Thực thi hiệu quả cam kết đầu tư trong EVFTA

Tạo dựng môi trường đầu tư minh bạch, hấp dẫn

EVFTA là một trong những hiệp định thương mại tự do quan trọng, mở ra cơ hội phát triển lớn cho môi trường đầu tư tại Việt Nam. Một nội dung nổi bật của EVFTA là các cam kết về đối xử công bằng với nhà đầu tư, bao gồm đối xử quốc gia (NT), đối xử tối huệ quốc (MFN), và yêu cầu hoạt động (PR). Đây là nền tảng để tạo dựng môi trường đầu tư minh bạch, bình đẳng, và hấp dẫn hơn.

Cam kết đối xử quốc gia (NT) đòi hỏi Việt Nam phải đảm bảo rằng các nhà đầu tư từ EU được hưởng những điều kiện đầu tư tương tự như nhà đầu tư trong nước. Theo đó, nhà đầu tư EU có quyền tiếp cận các lĩnh vực kinh tế, dịch vụ như tài chính, công nghệ thông tin hay sản xuất công nghiệp mà không bị phân biệt đối xử. Quy định này không chỉ giúp nhà đầu tư EU yên tâm hơn khi tham gia thị trường Việt Nam mà còn thúc đẩy nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước. Khi phải đối đầu với các tiêu chuẩn quốc tế, doanh nghiệp Việt Nam buộc phải đổi mới công nghệ, cải thiện chất lượng sản phẩm, và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh để tồn tại và phát triển.

Bên cạnh đó, nguyên tắc đối xử tối huệ quốc (MFN) trong EVFTA đảm bảo rằng nhà đầu tư EU không bị đối xử kém ưu đãi hơn so với nhà đầu tư đến từ bất kỳ quốc gia nào khác mà Việt Nam đã ký các hiệp định thương mại hoặc đầu tư song phương. Điều này có nghĩa là những lợi ích mà Việt Nam cam kết dành cho nhà đầu tư của các nước khác cũng phải được mở rộng tương tự cho EU. Tuy nhiên, quy định này không áp dụng đối với một số ưu đãi đặc biệt trong khu vực ASEAN hoặc các thỏa thuận đặc thù về an ninh quốc gia. Cam kết MFN tạo ra một mặt bằng cạnh tranh công bằng giữa các quốc gia đầu tư vào Việt Nam, giúp thu hút thêm nguồn vốn chất lượng cao từ EU và các khu vực khác.

Một yếu tố quan trọng khác trong EVFTA là các cam kết liên quan đến yêu cầu hoạt động (PR). Các quy định về PR nhằm ngăn chặn việc áp đặt các điều kiện không hợp lý lên nhà đầu tư, như yêu cầu chuyển giao công nghệ bắt buộc, ưu tiên sử dụng lao động nội địa, hay hạn chế tỷ lệ xuất khẩu. Những quy định này giúp bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư EU, đồng thời tạo điều kiện cho họ tự do áp dụng công nghệ hiện đại và phương pháp quản lý tiên tiến tại Việt Nam. Việc loại bỏ các rào cản như chuyển giao công nghệ ép buộc hay yêu cầu nội địa hóa không cần thiết sẽ giúp thúc đẩy năng suất và chất lượng sản phẩm, mang lại lợi ích lớn hơn cho nền kinh tế Việt Nam.

Theo Vụ Chính sách thương mại đa biên, để thực hiện hiệu quả các cam kết trong EVFTA, Việt Nam đã và đang tiến hành cải cách mạnh mẽ hệ thống pháp lý. Các điều chỉnh luật đầu tư, luật doanh nghiệp, cùng với các nghị định và thông tư hướng dẫn, đảm bảo rằng môi trường đầu tư phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế. Việc đào tạo cán bộ quản lý và xây dựng cơ chế giám sát minh bạch cũng là bước đi cần thiết nhằm ngăn ngừa xung đột và đảm bảo thực thi nghiêm túc các quy định trong hiệp định.

Thực tiễn cho thấy, việc thực hiện các cam kết về NT, MFN, và PR không chỉ tạo ra một môi trường đầu tư bình đẳng mà còn nâng cao hình ảnh Việt Nam như một điểm đến hấp dẫn và đáng tin cậy trên bản đồ đầu tư toàn cầu. Khi các nguyên tắc về minh bạch và công bằng được đảm bảo, nhà đầu tư EU sẽ có thêm niềm tin để đẩy mạnh các dự án tại Việt Nam. Điều này không chỉ tạo thêm việc làm, tăng nguồn thu ngoại hối mà còn thúc đẩy chuyển giao tri thức và công nghệ, góp phần đưa nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn với chuỗi giá trị toàn cầu.

Củng cố vị thế thu hút đầu tư của Việt Nam

EVFTA là một Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đã và đang thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác thương mại giữa Việt Nam - Liên minh châu Âu (EU). Cùng với đó, Hiệp định EVFTA cũng mở ra cơ hội phát triển lớn cho môi trường đầu tư tại Việt Nam. EVFTA góp phần củng cố vị thế của Việt Nam như một điểm đến hấp dẫn cho đầu tư châu Âu, tạo "cú huých" hút  dòng vốn FDI từ EU vào Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thông qua các cam kết về thương mại và đầu tư.  Ngoài ra, EVFTA góp phần đưa EU lên vị trí thứ 6 trong số các nhà đầu tư FDI nhiều nhất vào Việt Nam với 2,450 dự án, tổng số vốn đầu tư hơn 28 tỷ euro.

Xu thế đầu tư của EU chủ yếu vẫn tập trung vào các ngành công nghiệp công nghệ cao, tuy nhiên, gần đây có xu hướng phát triển tập trung hơn vào các ngành dịch vụ (bưu chính viễn thông, tài chính, văn phòng cho thuê, bán lẻ), lĩnh vực năng lượng sạch, công nghiệp phụ trợ, chế biến thực phẩm, nông nghiệp công nghệ cao, dược phẩm… Dự báo, dòng đầu tư trực tiếp FDI từ EU vào Việt Nam về trung hạn và dài hạn sẽ gia tăng đáng kể với nhiều dự án chất lượng có giá trị cao.

Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên - ông Ngô Chung Khanh cho biết, trong bối cảnh địa chính trị phức tạp như hiện nay việc EU đa dạng hóa các thị trường, đa dạng hóa chuỗi cung ứng là một điều tất yếu. EU có xu hướng dịch chuyển đầu tư sang các thị trường có môi trường chính trị ổn định, môi trường kinh doanh, đầu tư thuận lợi và có lợi thế tiếp cận các thị trường trên thế giới. Một điểm đáng chú ý trong xu thế này là việc thực thi Hiệp định EVFTA không chỉ thu hút đầu tư của các doanh nghiệp EU mà còn thu hút những doanh nghiệp ngoài Châu Âu đầu tư vào Việt Nam sản xuất nhằm tận dụng ưu đãi thuế theo EVFTA để xuất khẩu hàng hóa sang châu Âu.

Theo Cục Đầu tư nước ngoài đến năm 2024, các nước EU đã có khoảng 2.450 dự án FDI tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký xấp xỉ 30,6 tỷ USD, trong đó riêng 4 quốc gia gồm Hà Lan, Pháp, Luxembourg và Đức đóng góp hơn 20 tỷ USD. EU tiếp tục duy trì vị thế là đối tác đầu tư chất lượng cao, với dòng vốn ổn định vào các lĩnh vực công nghệ cao và dịch vụ. Một số tập đoàn lớn của châu Âu đã mở rộng hoặc đầu tư mới vào Việt Nam trong các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao và phát triển bền vững.

Ông Dominik Meichle - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) nhận định, EVFTA đã tạo ra những cơ hội mới cho doanh nghiệp châu Âu tại thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, để hiệp định này phát huy hiệu quả hơn nữa, giúp nhà đầu tư yên tâm hơn khi làm ăn, kinh doanh tại Việt Nam thì điểm đến cần giải quyết nhiều vấn đề, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến thủ tục pháp lý, chính sách thuế.

Cũng theo EuroCham, các doanh nghiệp EU đánh giá cao môi trường đầu tư tại Việt Nam nhờ sự ổn định chính trị, nguồn nhân lực có tay nghề và đặc biệt là khung pháp lý bảo hộ đầu tư minh bạch từ EVFTA. Chỉ số niềm tin doanh nghiệp (BCI) trong quý II năm 2025 đạt 61,1 điểm, phản ánh tâm lý ổn định và tích cực của cộng đồng doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam.

Dù chỉ khoảng 21% doanh nghiệp khảo sát có thể định lượng lợi nhuận trực tiếp từ EVFTA, mức tăng lợi nhuận trung bình của nhóm này đạt 8,7%, trong đó một số doanh nghiệp báo cáo mức tăng lên đến 25%. Đáng chú ý, 72% lãnh đạo doanh nghiệp được khảo sát cho biết sẵn sàng giới thiệu Việt Nam là điểm đến đầu tư hấp dẫn - một tỷ lệ ổn định qua nhiều kỳ khảo sát của EuroCham. Đây là minh chứng rõ rệt cho niềm tin dài hạn của cộng đồng doanh nghiệp EU vào triển vọng phát triển của Việt Nam.