Sản xuất và phân phối xanh - Giải pháp cho phát triển kinh tế bền vững
Sản xuất, tiêu dùng bền vững là một trong những xu hướng tất yếu không chỉ ở Việt Nam mà còn ở các nước trên thế giới. Điều này cũng đòi hỏi các doanh nghiệp cần nhận thức và chuyển đổi sản xuất xanh, sản xuất bền vững, phân phối xanh, phân phối bền vững.
Triển khai nhiều hoạt động, thúc đẩy Chương trình sản xuất và tiêu dùng bền vững
Việt Nam là nước cam kết mạnh mẽ trong thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững thông qua việc ban hành Định hướng chiến lược phát triển bền vững Việt Nam năm 2004, Chiến lược phát triển bền vững Việt Nam giai đoạn 2011-2020 và mới đây nhất là Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững.
Chương trình Nghị sự 2030 đề ra 17 mục tiêu phát triển bền vững và 115 mục tiêu cụ thể phù hợp với điều kiện và ưu tiên phát triển của quốc gia. Trong đó, có mục tiêu “đảm bảo sản xuất và tiêu dùng bền vững”.
Ngày 24/6/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 889/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021 - 2030. Trong đó, xác định mục tiêu “Thúc đẩy quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững tài nguyên, nhiên liệu, nguyên vật liệu, khuyến khích phát triển các nguồn tài nguyên, nhiên liệu, nguyên vật liệu và sản phẩm thân thiện với môi trường, có thể tái tạo, tái sử dụng và tái chế; thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững trên nền tảng đổi mới, sáng tạo, thực hành và phát triển các mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững, đẩy mạnh sản xuất và tiêu dùng nội địa bền vững, tạo việc làm ổn định và việc làm xanh, thúc đẩy lối sống bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, hướng đến phát triển nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam”.
Triển khai Chương trình, trong hơn 2 năm qua, Bộ Công Thương đã triển khai nhiều hoạt động, giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế chính sách và nâng cao nhận thức của cộng đồng, thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng xanh, hướng tới đạt được các mục tiêu về phát triển bền vững mà Quyết định 889/QĐ-TTg nói riêng và Chương trình Nghị sự 2030 đã đề ra.
Tại Tọa đàm “Sản xuất và phân phối xanh - Giải pháp cho phát triển kinh tế bền vững” do Tạp chí Công Thương tổ chức, ông Cù Huy Quang - Phó Chánh Văn phòng Sản xuất và Tiêu dùng bền vững (Bộ Công Thương) – cho biết, trong sản xuất bền vững, chúng tôi đã xây dựng phương pháp tính định mức tiêu hao nguyên vật liệu trong các ngành công nghiệp; mô hình thu gom, tái chế, tái sản xuất, tái sử dụng đối với những mặt hàng, nguyên vật liệu trong một số lĩnh vực, một số ngành; những bộ tài liệu từ cơ bản cho đến nâng cao để nhằm nâng cao đội ngũ chuyên gia cũng như các đội ngũ về quản lý nhà nước trong lĩnh vực sản xuất và tiêu dùng bền vững.
"Trong thiết kế bền vững, Bộ Công Thương đã có những sổ tay, hướng dẫn về thiết kế bền vững cho sản phẩm. Trong lĩnh vực tiêu dùng bền vững, đã đẩy mạnh những vấn đề như tái chế, tái sử dụng cũng như thay đổi thói quen của người tiêu dùng”- ông Cù Huy Quang chia sẻ.
Cụ thể trong hơn 2 năm qua, Bộ Công Thương đã áp dụng trong những hệ thống siêu thị, hệ thống chợ đầu mối nhằm thay đổi nhận thức của người dân trong việc tiêu dùng, sử dụng những túi nilon sử dụng một lần bằng những đồ vật sử dụng vật liệu có thể tái chế được như túi cói hay làm bằng những vật liệu khác. Đồng thời đẩy mạnh công tác truyền thông, hướng dẫn để nâng cao ý thức người tiêu dùng.
Từ góc độ doanh nghiệp phân phối, bà Nguyễn Thị Mỹ Hưng - Quản lý Bộ phận Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, MM Mega Market Việt Nam – cho hay, định hướng về phát triển bền vững nằm trong tầm nhìn chiến lược của công ty. Hiện nay, Công ty đã có một số những kết quả nhất định trong việc phát triển bền vững, như hướng đến thay đổi hành vi người tiêu dùng. MM Mega Market là chuỗi siêu thị đầu tiên không phát túi nilon cho khách hàng tại quầy tính tiền và đưa ra những giải pháp cho khách hàng như thùng carton để khách hàng đựng, túi mua hàng sử dụng nhiều lần, túi nilon phân hủy sinh học…
Ngoài ra, MM Mega Market cũng kêu gọi nhận thức thay đổi hành vi của khách hàng bằng cách kết hợp với những nhà sản xuất lớn hay những đối tác lớn như là Tetra Pak Việt Nam hoặc là TBC-Ball Việt Nam và sắp tới sẽ kết hợp với cả bên Alta Plastics để đặt hệ thống thùng thu gom vỏ hộp sữa, lon nhôm, chai nhựa.
Là công ty tư vấn cho Tập đoàn Than – khoáng sản Việt Nam, ông Nguyễn Hoàng Huân – Phó Giám đốc Công ty CP Tin học, Công nghệ, Môi trường - Vinacomin (VITE) – cho biết, để có thể hướng tới một nền kinh tế tuần hoàn cho một đơn vị thuần sản xuất, khai thác khoáng sản, các giải pháp đưa ra phải đồng bộ mang tính chất dài hạn và ngắn hạn. Đối với các giải pháp mang tính dài hạn, công ty triển khai các dự án nghiên cứu và đánh giá môi trường tổng thể mà như lập các đề án bảo vệ môi trường cho khai thác than trong và ngoài tỉnh Quảng Ninh. Bên cạnh đó, lập các đề án, các phương án xử lý bãi thải mỏ một cách tổng thể trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Lập các phương án bảo vệ môi trường tổng thể cho các khu vực có cái mật độ dân số lớn, dân cư lớn như các thành phố lớn như Hòn Gai, Cẩm Phả... Còn về các giải pháp cụ thể, công ty cùng Tập đoàn hướng tới việc xử lý các sản phẩm sau quá trình khai thác…
Xây dựng tiêu chuẩn về mô hình kinh tế tuần hoàn
Áp dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn là một trong những xu hướng tất yếu tại Việt Nam trong thời gian tới. Khi áp dụng quá trình sản xuất xanh, sản xuất bền vững, tiêu dùng bền vững, các doanh nghiệp Việt Nam có những mặt tác động tích cực và gặp không ít khó khăn.
Theo ông Cù Huy Quang, khó khăn đầu tiên là doanh nghiệp hiện nay phải khi chuyển đổi sang nền sản xuất xanh thì chúng ta phải lựa chọn được mô hình phù hợp với quy mô sản xuất của doanh nghiệp. Khó khăn thứ hai của các doanh nghiệp đó là vốn đầu tư. Khó khăn thứ ba là các doanh nghiệp hiện nay cũng gặp đó là những chính sách của nhà nước về hỗ trợ doanh nghiệp trong chuyển đổi sang nền sản xuất xanh còn hạn chế.
Bà Nguyễn Thị Mỹ Hưng chia sẻ, trong suốt quá trình hướng đến phát triển bền vững của mình, MM Mega Market Việt Nam cũng vấp phải những sự phản đối, không hài lòng từ chính khách hàng. Đơn cử như việc MM Mega Market Việt Nam không phát túi nilon tại các quầy tính tiền ban đầu cũng nhận được sự không hài lòng từ khách hàng rất nhiều.
Để đảm bảo việc thực hiện hiệu quả và thực hiện bằng được những mục tiêu mà Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021 2030 đã đề ra, đồng thời là nâng cao hiệu quả của những hoạt động sản xuất và tiêu dùng bền hiện trong thực tế, ông Cù Huy Quang cho biết, với vai trò là cơ quan tham mưu cho lãnh đạo Bộ Công Thương triển khai những hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và tiêu dùng bền vững, trong thời gian tới, chúng tôi cũng tham mưu cho lãnh đạo để làm sao đó xây dựng được tiêu chuẩn về mô hình kinh tế tuần hoàn, định mức tiêu hao nguyên vật liệu trong các ngành công nghiệp. Cố gắng áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn vào những khu công nghiệp, khu chế xuất, đồng thời đẩy mạnh áp dụng những mô hình về tái chế, tái thu hồi, tái sử dụng trong các ngành công nghiệp, đặc biệt là trong các ngành có rất nhiều tiềm năng về tái chế như hiện nay.
Bên cạnh đó, nâng cao năng lực quản lý cho các địa phương trong thời gian tới nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi sản xuất bền vững, tiêu dùng bền vững tại các địa phương.
Quan tâm chú trọng hơn nữa đến công tác truyền thông để nâng cao tư duy, ý thức của cộng đồng doanh nghiệp cũng như thay đổi hành vi tiêu dùng của người tiêu dùng trong việc lựa chọn những sản phẩm xanh, sạch và sản phẩm thân thiện với môi trường.
Đối với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất cần tích cực hơn nữa trong tập trung đầu tư nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ xanh, áp dụng các giải pháp sản xuất bền vững đáp ứng các chứng chỉ, tiêu chuẩn bền vững trong nước cũng như quốc tế.
Cộng đồng xã hội và người tiêu dùng trong nước cần chung tay, góp sức thực hiện có hiệu quả Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững thông qua thay đổi lối sống bền vững, tăng cường mua sắm xanh và sử dụng các sản phẩm bao bì thân thiện môi trường.