Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài: Thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân hội nhập sâu rộng

Hội nghị có sự tham dự của Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại - Bộ Công Thương, bà Mai Thị Thu Hiền – Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý doanh nghiệp - Bộ Công Thương, đại diện các hiệp hội, doanh nghiệp, địa phương, đại diện các lãnh đạo cục, vụ thuộc Bộ và đại diện các tham tán thương mại Việt Nam tại nước ngoài.

Hội nghị có chủ đề thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam mở rộng hiện diện quốc tế, hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu và nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia, doanh nghiệp, hàng hóa, dịch vụ Việt Nam thông qua “Chương trình vươn ra thị trường quốc tế giai đoạn 2026 - 2035” – “Go Global”.

Mở đường cho kinh tế tư nhân vươn ra quốc tế

Giới thiệu dự thảo “Chương trình vươn ra thị trường quốc tế giai đoạn 2026 - 2035” – “Go Global” tại hội nghị, bà Mai Thị Thu Hiền cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển dịch mạnh mẽ của chuỗi cung ứng quốc tế, việc nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng không gian phát triển cho khu vực kinh tế tư nhân đang trở thành một trong những trọng tâm lớn của Chính phủ.

Nhằm cụ thể hóa Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, Bộ Công Thương đang chủ trì xây dựng Chương trình “Go Global” – Vươn ra thị trường quốc tế giai đoạn 2026 – 2035, hướng tới mục tiêu tạo bệ phóng để doanh nghiệp Việt Nam vững vàng hội nhập, khẳng định vị thế trên thương trường toàn cầu.

Theo bà Mai Thị Thu Hiền, khái niệm “Go Global” vốn đã được các quốc gia phát triển như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc hay các nước châu Âu áp dụng từ lâu, thể hiện một chiến lược tổng thể nhằm thúc đẩy các lĩnh vực xuất khẩu, đầu tư, công nghệ, văn hóa, giáo dục và ngoại giao kinh tế cùng phát triển ra thị trường quốc tế.

Hội nghị được tổ chức trực tiếp kết hợp trực tuyến 

Tại Việt Nam, quá trình “Go Global” thực chất đã bắt đầu từ thời kỳ đổi mới, gắn liền với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế và những mốc son quan trọng như gia nhập ASEAN (1995), ký Hiệp định Thương mại song phương Việt - Mỹ (2000), trở thành thành viên WTO (2007) và gần đây là các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA.

Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã vươn lên nhóm 20 quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới, là một trong 10 nền kinh tế có độ mở lớn nhất, đồng thời hình thành khu vực kinh tế tư nhân năng động với xấp xỉ 1 triệu doanh nghiệp, đóng góp khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu.

“Thông qua tiến trình hội nhập, chúng ta đã học hỏi nhiều kinh nghiệm quốc tế, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, ngành hàng, đồng thời cải thiện thu nhập cho người lao động và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” – bà Hiền nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo bà Hiền, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình vươn ra thị trường quốc tế của Việt Nam vẫn bộc lộ nhiều hạn chế. Cụ thể, xuất khẩu của Việt Nam vẫn chủ yếu do khối FDI dẫn dắt, trong khi doanh nghiệp tư nhân trong nước mới tham gia ở những công đoạn có giá trị gia tăng thấp. Hoạt động đầu tư ra nước ngoài còn chậm, quy mô nhỏ; thương hiệu Việt Nam trên thị trường quốc tế dù đã cải thiện nhưng mới tập trung ở một số ngành hàng và doanh nghiệp. Hạ tầng logistics, tín dụng xuất khẩu, và chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu.

“Những yếu tố này khiến tiến trình vươn ra toàn cầu của Việt Nam chưa bền vững, chưa phát huy được hết nội lực sẵn có của khu vực tư nhân” - bà Hiền phân tích.

Bà Mai Thị Thu Hiền – Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý doanh nghiệp 

Trước thực tế đó, Bộ Công Thương được Chính phủ giao xây dựng “Chương trình Go Global”, dự kiến trình Thủ tướng phê duyệt trong năm 2025. Chương trình hướng tới đổi mới tư duy hội nhập toàn cầu, mở rộng không gian tăng trưởng, tăng cường sự hiện diện của Việt Nam ở nước ngoài và nâng cao vai trò dẫn dắt của kinh tế tư nhân.

Theo đó, dự thảo “Go Global” xác định hai định hướng nổi bật là: Đổi mới tư duy hội nhập, chuyển từ “tham gia” sang “chủ động kiến tạo” trong các chuỗi giá trị toàn cầu, kết hợp giữa thương mại, đầu tư, công nghệ, văn hóa và xác định kinh tế tư nhân là lực lượng tiên phong, dẫn dắt quá trình quốc tế hóa, phát triển thương hiệu Việt mang tầm khu vực và thế giới.

Bên cạnh đó, chương trình cũng hướng tới hình thành các doanh nghiệp đa quốc gia của Việt Nam, có năng lực cạnh tranh khu vực và toàn cầu, góp phần chuyển dịch từ gia công, lắp ráp sang “Made in Vietnam” thực thụ.

Để tiếp tục vươn xa, doanh nghiệp Việt cần phát triển từ chính nội lực

Tại hội nghị, ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) - đã chia sẻ những góc nhìn sâu sắc về hành trình phát triển của ngành dệt may Việt Nam, cũng như khẳng định vai trò then chốt của con người trong việc nâng cao sức cạnh tranh toàn cầu.

Theo ông Trương Văn Cẩm, ngành dệt may Việt Nam là một trong những ngành tiên phong hội nhập quốc tế. Nếu năm 2001, thời điểm Hiệp định Thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ (BTA) có hiệu lực, kim ngạch xuất khẩu của ngành mới đạt khoảng 1,96 tỷ USD, thì đến nay, dự kiến năm 2025 con số này sẽ đạt 46 – 46,5 tỷ USD, tăng gấp hơn 23 lần sau gần 25 năm. “Đây là minh chứng rõ rệt cho sự phát triển mạnh mẽ, bền bỉ của ngành dệt may Việt Nam trong tiến trình hội nhập”, ông Cẩm nhấn mạnh.

Ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS)

Thành công đó, theo ông Cẩm đến từ hai yếu tố: Thứ nhất là sự tận dụng cơ hội của quá trình hội nhập và thứ hai là dòng vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này.

Đánh giá cao ngành dệt may Việt Nam đã và đang có vị thế vững chắc trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu, song theo ông Trương Văn Cẩm, để nâng cao chất lượng hội nhập và phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần đồng thời thực hiện hai nhiệm vụ trọng tâm:

Một là, tăng cường nội lực doanh nghiệp trong nước, thông qua đổi mới công nghệ, quản trị và chuyển đổi mô hình sản xuất lên các nấc thang giá trị cao hơn.

Hai là, đầu tư cho con người, từ đào tạo nhân lực kỹ thuật, nhân lực quản lý đến xây dựng đội ngũ chuyên gia có khả năng làm việc và điều hành ở môi trường quốc tế.

“Con người là yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh toàn cầu của Việt Nam. Nếu không đầu tư đúng và đủ cho nhân lực, chúng ta khó có thể tạo nên sự bứt phá" - ông Trương Văn Cẩm khẳng định.

Cần cuộc cách mạng trong tư duy về kinh tế đối ngoại

Xác định tầm quan trọng của “go global” tại Hội nghị xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, nhấn mạnh: “Đã đến lúc doanh nghiệp Việt Nam phải chủ động, sáng tạo và nuôi dưỡng khát vọng vươn ra thị trường quốc tế. Chỉ có ra thế giới, chúng ta mới có thể lớn mạnh thực sự.”

Theo ông Phú, thị trường trong nước đang ngày càng trở nên chật hẹp, nguồn lực hạn chế, buộc doanh nghiệp Việt phải tìm kiếm không gian phát triển mới. “Chúng ta không thể mãi quanh quẩn trong nước, khi dư địa phát triển trong nước thu hẹp thì con đường duy nhất là phải vươn ra thế giới,” ông Phú nói.

Dẫn chứng từ kinh nghiệm quốc tế, ông Vũ Bá Phú cho biết, các doanh nghiệp Trung Quốc, Hàn Quốc hay Nhật Bản đều có ý thức rất sớm trong việc “go global”. Ngay cả khi chưa có những chính sách hỗ trợ bài bản từ chính phủ, họ vẫn tự thân vận động, tìm đường ra thế giới bằng sự quyết tâm và khát vọng lớn.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương)

“Doanh nghiệp Trung Quốc đã có mặt ở châu Phi từ hàng chục năm trước; Hàn Quốc và Nhật Bản – những quốc gia ít tài nguyên, đất chật người đông – cũng sớm xác định đi ra nước ngoài là con đường sống còn. Doanh nghiệp Việt Nam cũng cần mang tinh thần đó, phải chủ động, sáng tạo và có khát vọng vươn ra toàn cầu,” ông Phú nhấn mạnh.

Từ góc nhìn của một cơ quan xúc tiến thương mại, ông Vũ Bá Phú cho rằng, để doanh nghiệp có thể “đi xa”, trước hết cần có một cuộc cách mạng trong nhận thức về kinh tế đối ngoại và xúc tiến thương mại.

“Chính phủ, các cơ quan quản lý và cả cộng đồng doanh nghiệp cần thay đổi cách nhìn. Xúc tiến thương mại không phải là chi tiêu lãng phí, mà là đầu tư cho tương lai,” ông Phú nói.

Các đại biểu tham dự hội nghị trực tiếp

Theo ông Phú, nếu Việt Nam muốn trở thành một “hub thương mại quốc tế” trong khu vực, cần đầu tư mạnh mẽ hơn cho các hoạt động xúc tiến, xây dựng thương hiệu quốc gia và thu hút doanh nghiệp toàn cầu đến Việt Nam.

Bên cạnh khát vọng và nhận thức, ông Vũ Bá Phú nhấn mạnh vai trò của thể chế, chính sách trong việc đồng hành cùng doanh nghiệp trên hành trình “go global”.

Ông đề xuất, Chính phủ cần nghiên cứu các chính sách thuế, tín dụng, bảo lãnh tỷ giá, bảo lãnh xuất khẩu... phù hợp để hỗ trợ doanh nghiệp khi đầu tư ra nước ngoài. Đồng thời, cần ký kết các thỏa thuận song phương nhằm bảo hộ nhà đầu tư Việt tại nước ngoài, giúp doanh nghiệp yên tâm mở rộng hoạt động.

Ngoài ra, hệ thống Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài cần được tăng cường cả về nhân lực và quy mô. “Hiện nay, nhiều thương vụ của ta chỉ có hai hoặc ba người, trong khi các tổ chức xúc tiến thương mại quốc tế có hàng trăm văn phòng và hàng chục nghìn nhân viên. Nếu muốn doanh nghiệp Việt có chỗ đứng ở nước ngoài, chúng ta phải củng cố hệ thống hỗ trợ này,” ông Phú nói.