Thúc đẩy hợp tác giữa doanh nghiệp Việt Nam – EU, hành động mạnh mẽ trong công cuộc chuyển đổi xanh

Chuyển dịch tích cực trong cơ cấu thị trường

Những năm vừa qua, bất chấp nhiều khó khăn, thách thức từ đại dịch hay bất ổn địa chính trị, xung đột thương mại trên trường quốc tế, EU vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng và vị thế đối tác hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực thương mại, đầu tư, đóng góp tích cực vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập và chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam. Thành tựu đó không thể không nhắc đến bước ngoặt mà Hiệp định EVFTA đã mang lại cách đây hơn 4 năm và được minh chứng rất rõ ràng qua các con số thống kê thương mại.

Theo tính toán từ số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, sau 4 năm thực thi Hiệp định EVFTA, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và EU liên tục tăng: từ 48,9 tỷ USD năm trước khi Hiệp định có hiệu lực lên 63,7 tỷ USD vào năm thứ 4 Hiệp định có hiệu lực, với mức tăng trưởng bình quân 7%/năm; trong đó xuất khẩu sang thị trường EU tăng bình quân 8,7%/năm, nhập khẩu từ thị trường EU tăng bình quân 2,8%/năm. EU hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba và thị trường nhập khẩu lớn thứ năm của Việt Nam.

Phát biểu tại diễn đàn Diễn đàn Hợp tác Việt Nam – EU “Nỗ lực thích ứng vì tương lai thịnh vượng bền vững” vừa được tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh, kể từ sau EVFTA đi vào hiệu lực, chúng ta đã chứng kiến sự chuyển dịch tích cực trong cơ cấu thị trường, khi không chỉ duy trì và phát triển xuất khẩu sang các thị trường lớn, cửa ngõ trong Khối như Hà Lan, Đức, Bỉ, Tây Ban Nha (với tốc độ tăng trưởng bình quân từ 4,5%-14,6%/năm) mà dần mở rộng sang các thị trường nhỏ, thị trường ngách tại Đông Âu, Bắc Âu, Nam Âu với mức tăng trưởng bình quân hai con số, điển hình như Ai Len (54,4%/năm), Séc (43,5%), Bungari (33%), Luxembourg (31,5%), Bồ Đào Nha (11,7%), Đan Mạch (8,9%),...

Đồng thời, cơ cấu mặt hàng xuất khẩu sang thị trường EU cũng ngày càng đa dạng hơn; không chỉ tập trung vào các mặt hàng chủ lực như: Điện thoại & linh kiện; Máy vi tính, sản phẩm điện tử; Máy móc, thiết bị phụ tùng; Giày dép; Dệt may, mà còn đẩy mạnh xuất khẩu nhiều mặt hàng công nghiệp và nông nghiệp khác. Đáng chú ý như xuất khẩu chất dẻo, Hóa chất, Máy ảnh & linh kiện, Dây điện đạt tốc độ tăng trưởng ấn tượng từ hai tới ba con số. Nhóm hàng nông nghiệp cũng ghi nhận thành tựu tích cực, khẳng định vị thế và chất lượng nông sản Việt, điển hình như xuất khẩu hạt tiêu đạt mức tăng trưởng bình quân ấn tượng (32,6%/năm); gạo (23,7%/năm); cà phê (18%/năm).

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng tăng cường nhập khẩu nhiều mặt hàng từ EU, đặc biệt là các mặt hàng nguyên liệu phục vụ sản xuất như: hóa chất, thức ăn gia súc & nguyên liệu, chế phẩm thực phẩm, gỗ & sản phẩm gỗ, vải các loại, sắt thép...

Ưu đãi cắt giảm thuế quan theo EVFTA cũng góp phần đáng kể giúp Việt Nam và EU nâng cao khả năng cạnh tranh và mở rộng thị phần tại thị trường của nhau. Việt Nam hiện đứng vị trí Top 10 nhà cung ứng hàng hóa ngoại khối lớn nhất cho EU và là đối tác thương mại lớn nhất của EU trong khối ASEAN. Ở chiều ngược lại, EU cũng là nhà cung ứng hàng hóa lớn thứ 5 của Việt Nam.

Hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững

Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long, EVFTA không chỉ đem lại cho Việt Nam cơ hội về mở rộng giao thương, đa dạng hóa thị trường, mà quan trọng hơn còn hỗ trợ chuyển đổi cơ cấu kinh tế, cải thiện môi trường kinh doanh, đầu tư và tận dụng hợp tác với EU trong những lĩnh vực mới và quan trọng như kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi năng lượng, phát triển bền vững… Đây là những lĩnh vực thế mạnh và trọng tâm trong chính sách của EU; đồng thời cũng phù hợp với xu hướng phát triển hiện nay, cũng như các định hướng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Việt Nam đang nỗ lực theo đuổi lộ trình tăng trưởng xanh, hướng đến phát triển bền vững của quốc gia và hiện thực hóa các cam kết tại COP26. Trong quá trình thực hiện mục tiêu này, nguồn lực nhà nước đóng vai trò định hướng, qua đó dẫn dắt và thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài. Nguồn lực bên ngoài đóng vai trò bổ trợ rất quan trọng từ cả góc độ vốn, công nghệ và quản trị.

Thời gian qua, Việt Nam đã tiếp nhận được nguồn đầu tư chất lượng cao từ EU với những dự án công nghệ tiên tiến, tạo ra những giá trị và lợi ích chung cho cộng đồng doanh nghiệp hai Bên. EU hiện đang là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 6 tại Việt Nam với 2.625 dự án, tổng vốn đăng ký trị giá 29,9 tỷ USD tính lũy kế đến tháng 9 năm 2024, chiếm 6,08% tổng vốn đăng ký FDI tại Việt Nam, theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Điều đáng nói là với ưu đãi từ EVFTA, cùng những định hướng phát triển kinh tế của Việt Nam đã khiến các nhà đầu tư EU tìm tới thị trường Việt Nam không chỉ hướng đến thị trường tiêu thụ hay coi đây là bàn đạp để phát triển tại các thị trường ASEAN cũng như các nước có FTA với Việt Nam, mà còn vì chính sách ưu tiên phát triển năng lượng xanh, phát thải thấp.

EU hiện là đối tác đi đầu với những cam kết và hành động mạnh mẽ trong công cuộc chuyển đổi xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu toàn cầu và đã đạt được những bước tiến dài. “Với những kinh nghiệm và thực tiễn phong phú, cùng tiềm lực về công nghệ và tài chính của EU, Việt Nam mong muốn đẩy mạnh thu hút đầu tư, chuyển giao công nghệ, các dự án hỗ trợ từ phía các đối tác EU để đẩy mạnh cơ cấu kinh tế theo hướng xanh và bền vững, bao gồm cả vấn đề sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, chuyển đổi công nghệ cao trong sản xuất, giúp hàng hóa Việt Nam đáp ứng các quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật và môi trường của EU, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng bền vững, cùng có lợi với EU” – Thứ trưởng nhấn mạnh.

Đại sứ, Trưởng Phái đoàn EU tại Việt Nam - ông Julien Guerrier cũng đặc biệt ghi nhận vai trò của việc thực thi EVFTA và đánh giá cao cơ hội hợp tác giữa hai Bên trong chuyển đổi năng lượng, điển hình là việc triển khai JETP để hỗ trợ Việt Nam thực hiện các mục tiêu về giảm phát thải. Đây là lĩnh vực thế mạnh và trọng tâm trong chính sách của EU, đồng thời cũng phù hợp với định hướng chiến lược phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam.

Dưới góc nhìn của phía doanh nghiệp châu Âu, ông Nguyễn Xuân Thắng – Phó Chủ tịch EuroCham đánh giá cao triển vọng và lợi thế cạnh tranh của Việt Nam trong lĩnh vực chuyển đổi xanh với tiềm năng năng lượng tái tạo dồi dào, đồng thời bày tỏ nhiều kỳ vọng từ thị trường. Phía EuroCham cũng ghi nhận nỗ lực và cam kết của Chính phủ Việt Nam trong thúc đẩy một nền kinh tế xanh, phát triển bền vững; đây là tầm nhìn chung giúp tăng cường sức hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam và kỳ vọng với định hướng này hai bên sẽ đạt được những chuyển biến tích cực hơn nữa trong các hoạt động hợp tác song phương thời gian tới.