Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác đào tạo, bồi dưỡng giai đoạn 2021 - 2025

Hành trình khẳng định năng lực và bản lĩnh

Phát biểu tại Hội nghị Tổng kết công tác đào tạo, bồi dưỡng giai đoạn 2021 - 2025 và phương hướng, nhiệm vụ giai đoạn 2026 - 2030, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, giai đoạn 2021 - 2025 được đánh giá là thời kỳ đặc biệt quan trọng, khi các cơ sở đào tạo của Bộ đã thực hiện ba đột phá chiến lược: hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng và nâng cao chất lượng đội ngũ. Từ tự chủ, kiểm định chất lượng đến nghiên cứu khoa học, hợp tác doanh nghiệp và quốc tế, các lĩnh vực đều ghi nhận bước tiến rõ rệt. Đặc biệt, nhiều trường đã thể hiện năng lực vượt bậc trong công tác tự chủ, góp phần hình thành mô hình quản trị hiện đại, minh bạch và hiệu quả.

“Chúng ta đã đi được một chặng đường nhiều thử thách nhưng đầy tự hào. Đằng sau mỗi bước tiến là tinh thần trách nhiệm, sự kiên trì và cống hiến của hàng nghìn nhà giáo trong hệ thống”, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh.

Theo đánh giá của Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân, những thành quả này là kết quả của sự đồng hành, chỉ đạo thống nhất của Bộ, sự nỗ lực của từng trường, từng giảng viên và sinh viên. Tuy vậy, Thứ trưởng cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại cần khắc phục: tiến độ kiểm định chất lượng còn chậm; chuyển đổi số chưa đồng bộ; hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo ở một số trường chưa được chú trọng đúng mức; một số ngành đào tạo mới chưa gắn sát với nhu cầu thị trường. Một vài cơ sở còn vướng nội bộ hoặc chậm chuyển đổi mô hình tổ chức, cần sớm ổn định để phát triển bền vững.

Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng giai đoạn 2026 - 2030 là thời kỳ bản lề, khi giáo dục Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới theo tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục - đào tạo, cùng Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Đây là những định hướng then chốt mà các cơ sở đào tạo của Bộ Công Thương cần cụ thể hóa trong chiến lược phát triển của mình. “Giáo dục ngành Công Thương phải chuyển mình toàn diện, lấy tự chủ làm động lực, lấy đổi mới sáng tạo làm phương thức và lấy hội nhập quốc tế làm mục tiêu phát triển”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Từ định hướng đó, Thứ trưởng đề nghị các cơ sở đào tạo thực hiện đồng bộ tám nhiệm vụ trọng tâm. Trước hết là tiếp tục quán triệt và đổi mới tư duy hành động, coi đổi mới giáo dục là trách nhiệm chính trị và động lực phát triển.

Thứ hai, các trường cần hoàn thiện thể chế nội bộ, triển khai tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình, đảm bảo công khai - minh bạch - hiệu quả trong mọi hoạt động quản trị.

Thứ ba, chú trọng giáo dục toàn diện, gắn tri thức với giá trị đạo đức, kỹ năng, thẩm mỹ và thể chất, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, nhân văn, nuôi dưỡng tinh thần công dân thời đại mới.

Song song với đó, Thứ trưởng nhấn mạnh chuyển đổi số trong giáo dục là nhiệm vụ chiến lược, cần được đầu tư bài bản. Các trường phải xây dựng hạ tầng số, cơ sở dữ liệu học liệu điện tử, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ thực tế ảo vào giảng dạy, kiểm tra, đánh giá. Đặc biệt, cần đào tạo kỹ năng số cho đội ngũ giảng viên, sinh viên và cán bộ quản lý, coi năng lực số là tiêu chuẩn bắt buộc trong giai đoạn mới.

“Chuyển đổi số không chỉ là dùng công nghệ trong dạy học. Đó là thay đổi tư duy quản trị, là cách chúng ta tổ chức và kiến tạo tri thức theo hướng mở, linh hoạt và sáng tạo”, Thứ trưởng nói.

Toàn cảnh hội nghị

Cùng với chuyển đổi số, Thứ trưởng đề nghị các trường tiếp tục hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp, đổi mới chương trình đào tạo gắn với doanh nghiệp và thị trường lao động, coi kỹ năng nghề là nền tảng của năng lực cạnh tranh quốc gia. Đặc biệt lưu ý việc phát triển đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý đạt chuẩn, có năng lực số và năng lực hội nhập, đồng thời nâng tầm các trường đại học trọng điểm của Bộ, hướng tới mô hình trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và ươm mầm nhân tài cho đất nước.

“Đào tạo phải đi thẳng vào đời sống sản xuất. Sinh viên ra trường có việc làm, có kỹ năng, có cơ hội phát triển nghề nghiệp, đó mới là thành công thực chất của giáo dục”, Thứ trưởng khẳng định.

Thành tựu nổi bật trong chỉ đạo, tự chủ và nghiên cứu

Cũng tại hội nghị, ông Nguyễn Quang Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Công Thương đã có những báo cáo tổng kết về công tác đào tạo giai đoạn 2021 - 2025 của Bộ Công Thương, cũng như phương hướng nhiệm vụ giai đoạn 2026 - 2030. 

Theo ông Nguyễn Quang Hồng, đột phá đầu tiên trong công tác đào tạo của Bộ Công Thương giai đoạn này nằm ở phương thức chỉ đạo, điều hành và tái cấu trúc mạng lưới cơ sở giáo dục. 

“Với định hướng nhất quán “giữ ổn định trường đại học, giảm đầu mối trường cao đẳng”, Bộ đã xây dựng và triển khai 05 đề án sáp nhập, tinh giản đầu mối nhằm tạo nên những cụm trường liên ngành, đa lĩnh vực và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực”, ông Nguyễn Quang Hồng nêu rõ. 

Ông Nguyễn Quang Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Công Thương báo cáo tổng kết về công tác đào tạo giai đoạn 2021 - 2025 của Bộ Công Thương

Bên cạnh đó, một trọng tâm cải cách khác của Bộ trong 5 năm là thúc đẩy tự chủ tài chính ở các cơ sở đào tạo. Với Quyết định 3335/QĐ-BCT, Bộ đã giao quyền tự chủ tài chính giai đoạn 2023 - 2025 cho 32 trường thuộc lĩnh vực giáo dục - đào tạo và dạy nghề. 

Báo cáo của ông Nguyễn Quang Hồng chỉ rõ, cơ chế phân nhóm tự chủ được thiết lập rõ ràng nhằm tạo động lực và khuôn khổ phát triển độc lập cho từng khối. Trong đó, 05 trường đại học và 01 trường cao đẳng được phân vào nhóm tự chủ hoàn toàn (tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư), 02 trường cao đẳng thuộc nhóm tự bảo đảm chi thường xuyên, còn lại 04 trường đại học và 20 trường cao đẳng nằm trong nhóm tự bảo đảm một phần chi thường xuyên. Đây là cách phân cấp có tính thực dụng và kiến tạo, giúp các trường vừa có cơ chế, vừa có động lực tự thân tái đầu tư và phát triển ổn định.

Nhờ cơ chế tự chủ và nỗ lực đa dạng hóa nguồn thu, tổng thu của các cơ sở đào tạo trực thuộc Bộ từ ngân sách nhà nước đã tăng từ 824 tỷ đồng năm 2021 lên xấp xỉ 6.355 tỷ đồng năm 2025. Đặc biệt, nguồn thu sự nghiệp ghi nhận bước bứt phá ấn tượng: tăng từ 3.432 tỷ đồng năm 2021 lên 5.828 tỷ đồng năm 2025, chiếm hơn 80% tổng thu của các trường trong hệ thống. Quy mô nguồn thu sự nghiệp lớn đã giúp hệ thống tạo ra phần tích lũy vượt ngưỡng 2.000 tỷ đồng để tái đầu tư cho cơ sở vật chất và hoạt động đào tạo, nghiên cứu.

Ở mảng đầu tư công, Bộ Công Thương đã bố trí gần 800 tỷ đồng cho 22 dự án đầu tư công trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo, gồm 20 dự án xây dựng cơ sở vật chất và 02 dự án khoa học - công nghệ. Với tiến độ và hiệu quả triển khai, đến năm 2025, Bộ đã hoàn thành 21/22 dự án, đảm bảo cơ sở vật chất thiết yếu cho hệ sinh thái giảng dạy và nghiên cứu.

Song hành với cải cách hệ thống và tự chủ tài chính, quy mô đào tạo của hệ thống trường trực thuộc Bộ cũng tăng trưởng mạnh mẽ. Từ 156.000 sinh viên năm 2021, tổng quy mô người học đã chạm gần 199.000 sinh viên vào năm 2025, phản ánh sức hấp dẫn tuyển sinh và nhu cầu thị trường lao động dành cho nhóm nhân lực được đào tạo trong khối Công nghiệp - Thương mại. Hằng năm, hệ thống trường trực thuộc Bộ duy trì chỉ tiêu tuyển sinh ổn định từ 95.000 đến 110.000 học sinh, sinh viên. Đặc biệt, 05 trường đại học đã tự chủ tài chính và 03 trường cao đẳng tự chủ tài chính đều đạt 95 - 100% chỉ tiêu tuyển sinh, cho thấy mô hình tuyển sinh linh hoạt và gắn với nhu cầu thị trường đã phát huy hiệu quả rõ nét.

Ở mảng học liệu, hơn 800 chương trình đào tạo đã được phát triển, điều chỉnh, trong đó có 134 chương trình mới, tập trung vào tự động hóa, robot công nghiệp, trí tuệ nhân tạo (AI), khoa học dữ liệu, logistics và năng lượng tái tạo. Các trường trong hệ thống đã biên soạn hoặc mua sắm gần 9.300 giáo trình và tài liệu giảng dạy, trong đó 1.540 giáo trình mới do giảng viên trong hệ thống biên soạn. 

Cùng với sự phát triển của quy mô người học và chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên trong hệ thống đào tạo của Bộ cũng tăng trưởng về số lượng và chất lượng. Theo ông Nguyễn Quang Hồng, tổng số lượng cán bộ, giảng viên đạt 10.156 người, tăng 9% so với năm 2021. Đáng chú ý, số lượng giảng viên có trình độ Tiến sĩ tăng 104%, từ 775 người (năm 2021) lên 1.583 người (năm 2025), nâng tỷ lệ giảng viên có trình độ Tiến sĩ lên 23%. 

“Tuy nhiên, Bộ cũng nhận diện rõ sự phân hóa nguồn lực khi 100% giáo sư, phó giáo sư và phần lớn tiến sĩ tập trung tại 09 trường đại học - cấu trúc tập trung nguồn lực nghiên cứu nhưng đồng thời tạo nên khoảng cách về năng lực học vị, học hàm giữa khối đại học và cao đẳng”, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ nhấn mạnh.

Điểm sáng nổi bật nhất trong công tác đào tạo của Bộ giai đoạn 2021 - 2025 là bứt phá trong nghiên cứu khoa học, hợp tác doanh nghiệp và chuẩn quốc tế hóa kiểm định đào tạo. Trong 5 năm, các trường trực thuộc hệ thống đào tạo của Bộ đã tạo ra 26.845 sản phẩm nghiên cứu khoa học. Riêng số bài báo quốc tế ISI/Scopus đã tăng từ 1.139 bài (năm 2021) lên 1.815 bài (năm 2025), khối đại học giữ vai trò nòng cốt với 85% tổng công bố quốc tế. Các đơn vị tiêu biểu trong công bố quốc tế gồm Đại học Công nghiệp Hà Nội với hơn 1.500 công bố quốc tế và Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh với khoảng 1.200 công bố quốc tế.

Bên cạnh đó, công tác kiểm định chất lượng cũng đạt dấu ấn khi 100% các trường đại học trực thuộc Bộ hoàn thành kiểm định cơ sở giáo dục. Ở cấp độ quốc tế, Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh trở thành đơn vị duy nhất trong hệ thống đạt kiểm định theo chuẩn AUN-QA năm 2025.