Phát triển bền vững Khu công nghiệp DEEP C (Hải Phòng), cho biết: “Doanh nghiệp tại các khu công nghiệp thường thiếu thông tin về các đơn vị cung cấp tín dụng xanh, đồng thời các quỹ tín dụng xanh không chấp nhận tài sản bảo đảm, đòi hỏi bảo lãnh ngân hàng. Các dự án quy mô nhỏ cũng khó tiếp cận vốn vay nước ngoài.”

Theo đó, để thúc đẩy tín dụng xanh cho các khu công nghiệp, theo các chuyêng gia, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp như hoàn thiện khung pháp lý và tiêu chí xanh. Đồng thời, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính và số hóa quy trình cấp tín dụng để giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Tăng cường chính sách hỗ trợ, ưu đãi về thuế, phí, bảo hiểm và lãi suất. Đặc biệt, việc thành lập Quỹ bảo lãnh tín dụng xanh và quỹ tái cấp vốn cũng là giải pháp cần thiết để chia sẻ rủi ro với các ngân hàng.

Bên cạnh đó, cần huy động nguồn vốn quốc tế; Nâng cao năng lực và nhận thức của doanh nghiệp về lợi ích của tín dụng xanh và các tiêu chuẩn ESG; Các khu công nghiệp phát triển công nghệ và hạ tầng xanh từ việc đầu tư vào hạ tầng đồng bộ, sử dụng năng lượng tái tạo và các giải pháp tuần hoàn chất thải. 

Khơi thông nguồn lực tín dụng xanh cho các khu công nghiệp không chỉ là bài toán tài chính, mà còn là chìa khóa để Việt Nam thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Khi Nhà nước, ngân hàng và doanh nghiệp cùng chung tay, tín dụng xanh sẽ thực sự trở thành động lực thúc đẩy các khu công nghiệp chuyển mình, góp phần đưa nền công nghiệp Việt Nam hội nhập sâu rộng với tiêu chuẩn toàn cầu.