Các chính sách ưu đãi trong Hiệp định CEPA và cơ hội cho hàng nông, thủy sản

Chính sách ưu đãi về thuế quan

CEPA là Hiệp định thương mại tự do truyền thống với toàn bộ các nội dung vẫn thường có trong các hiệp định thương mại tự do khác nhưng với tiêu chuẩn cao và bao gồm nhiều yếu tố để chuẩn bị cho các xu thế phát triển của thế giới trong tương lai. Với những cam kết mang tính ưu đãi, thuận lợi, cân bằng lợi ích giữa hai bên, Hiệp định này sẽ là động lực quan trọng để thúc đẩy hơn nữa quan hệ thương mại - đầu tư song phương giữa Việt Nam và UAE trong thời gian tới.

Cụ thể, Hiệp định CEPA gồm 18 Chương, 15 Phụ lục và 2 thư song phương. Trong đó, đáng chú ý là hai bên đã thống nhất đưa ra cam kết mạnh mẽ về tự do hóa thương mại với việc UAE cam kết xóa bỏ thuế quan theo lộ trình đối với 99% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang UAE, trong khi Việt Nam cũng cam kết xóa bỏ thuế quan theo lộ trình cho 98,5% kim ngạch xuất khẩu của UAE sang Việt Nam. Hiệp định cũng bao gồm nhiều quy định tạo thuận lợi cho thương mại và đầu tư, phù hợp với các xu hướng chuyển đổi số và phát triển xanh hiện nay.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và ông Thani bin Ahmed Al Zeyoudi, Quốc vụ khanh phụ trách Thương mại quốc tế, Bộ Kinh tế UAE chứng kiến trao các biên bản ghi nhớ hợp tác - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Cơ hội và thách thức cho nông - thủy sản của Việt Nam

Nông nghiệp chỉ chiếm 0,9% trong cơ cấu kinh tế của UAE, do vậy quốc gia này hầu như phụ thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu các sản phẩm nông sản, thủy sản để phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước. Với các cam kết cắt giảm sâu về thuế quan, CEPA là cơ hội lớn cho các mặt hàng nông - thủy sản, vốn là các mặt hàng có lợi thế xuất khẩu của Việt Nam, cạnh tranh tốt hơn về giá và mở rộng thị phần tại UAE. Một số mặt hàng nông - thủy sản xuất khẩu tiêu biểu của Việt Nam sang UAE có thể kể đến như hạt điều, hạt tiêu, gạo, chè, rau quả, mật ong, tôm sú, cá ngừ và cá tra.

Tuy nhiên, mặc dù UAE là thị trường hấp dẫn đối với các nhà xuất khẩu nông sản, thực phẩm với độ mở cao, hầu như không có rào cản thương mại nhưng đây lại là thị trường có sự cạnh tranh gay gắt. Sản phẩm xuất khẩu phải bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, tỷ lệ hóa chất, thuốc trừ sâu không được vượt quá mức cho phép, và hàng loạt quy định về Halal đối với thực phẩm.

UAE là quốc gia hồi giáo điển hình, trong đó thực phẩm và đồ uống được chế biến theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt của Luật ăn kiêng Hồi giáo được gọi là Halal. Trong những năm gần đây, các sản phẩm Halal đã trở nên phổ biến với ngay cả khách hàng không theo đạo Hồi vì chúng được phát triển triển từ biểu tượng của việc tuân thủ tôn giáo sang đảm bảo an toàn thực phẩm, thực hành vệ sinh và độ tin cậy.

Theo dự báo của nhiều tổ chức, chuyên gia, số lượng người Hồi giáo trên toàn thế giới sẽ tăng khoảng 50% vào năm 2050 lên 2,76 tỷ người. Hoạt động kinh doanh Halal toàn cầu dự kiến sẽ phát triển mạnh do các khoản đầu tư và tiến bộ công nghệ. Nếu hàng hóa Việt Nam vượt qua bài kiểm tra Halal tại UAE, sẽ mở ra “cánh cửa” lớn tiến vào thị trường thị trường rộng lớn, đặc biệt là các tiêu chuẩn Halal tương đồng với xu hướng tiêu dùng hiện đại, đó là chất lượng cao, nhân văn, bảo vệ môi trường, nguồn gốc rõ ràng.

Bên cạnh đó, theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), tại UAE, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của Việt Nam cũng phải cạnh tranh với doanh nghiệp từ một số quốc gia đã ký FTA với UAE như Ấn Độ, Indonesia, Israel và Thổ Nhĩ Kỳ. Cụ thể với mặt hàng tôm, Việt Nam phải cạnh tranh với tôm của Ấn Độ, Trung Quốc và Ecuador. Trong đó, Ấn Độ - quốc gia đã ký FTA với UAE, thị phần đối với sản phẩm tôm đang chiếm gần 60-70%. Ấn Độ đã và đang tận dụng lợi thế thuế quan để gia tăng thị phần tại UAE trong những năm vừa qua.

Với việc hai bên có CEPA, khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam tại UAE chắc chắn sẽ tăng lên và đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt đuổi kịp, thậm chí là vượt lên các đối tác khác ở thị trường quan trọng này.

Giải pháp, nhiệm vụ

Việc ký kết CEPA với UAE được kỳ vọng là một đòn bẩy quan trọng cho Việt Nam trong việc tận dụng cơ hội thương mại và đầu tư tại khu vực Trung Đông. Đây là khu vực có nhiều nền kinh tế rất năng động, có quy mô kinh tế lớn nhưng lại chưa được doanh nghiệp Việt Nam để ý trong giai đoạn trước đây.

Bên cạnh đó, UAE là cửa ngõ thương mại quan trọng tại Trung Đông, có tiềm năng kết nối với nhiều quốc gia trong khu vực. Do vậy, thông qua UAE, các sản phẩm của Việt Nam sẽ dễ dàng tiếp cận các thị trường lớn khác trong khu vực như Ả-rập Xê-út, Ca-ta và Cô-oét cũng như một số nước ở Bắc Phi và Tây Á.

Như vậy, thông qua việc cắt giảm thuế quan, mở rộng cơ hội hợp tác và đầu tư, CEPA sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc khai thác hiệu quả tiềm năng của thị trường Trung Đông. Đây cũng là bước đầu trong chủ trương của Chính phủ trong việc đa phương hoá, đa dạng hoá các mối quan hệ, không những chú trọng phát triển các thị trường truyền thống mà còn ưu tiên phát triển các mối quan hệ mới với các nước mà do nhiều nguyên nhân ta chưa có điều kiện phát triển trong giai đoạn trước đây.

Trong thời gian tới, cùng với việc tận dụng lợi thế về thuế quan, doanh nghiệp cần chủ động thay đổi phương thức sản xuất, phát huy lợi thế có sẵn và nâng cao hơn nữa chất lượng sản phẩm nhằm tăng sức cạnh tranh; đẩy mạnh xây dựng hệ thống chứng nhận tiêu chuẩn Halal cho các sản phẩm xuất khẩu vào UAE.

Bộ Công Thương sẽ tuyên truyền, phổ biến thông tin về Hiệp định CEPA, nội dung cam kết của hiệp định, tập huấn cho các cán bộ thuộc cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp về các cam kết cụ thể của CEPA, bảo đảm hiểu rõ, hiểu đúng về nội dung và cách áp dụng các cam kết, từ đó giúp việc thực thi Hiệp định được đầy đủ và hiệu quả; đồng thời, sẽ phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng các chương trình hỗ trợ, nâng cao năng lực cạnh tranh cho các ngành hàng, doanh nghiệp, thâm nhập thị trường xuất khẩu mới trong khu vực và đáp ứng các yêu cầu tại nước nhập khẩu trong đó có chứng chỉ Halal.