Thành lập trung tâm giao dịch: Mở thị trường nội địa cho nguyên phụ liệu ngành thời trang

Cần một đầu mối giao dịch

Dệt may, da giày là hai ngành luôn nằm trong top đầu ngành hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất cả nước, tuy nhiên, giá trị gia tăng thu được của ngành được nhìn nhận chưa cao.

Nguyên do, theo các chuyên gia lớn nhất vẫn do ngành chưa chủ động được nguồn nguyên liệu dẫn tới phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, chưa tận dụng được tối đa ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do.

Trước thực tế đó, yêu cầu phát triển được nguồn nguyên phụ liệu trong nước ngày một cấp bách. Và, con đường ngắn để có thể đạt mục tiêu đồng thời phát triển được thị trường nguyên phụ liệu trong nước là hình thành trung tâm đổi mới sáng tạo, nghiên cứu - phát triển và giao dịch nguyên phụ liệu phục vụ ngành thời trang.

Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Với ngành da giày, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam cho hay, Việt Nam nhập khẩu nguyên phụ liệu hầu hết từ những “ông lớn” như: Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc… Ngoài ra, còn có châu Âu, nhưng đây là những thị trường cao cấp, chủ yếu phục vụ cho phân khúc trên, số lượng không lớn.  

Để giải quyết "bài toán" thiếu nguyên phụ liệu sản xuất, ngành da giày có thể có hai hướng đi, gồm: Kêu gọi đầu tư, phát triển sản xuất nguyên phụ liệu trong nước và đa dạng hoá nguồn cung nguyên phụ liệu.

Trong đó, đa dạng hoá nguồn cung nguyên phụ liệu đang được tính đến như một giải pháp “tình thế”, trong khi giải pháp bền vững hơn là phát triển nguồn cung trong nước chưa thực sự phát huy hiệu quả.  

“Việc thành lập trung tâm sáng tạo, nghiên cứu - phát triển và giao dịch nguyên phụ liệu phục vụ ngành thời trang là một trong những cái giải pháp để giúp đa dạng hóa thị trường nhập khẩu, đồng thời có thể tập trung nâng cao kỹ năng nghiên cứu và phát triển, đổi mới sáng tạo và tạo ra một thị trường nguyên phụ liệu đúng nghĩa tại Việt Nam”, bà Xuân nói.  

Bà cũng cho rằng, nếu không có một cái “chợ”, để tất cả các nguồn cung tụ hợp lại, giới thiệu sản phẩm thì các nhà sản xuất, tiêu dùng trong nước cũng sẽ không có đầu mối tiếp cận.  

Một vấn đề nữa, Việt Nam đang yếu và thiếu về mặt sản xuất nguyên phụ liệu, thành lập “chợ” sẽ thu hút được nguồn cung từ khắp nơi trên thế giới, đó cũng là một cách tốt để ngành đa dạng hoá nguồn nguyên liệu đầu vào.  

Với ngành dệt may, theo ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, hàng năm, ngành dệt may nhập khẩu khoảng 24-25 tỷ USD, trong đó khoảng 60% là vải, sợi 11%, bông 11,6% và phụ liệu 17,5%...

Ngành dệt may nhập khẩu nguyên phụ liệu chủ yếu từ: Trung Quốc 56,7%, Hàn Quốc 8,8%, Đài Loan 7,5%, Mỹ là 4,3%, Brazil thì 4,1%, Hồng Kông 3,6%, Thái Lan, Úc, Ấn Độ, Italia…

Để nâng giá trị gia tăng cho ngành, đồng thời tránh rủi ro, việc đa dạng nguồn cung nguyên phụ liệu là rất cần thiết. “Như đối với xuất khẩu, ngành cũng đưa ra chủ trương đa dạng hóa thị trường nhập khẩu, mặt hàng và đa dạng hóa khách hàng”, ông Cẩm cho hay.

Cộng lực từ nhiều phía

Thành lập trung tâm giao dịch nguyên phụ liệu là ý tưởng được các Hiệp hội đề xuất, cơ quan chức năng trong nước, trong đó Bộ Công Thương đặc biệt lưu ý. Trước đó, tại Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại với Hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8/2024 với chủ đề “Trao đổi về Đề án thành lập Trung tâm thương mại quốc tế và phát triển nguyên, phụ liệu ngành thời trang. Vai trò của cơ quan thương vụ Việt Nam ở nước ngoài”, các diễn giả đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thành lập trung tâm này.

Thiếu nguyên phụ liệu là nút thắt của ngành thời trang

Xây dựng trung tâm phù hợp với định hướng phát triển nguồn cung nguyên, phụ liệu ngành dệt may, da giày tại Quyết định số 1643/QĐ-TTg ngày 29/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển ngành Dệt may và Da giày Việt Nam đến năm 2030 tầm nhìn 2035 và Nghị quyết số 115/NQ-CP ngày 06/8/2020 của Chính phủ về các giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ. 

Có thể thấy, thành lập trung tâm giao dịch nguyên phụ liệu là cần thiết trong bối cảnh cạnh trang của những ngành hàng thời trang ngày một gay gắt. Tuy nhiên, bà Xuân cho rằng, mô hình này còn mới mẻ tại Việt Nam nhưng nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai thành công.

"Chúng tôi kỳ vọng thông qua mạng lưới thương vụ và các cơ quan đại diện ngoại giao Việt Nam ở nước ngoài sẽ hỗ trợ chia sẻ kinh nghiệm, mô hình hoạt động hiệu quả để chúng tôi học hỏi và áp dụng", bà Xuân bày tỏ.

Bà Xuân cũng bày tỏ mong nhận được sự hỗ trợ từ các thương vụ trong việc kết nối mô hình quốc tế và từ Nhà nước trong việc hoàn thiện chính sách. Đặc biệt, bà kiến nghị các bộ ngành liên quan, nghiên cứu xây dựng một đề án tổng thể với các cơ chế, chính sách hỗ trợ cụ thể. Điều này vừa tạo động lực thúc đẩy trung tâm đi vào hoạt động hiệu quả, vừa thu hút sự tham gia của nhiều ngành, góp phần hình thành chuỗi cung ứng nội địa và tăng tính chủ động cho ngành công nghiệp thời trang Việt Nam.

Ông Trương Văn Cẩm đồng tình với những đề xuất trên, đồng thời thông tin, nhiều doanh nghiệp dệt may của Việt Nam hiện nay có tiềm lực để đầu tư ra nước ngoài để hình thành những tập đoàn toàn cầu, đặc biệt là đầu tư vào các nước có nguồn nhân công giá rẻ như Bangladesh, Ấn Độ…

Vì vậy, ông kiến nghị các cơ quan đại diện ở nước ngoài nắm bắt, cung cấp các thông tin về môi trường đầu tư, chính sách thu hút đầu tư và cảnh báo cả những rủi ro để các doanh nghiệp có điều kiện nghiên cứu để đầu tư.

Ngoài ra, để phát triển bền vững nguồn cung nguyên phụ liệu trong nước, ông Cẩm nhấn mạnh, vẫn cần có chính sách khuyến khích đủ mạnh để xây dựng được khu công nghiệp chuyên ngành. Bên cạnh đó, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng với kỹ thuật cao và sử dụng được thiết bị công nghệ hiện đại. “Nếu không có nguồn nhân lực đáp ứng được yêu cầu thì cho dù doanh nghiệp có đầu tư thiết bị, chuyển giao công nghệ cũng không giải quyết được vấn đề”, ông Cẩm nhấn mạnh.