Tổng hợp tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật sử dụng năng lượng hiệu quả
Căn cứ Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Công Thương đã tổ chức lấy ý kiến góp ý đối với Hồ sơ dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp để tổ chức, hướng dẫn thi thành Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (dự thảo Nghị định).
Thực hiện quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Công Thương đã tiến hành tổng kết việc thi hành Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Sau gần 14 năm thi hành, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cùng các nghị định hướng dẫn đã tạo nên khung pháp lý quan trọng, góp phần thay đổi nhận thức xã hội, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và bảo vệ môi trường.
Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Luật số 50/2010/QH12) được Quốc hội khóa XII thông qua năm 2010, là bước ngoặt trong thể chế hóa chủ trương tiết kiệm năng lượng – một trong những trụ cột của an ninh năng lượng quốc gia. Nghị định số 21/2011/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật, với 8 chương, 36 điều, đã cụ thể hóa quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương đã xây dựng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đồng bộ, bao gồm các nghị định, thông tư, quyết định, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, tạo hành lang pháp lý tương đối hoàn chỉnh cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Từ 2011 đến nay, hai nghị định, hai quyết định của Thủ tướng, cùng 16 thông tư và hơn 50 bộ tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng tối thiểu đã được ban hành, quy định rõ lộ trình, cơ chế kiểm soát, phương pháp thử nghiệm và chế tài xử phạt. Ngoài ra, các quyết định như 68/2011/QĐ-TTg (về danh mục thiết bị tiết kiệm năng lượng trong cơ quan nhà nước), 24/2018/QĐ-TTg (về lộ trình loại bỏ thiết bị hiệu suất thấp), và 280/QĐ-TTg (Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019–2030) đã đưa chính sách vào thực tiễn.
Để đáp ứng yêu cầu phát triển và cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật số 77/2025/QH15, sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Theo Quyết định số 1526/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương được giao chủ trì xây dựng Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật sửa đổi này, trình Chính phủ trước ngày 15/10/2025.
Đây là bước đi quan trọng nhằm cập nhật và hoàn thiện thể chế, bảo đảm tính khả thi, đồng bộ với các chiến lược lớn của quốc gia về năng lượng và môi trường như Quy hoạch điện VIII (500/QĐ-TTg, 2023) và Quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia (893/QĐ-TTg, 2023). Cả hai quy hoạch đều khẳng định sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là một “nguồn năng lượng” đặc biệt – rẻ nhất, sạch nhất, và dễ huy động nhất.
Các định hướng này cũng thống nhất với Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị (2020) và Nghị quyết 140/NQ-CP của Chính phủ, xác định mục tiêu tiết kiệm năng lượng đạt 7–10% vào năm 2030 và 14–20% vào năm 2050, góp phần thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh, giảm phát thải khí nhà kính và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.
Theo đó, việc hình thành hệ thống pháp lý đồng bộ đã thúc đẩy sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị, thay đổi căn bản nhận thức và hành vi của xã hội. Nhiều phong trào, chương trình cộng đồng như “Giờ Trái đất”, “Hộ gia đình tiết kiệm điện” được triển khai rộng khắp, lan tỏa ý thức tiết kiệm năng lượng trong từng hộ dân, từng doanh nghiệp.
Thực tế cho thấy, giai đoạn 2011–2015, mức tiết kiệm năng lượng của Việt Nam đạt 5,65%, tương đương 11,2 KTOE – gần gấp đôi so với giai đoạn 2006–2010. Đây là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của công tác quản lý nhà nước và sự hưởng ứng của xã hội trong việc thực thi Luật.
Tuy nhiên, trong bối cảnh mới của chuyển dịch năng lượng, nhu cầu cấp bách hiện nay là hoàn thiện cơ chế giám sát, chế tài, kiểm toán năng lượng, đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý và giám sát tiêu thụ năng lượng. Việc sớm ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Luật sửa đổi sẽ tạo điều kiện để các chính sách tiết kiệm năng lượng đi vào chiều sâu, gắn kết chặt chẽ với mục tiêu trung hòa carbon đến năm 2050.
Chi tiết báo cáo tổng kết thi hành Nghị định xem tại đây.
Chi tiết Bảng tổng hợp tiếp thu, giải trình, ý kiến góp ý đối với dự thảo Nghị định xem tại đây.
