Một số kết quả đạt được tại MC8 và cam kết tăng cường hệ thống thương mại đa biên của các thành viên WTO
Các khiếu nại không vi phạm Hiệp định TRIPS (W/L/842) và Gia hạn giai đoạn quá độ thực hiện Hiệp định TRIPS đối với các thành viên chậm phát triển (W/L/845)
Để chuẩn bị cho Hội nghị MC8, Hội đồng TRIPS đã thống nhất trình các Bộ trưởng xem xét 2 vấn đề sau:
- Tiếp tục kéo dài thời hạn chưa áp dụng khiếu nại không vi phạm (Non-violation complaints) trong khuôn khổ Hiệp định TRIPS (nội dung này chủ yếu do các nước đang phát triển đề xuất);
- Kéo dài giai đoạn quá độ thực thi Hiệp định TRIPs đối với các thành viên chậm phát triển.
Tại Hội nghị Bộ trưởng, các Bộ trưởng đã thống nhất thông qua hai vấn đề trên với nội dung cụ thể như sau:
Đối với vấn đề “Khiếu nại không vi phạm”, các Bộ trưởng đã ghi nhận công việc Hội đồng TRIPS đã thực hiện theo Quyết định ngày 2/12/2009 về “khiếu nại không vi phạm và khiếu nại tình huống liên quan tới TRIPS” (WT/L/783), và chỉ thị Hội đồng TRIPS tiếp tục xem xét về phạm vi và thể thức đối với các loại khiếu nại này theo quy định tại các điểm 1(b) và 1(c) Điều XXIII của GATT 1994 và đưa ra khuyến nghị tại Hội nghị Bộ trưởng tiếp theo sẽ tổ chức vào năm 2013. Các Bộ trưởng cũng thống nhất rằng trong thời gian này các Thành viên sẽ không áp dụng các loại khiếu nại này theo Hiệp định TRIPS.
Đối với nội dung “Kéo dài giai đoạn quá độ thực thi Hiệp định TRIPs đối với các thành viên chậm phát triển, các Bộ trưởng đề nghị Hội đồng TRIPS xem xét đầy đủ yêu cầu chính đáng từ các Thành viên là các nước kém phát triển về việc kéo dài thời hạn quá độ thi hành Hiệp định TRIPS theo Điều 66.1 của Hiệp định này, và báo cáo lên Hội nghị Bộ trường WTO lần thứ IX.
Chương trình công tác về thương mại điện tử ((W/L/843)
Tại Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 8, trên cơ sở “Chương trình công tác về Thương mại điện tử” được thông qua vào ngày 25 tháng 9 năm 1998 (WT/L/274) và các nhiệm vụ đã được đặt ra tại Hội nghị Bộ tưởng lần thứ 7 (WT/L/782), các Thành viên đã thông qua quyết định về “Chương trình công tác về thương mại điện tử”.
Theo quyết định, các Thành viên thống nhất sẽ tiếp tục củng cố vai trò của “Chương trình công tác về Thương mại điện tử” (Chương trình) theo đường lối và nhiệm vụ đã đề ra gắn liền với các nguyên tắc cơ bản của WTO như không phân biệt đối xử và minh bạch hóa cũng như dựa trên đề xuất của các thành viên về vấn đề phát triển gắn với thương mại điện tử nhằm tăng cường sự kết nối Internet và khả năng tiếp cận đối với tất cả các công nghệ thông tin và truyền thông tiên tiến của tất cả các thành viên, đặc biệt các thành viên đang phát triển. Chương trình công tác về Thương mại điện tử cũng sẽ lưu ý đến khả năng tiếp cận với thương mại điện tử của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, bao gồm cả các nhà sản xuất và cung ứng quy mô nhỏ thông qua việc tăng cường tiếp cận đầy đủ với các công nghệ thông tin truyền thông tiến bộ.
Các Bộ trưởng đề nghị Đại hội đồng tập trung và thúc đẩy yếu tố phát triển trong Chương trình, đặc biệt là thông qua Ủy ban Thương mại và Phát triển (CTD) để theo dõi và giám sát các hoạt động liên quan đến phát triển như hỗ trợ kỹ thuật, xây dựng năng lực, và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở các quốc gia đang và chậm phát triển tiếp cận với thương mại điện tử. Ngoài ra, các Bộ trưởng cũng khuyến khích các bộ phận có liên quan của Chương trình tìm kiếm những cơ chế thích hợp để giải quyết những vấn đề nảy sinh giữa thương mại điện tử và vấn đề phát triển một cách tập trung và toàn diện.
Thông qua quyết định, các Bộ trưởng đề nghị Đại hội đồng, thông qua báo cáo của các bộ phận WTO được giao nhiệm vụ thực thi Chương trình để tổ chức các cuộc họp rà soát vào tháng 7, tháng 12 năm 2012 và tháng 7 năm 2013 nhằm đánh giá tiến độ của Chương trình và cân nhắc về các biện pháp phù hợp với thương mại điện tử cho Hội nghị Bộ trưởng tiếp theo. Các Bộ trưởng cũng thông qua quyết định sẽ duy trì hiện trạng về việc không đánh thuế hải quan đối với giao dịch điện tử cho đến Hội nghị Bộ trưởng tiếp theo được tổ chức vào năm 2013.
Chương trình làm việc dành cho các nền kinh tế nhỏ, dễ tổn thương (W/L/844)
Một trong những kết quả quan trọng của Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 8 là quyết định về Chương trình làm việc dành cho các nền kinh tế nhỏ, dễ tổn thương. Nội dung quyết định như sau:
Các Bộ trưởng WTO tái khẳng định cam kết đối với Chương trình làm việc dành cho các nền kinh tế nhỏ, dễ tổn thương và ghi nhận những hoạt động đã được triển khai cho đến nay, được thể hiện trong tài liệu WT/COMTD/SE/W/22/Rev.6 và các tài liệu liên quan khác. Các Bộ trưởng chỉ đạo Ủy ban Thương mại và Phát triển của WTO tiếp tục bàn về nội dung này dưới sự chỉ đạo chung của Đại hội đồng. Ủy ban sẽ tiếp tục nghiên cứu các đề xuất đã nhận được liên quan đến nội dung này cũng như các đề xuất mới để báo cáo lên Đại hội đồng. Các Bộ trưởng chỉ đạo Đại hội đồng chỉ định một cơ quan trực thuộc xử lý những vấn đề liên quan đến thương mại mà Ủy ban đưa lên nhằm đề xuất và chỉ đạo Ban Thư ký WTO cung cấp thông tin và phân tích liên quan cho các nước thảo luận. Các Bộ trưởng chỉ đạo Ủy ban tiếp tục giám sát việc triển khai các đề xuất liên quan đến các nền kinh tế nhỏ, dễ tổn thương tại các cơ quan WTO và các nhóm đàm phán khác nhằm xử lý những vấn đề liên quan đến thương mại để các nền kinh tế này hội nhập sâu hơn vào hệ thống thương mại toàn cầu. Các Bộ trưởng chỉ đạo Đại hội đồng báo cáo tiến độ chung và các hoạt động triển khai liên quan cũng như đưa ra những khuyến nghị phù hợp trong Hội nghị Bộ trưởng WTO tới.
Quyết định Dành đối xử đặc biệt và khác biệt cho các nước chậm phát triển (LDCs) khi đàm phán gia nhập WTO (Tài liệu W/L/846)
Năm 2002, Đại hội đồng WTO thông qua Hướng dẫn về thủ tục gia nhập của LDCs (WT/L/508) nhằm đơn giản hóa thủ tục gia nhập của LDCs. Tuy nhiên, quá trình gia nhập WTO đòi hỏi nhân lực và kỹ thuật, do vậy tiểu ban LDCs đã trình dự thảo Quyết định “Dành đối xử đặc biệt và khác biệt cho LDC khi đàm phán gia nhập WTO“ và đã được thông qua tại MC8 với mong muốn tiếp tục đạt được những thuận lợi trong tiến trình gia nhập cho LDCs.
Theo quyết định, các Bộ trưởng sẽ giao cho tiểu ban LDCs nhiệm vụ tiến hành nghiên cứu và xây dựng khuyến nghị để tăng cường, đồng bộ và thực thi Hướng dẫn năm 2002 (WT/L/508), bao gồm cả việc xây dựng các tiêu chí chủ yếu trong thương mại hàng hóa và nghiên cứu các tiêu chí trong thương mại dịch vụ. Các tiêu chí cũng cần phải được tính toán dựa trên mức độ mà các LDCs là thành viên WTO đã cam kết.
Các Bộ trưởng cũng cho rằng minh bạch hóa trong quá trình đàm phán gia nhập cũng cần được tăng cường. Đồng thời, quyết định cho rằng điều khoản về Đối xử đặc biệt và khác biệt (Special and Differential Provision) của Hướng dẫn 2002 sẽ được áp dụng cho tất cả các nước LDCs trong quá trình gia nhập. Ngoài ra, theo quyết định, yêu cầu cho phép các nước LDCs có thêm giai đoạn chuyển đổi cũng cần được cân nhắc, trong đó có tính đến nhu cầu cụ thể của từng nước.
Cuối cùng, theo quyết định, các Bộ trưởng nhấn mạnh vai trò của hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực đối với việc gia nhập và thực thi cam kết của LDCs thông qua việc xây dựng các tiêu chuẩn đánh giá nhu cầu, đảm bảo phối hợp tốt hơn để tận dụng tối đa cơ sở chật vất được hỗ trợ. Các Bộ trưởng yêu cầu Tiểu ban LDCs hoàn thành nhiệm vụ và báo cáo kết quả lên Đại hội đồng trước tháng 7 năm 2012.
Dành đối xử ưu đãi cho các nhà cung cấp dịch vụ của các nước kém phát (W/L/847)
Tại Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 05, tổ chức tại Hồng Công từ ngày 13 đến 18 tháng 12 năm 2005, các Bộ trưởng đã thống nhất chỉ đạo các nước thành viên WTO đàm phán về cơ chế ưu đãi dành cho các nước kém phát triển nói chung (đoạn 47 Tuyên bố Bộ trưởng - Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 5) và trong lĩnh vực dịch vụ nói riêng (đoạn 25, 26 Tuyên bố Bộ trưởng - Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 5).
Trên cơ sở đó, trong khuôn khổ Vòng đàm phán Đôha, song song với việc đàm phán các nội dung dịch vụ khác như mở cửa thị trường (Market Access), quy định trong nước (Domestic Regulations), các quy định của Hiệp định GATS (GATS rules), các nước thành viên WTO đã triển khai đàm phán nội dung này. Diễn biến đàm phán và kết quả đạt được đều thể hiện trong báo cáo của chủ tịch nhóm (chair’s text) năm 2004 và 2008.
Tại Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 8, các Bộ trưởng đã thống nhất việc các nước sẽ được miễn nghĩa vụ Tối huệ quốc (MFN) trong trường hợp dành đãi ngộ cho dịch vụ và nhà cung cấp dịch vụ của các nước kém phát triển. Việc miễn nghĩa vụ MFN sẽ có thời hạn 15 năm kể từ ngày việc miễn này được thông qua. Các nước kém phát triển đề cập ở đây là các nước được Liên Hợp quốc chỉ định. Việc miễn nghĩa vụ MFN cũng sẽ chấm dứt một khi nước đó không còn nằm trong danh sách các nước kém phát triển của Liên Hợp quốc.
Cơ chế giám sát chính sách thương mại (W/L/848)
Ngày 17 tháng 12 năm 2011, Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 8 đã thông qua quyết định về Cơ chế giám sát chính sách thương mại.
Theo nội dung quyết định, các Bộ trưởng ghi nhận công việc thường xuyên, liên tục của Cơ quan giám sát chính sách thương mại (TPRB) trong việc giám sát, đánh giá thương mại và các biện pháp liên quan đến thương mại khi thực hiện nhiệm vụ của mình. Các Bộ trưởng cũng ghi nhận rằng nhiệm vụ này ban đầu được thực hiện trong bối cảnh các cuộc khủng hoảng tài chính và kinh tế toàn cầu, và chỉ đạo rằng công việc này cần được tiếp tục và tăng cường. Do vậy, trong quyết định, các Bộ trưởng đề nghị Tổng Giám đốc WTO tiếp tục trình bày báo cáo giám sát thương mại của mình một cách thường xuyên, và đề nghị TPRB, trên cơ sở các cuộc họp và căn cứ các báo cáo giám sát này để hoàn thành Báo cáo đánh giá tổng quan hàng năm về sự phát triển trong môi trường thương mại quốc tế.
Ngoài ra, các Bộ trưởng cũng ghi nhận các báo cáo của WTO về việc giám sát cụ thể các biện pháp của G-20 và cam kết thực hiện theo đúng nghĩa vụ minh bạch và nghĩa vụ báo cáo cần thiết cho việc chuẩn bị các báo cáo giám sát. Các Bộ trưởng cũng cam kết sẽ tiếp tục hỗ trợ và hợp tác tích cực với Ban thư ký WTO. Cuối cùng, các Bộ trưởng kêu gọi TPRB tiếp tục thảo luận về việc tăng cường thực hiện giám sát thương mại và các biện pháp liên quan đến thương mại dựa trên các thông tin cung cấp của thành viên.
