Tận dụng ưu đãi xuất xứ: Đòn bẩy giúp xuất khẩu da giày bứt phá

Hơn 95% xuất khẩu giày dép sang EU được cấp C/O ưu đãi EVFTA

Năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của ngành da giày dự kiến đạt 28-29 tỉ USD, tăng trưởng khoảng 10% so với năm trước. Giày dép và túi xách vẫn là những sản phẩm xuất khẩu chủ lực, hướng tới các thị trường trọng điểm như Mỹ, Liên minh châu Âu (EU), Hàn Quốc, Trung Quốc, Anh… Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, mức tăng trưởng này thể hiện sức bền của ngành hàng, nhờ khả năng thích ứng nhanh với nhu cầu thị trường và khai thác hiệu quả các ưu đãi thương mại quốc tế.

Năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của ngành da giày dự kiến đạt 28-29 tỉ USD, tăng trưởng khoảng 10% so với năm trước

Việt Nam hiện là quốc gia đứng thứ ba thế giới về sản xuất giày dép với khoảng 1,4 tỷ đôi mỗi năm, chỉ sau Trung Quốc và Ấn Độ, đồng thời đứng thứ hai về xuất khẩu với khoảng 1,3 tỷ đôi/năm. Thành tựu này có sự đóng góp quan trọng từ lực lượng lao động dồi dào, với mức chi phí trung bình khoảng 181–200 USD/tháng, giúp ngành duy trì năng lực sản xuất cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Một trong những lợi thế nổi bật của ngành da giày Việt Nam chính là khả năng tận dụng các ưu đãi thuế quan từ 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký với nhiều đối tác lớn. Chẳng hạn, với Hiệp định EVFTA, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu giày dép sang EU đạt khoảng 5,89 tỷ USD, trong khi kim ngạch được cấp giấy chứng nhận xuất xứ ưu đãi (C/O) đạt 5,74 tỷ USD.

Như vậy, tỷ lệ cấp C/O ưu đãi theo EVFTA của ngành hàng này gần như đạt trên 95%, thậm chí tiệm cận 100%. Điều này cho thấy, gần như toàn bộ các lô hàng giày dép xuất khẩu sang thị trường EU đều đáp ứng đầy đủ quy tắc xuất xứ và được hưởng ưu đãi trong khuôn khổ Hiệp định EVFTA.

EU hiện vẫn là thị trường truyền thống và trọng điểm, chiếm khoảng 24–26% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành da giày Việt Nam. Giày dép là mặt hàng xuất khẩu chủ lực sang EU, đồng thời cũng là nhóm hàng có tỷ lệ sử dụng C/O ưu đãi theo EVFTA cao nhất.

Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam (Lefaso), EU là thị trường truyền thống của ngành da giày Việt Nam, không chỉ từ khi EVFTA có hiệu lực. Trước đó, các doanh nghiệp đã được hưởng ưu đãi thuế quan theo cơ chế GSP (hệ thống ưu đãi thuế quan phổ cập), giúp duy trì tốc độ tăng trưởng xuất khẩu ổn định tại thị trường này.

Sự ra đời của Hiệp định EVFTA mang lại lợi thế lớn và mang tính đột phá, đặc biệt với nhiều dòng sản phẩm chủ lực như giày thể thao, được áp dụng mức thuế suất 0% khi xuất khẩu sang EU. Đây là yếu tố then chốt thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh, giúp EU hiện chiếm khoảng 24–26% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành.

Bên cạnh đó, quy tắc xuất xứ trong Hiệp định EVFTA cũng tương đối thuận lợi. Theo đó, sản phẩm chỉ cần đạt khoảng 40% giá trị gia tăng được tạo ra tại Việt Nam để đủ điều kiện hưởng ưu đãi thuế quan. Với năng lực sản xuất hiện nay, điều kiện này dễ dàng đáp ứng, đồng thời tương đồng với GSP trước đó, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và giải thích vì sao xuất khẩu sang thị trường EU đạt kết quả tích cực trong thời gian qua.

Mặt khác, EU còn là thị trường truyền thống, nơi ngành da giày Việt Nam đã xây dựng và duy trì hệ thống khách hàng ổn định. Khi cộng hưởng với các lợi thế từ EVFTA, đà tăng trưởng xuất khẩu sang EU tiếp tục duy trì ở mức khoảng 10–14%. Đáng chú ý, trong giai đoạn đại dịch Covid-19, khi nhiều thị trường khác sụt giảm mạnh, EU vẫn giữ được mức tăng trưởng nhất định, góp phần bù đắp đáng kể cho sự thiếu hụt xuất khẩu từ các thị trường khác.

Gia tăng giá trị chuỗi sản xuất, nâng cao sức cạnh tranh

Bên cạnh việc tận dụng ưu đãi FTA, ngành da giày đang đẩy mạnh quá trình chuyển đổi sản xuất bền vững, tăng tỷ lệ nội địa hóa, đáp ứng tiêu chuẩn xanh và yêu cầu ngày càng cao từ thị trường quốc tế. Đây là yếu tố quan trọng để gia tăng giá trị trong chuỗi sản xuất, thay vì chỉ theo đuổi số lượng xuất khẩu.

Năm 2026, thị trường giày dép - túi xách được dự báo tiếp tục ổn định, các đơn hàng lớn vẫn ưu tiên đặt tại Việt Nam

Bà Phan Thị Thanh Xuân nhận định, động lực phát triển mới của ngành nằm ở việc nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước, tăng tỉ trọng xuất khẩu của khối nội địa và giảm phụ thuộc vào doanh nghiệp FDI. Điều này bao gồm nội địa hóa toàn bộ chuỗi giá trị từ sản xuất, nguyên phụ liệu, thiết kế, logistics đến xây dựng thương hiệu. Đồng thời, bà Xuân đề xuất Nhà nước tiếp tục hoàn thiện chính sách thúc đẩy chuỗi cung ứng nội địa, phát triển hạ tầng logistics, hỗ trợ đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ, nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Thực tế, năm 2024, dù gặp nhiều áp lực như giảm giá, yêu cầu sản xuất bền vững, chi phí đầu vào tăng và thiếu hụt lao động, ngành da giày Việt Nam vẫn đạt kim ngạch 26 tỷ USD, tăng 10% so với năm 2023. Năm 2025, với mục tiêu xuất khẩu 29 tỷ USD, ngành đã tập trung vào các giải pháp nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và tuân thủ đầy đủ quy tắc xuất xứ, từ đó tận dụng tối đa lợi ích thuế quan từ FTA, đặc biệt là EVFTA, CPTPP và các hiệp định với Hàn Quốc, Nhật Bản, Anh quốc…

Ngoài EU, Mỹ, Hàn Quốc cũng là thị trường quan trọng. Quy tắc xuất xứ trong các FTA với Hoa Kỳ và Hàn Quốc cũng góp phần giúp doanh nghiệp Việt Nam giảm thiểu thuế quan, tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm xuất khẩu. Nhờ đó, giày dép và túi xách Việt Nam không chỉ duy trì được thị trường truyền thống mà còn mở rộng được thị phần tại các thị trường mới.

Bước sang năm 2026, thị trường giày dép - túi xách được dự báo tiếp tục ổn định, các đơn hàng lớn vẫn ưu tiên đặt tại Việt Nam. Thách thức đặt ra là làm sao gia tăng giá trị trong chuỗi sản xuất, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh và lợi nhuận cho doanh nghiệp. Sự phối hợp giữa các doanh nghiệp, Hiệp hội và Nhà nước sẽ là nền tảng để ngành da giày Việt Nam tiếp tục bứt phá trên thị trường quốc tế.

Trong đó, việc tận dụng hiệu quả ưu đãi xuất xứ hàng hóa trong các FTA không chỉ giúp ngành da giày Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu cao mà còn mở ra cơ hội nâng cao giá trị gia tăng, thúc đẩy chuyển đổi sản xuất bền vững và xây dựng thương hiệu quốc gia. Với nền tảng này, giày dép và túi xách Việt Nam có đủ năng lực để cạnh tranh mạnh mẽ trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu.