Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp: Đồng hành cùng doanh nghiệp trong công tác tiêu thụ tro, xỉ

Công tác tiêu thụ tro, xỉ tại các nhà máy nhiệt điện than hiện nay

Theo thông tin từ Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Cục ATMT), hiện nay, cả nước có 32 nhà máy nhiệt điện đốt than có phát sinh tro, xỉ đang hoạt động và các nhà máy này đều có Đề án xử lý, tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao được lập, phê duyệt và thực hiện. Tình hình xử lý, tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao của các đơn vị có xu hướng gia tăng theo thời gian, năm sau cao hơn năm trước (tỷ lệ tiêu thụ tro, xỉ trên lượng phát sinh trung bình các năm 2018, 2019, 2020, 2021 tương ứng là 37,5%, 50%, 60% và 84%). Năm 2022 và 2023, tỷ lệ tiêu thụ tăng đáng kể, có nhiều nhà máy đã tiêu thụ 100% lượng tro, xỉ phát sinh mới hàng ngày, có nhà máy ngoài việc tiêu thụ 100% lượng phát sinh mới hàng ngày còn tiêu thụ được một phần tro, xỉ đang tồn trên bãi. Trong số đó, các nhà máy thuộc EVN và PVN có tỷ lệ tiêu thụ trung bình cao nhất (năm 2022 và 2023 đều đạt trên 100%).

Hầu hết các cơ sở nhiệt điện phát sinh tro, xỉ đều đã xác nhận hợp chuẩn, hợp quy đối với tro, xỉ là sản phẩm hàng hóa nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng (theo QCVN 16:2023/BXD), vật liệu san lấp (TCVN 12249:2018), phụ gia khoáng cho xi măng (TCVN 6882:2016). Tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy được thực hiện cho nhiều mục đích khác nhau, trong đó chủ yếu để làm phụ gia xi măng, vật liệu xây dựng, vật liệu san lấp.

Theo đánh giá của Cục ATMT, mặc dù đã có nhiều chuyển biến tích cực trong thời gian qua, nhưng vẫn còn tồn tại một số vướng mắc, khó khăn đối với công tác tiêu thụ tro, xỉ của các nhà máy. Cụ thể, một số khu vực có nhu cầu sử dụng tro, xỉ thấp, nhà máy cách xa các cơ sở sản xuất, các hộ tiêu thụ lớn, việc vận chuyển bằng đường bộ gây nhiều khó khăn, phương án vận chuyển bằng đường biển đang được tính đến nhưng cần thời gian để triển khai. Bên cạnh đó, những phương án tiêu thụ đáng kể lượng tro xỉ như sử dụng tro, xỉ làm vật liệu san lấp khu cảng, khu công nghiệp, làm nền đường giao thông nông thôn, vật liệu lấn biển… chưa nhận được sự phê duyệt của địa phương; chủ đầu tư các dự án chưa mạnh dạn sử dụng tro xỉ đã hợp chuẩn, hợp quy làm vật liệu san lấp mặt bằng công trình. Những khó khăn, vướng mắc này ảnh hưởng trực tiếp tới công tác tiêu thụ tro, xỉ của các nhà máy nhiệt điện đốt than, đòi hỏi cần có sự chung tay của các cấp chính quyền và chủ đầu tư nhà máy nhiệt điện đốt than để giải quyết triệt để những vấn đề nêu trên, thúc đẩy hơn nữa tỷ lệ tiêu thụ tro, xỉ nhiệt điện theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ.

Nhiều hoạt động nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác tiêu thụ tro, xỉ

Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác tiêu thụ tro, xỉ, Bộ Công Thương đã giao Cục ATMT là đơn vị đầu mối nghiên cứu ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, đồng hành cùng doanh nghiệp trong công tác này. Ngày 20/7/2021, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 1818/QĐ-BCT ban hành Kế hoạch của Bộ Công Thương thực hiện Chỉ thị số 08/CT-TTg ngày 26 tháng 3 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng làm cơ sở triển khai thống nhất, đồng bộ các giải pháp giúp các nhà máy tháo gỡ vướng mắc, tăng cường tiêu thụ tro, xỉ.

Theo đó, Cục ATMT chủ trì, phối hợp với Sở Công Thương các tỉnh, thành phố có nhà máy nhiệt điện đốt than và các đơn vị có liên quan trong và ngoài Bộ tổ chức giám sát việc thực hiện Đề án xử lý, tiêu thụ tro, xỉ của các nhà máy nhiệt điện nhằm ghi nhận hiện trạng, kịp thời đôn đốc các chủ nhà máy thực hiện đúng các quy định, yêu cầu về tiêu thụ tro, xỉ.

Cùng với đó, Cục ATMT đã triển khai nhiều hoạt động phối hợp với các đơn vị liên quan của Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa tro, xỉ nhiệt điện đốt than vào danh mục chất thải rắn công nghiệp thông thường, không phải là chất thải nguy hại; phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng các Tiêu chuẩn, quy chuẩn sử dụng tro xỉ nhà máy nhiệt điện làm nguyên, vật liệu xây dựng và dùng trong các công trình xây dựng, tạo cơ sở để hợp chuẩn, hợp quy tro xỉ trở thành hàng hóa.

Đồng thời, kết nối các doanh nghiệp với các đơn vị tiêu thụ, đơn vị sử dụng tro, xỉ và các cơ quan quản lý (Sở Công Thương, các Bộ ngành liên quan) thông qua các Hội thảo giúp các doanh nghiệp tìm kiếm được các đơn vị tiêu thụ phù hợp và có thêm kinh nghiệm trong việc tiêu thụ tro, xỉ từ các doanh nghiệp khác.

Theo nhận định của Cục ATMT, Nghị định số 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ đã có hiệu lực từ ngày 10/01/2022, tro, xỉ của các nhà máy nhiệt điện đã được hợp chuẩn, hợp quy được quản lý như sản phẩm, hàng hóa thì việc phát triển thị trường cho hàng hóa “tro, xỉ” là rất quan trọng, việc nắm bắt “tín hiệu” của thị trường cũng như nhu cầu, thông tin của các doanh nghiệp, nhà thầu xử lý, tiêu thụ tro, xỉ cũng rất cần thiết. Vì vậy, Cục ATMT sẽ tiếp tục nghiên cứu, xây dựng các cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp môi trường trong lĩnh vực năng lượng để khuyến khích, hỗ trợ việc sản xuất, phân phối và tiêu dùng các sản phẩm tái chế từ tro xỉ, phù hợp với định hướng tại Nghị quyết số 55/NQ-TW của Bộ Chính trị và quy định của Luật Bảo vệ môi trường, Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10 tháng 01 năm 2022 của Chính phủ.

Với những chính sách, hoạt động nêu trên, Cục ATMT đã và đang đồng hành cùng doanh nghiệp để từng bước tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong công tác tiêu thụ tro, xỉ, góp phần tăng tỷ lệ tiêu thụ tro, xỉ của các nhà máy theo định hướng, yêu cầu của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.