Xuất khẩu giấy bứt phá nhờ C/O ưu đãi từ các FTA

Theo Bộ Công Thương, trong 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu giấy và các sản phẩm từ giấy của Việt Nam sử dụng Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) đạt 512,6 triệu USD. Kết quả này phản ánh nỗ lực của doanh nghiệp trong việc chủ động đáp ứng quy tắc xuất xứ, tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) để nâng cao sức cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Xét theo từng loại C/O, kim ngạch xuất khẩu giấy và các sản phẩm từ giấy sử dụng C/O form B đạt 58,4 triệu USD. Đây là loại C/O không ưu đãi, thường được sử dụng tại các thị trường chưa áp dụng FTA nhưng vẫn yêu cầu chặt chẽ về chứng minh nguồn gốc hàng hóa nhằm bảo đảm tính minh bạch và tuân thủ quy định nhập khẩu.

Đáng chú ý, xuất khẩu sử dụng C/O form D theo Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) đạt 297,9 triệu USD, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng kim ngạch. Việc thuế nhập khẩu trong nội khối ASEAN được cắt giảm về 0% tiếp tục tạo lợi thế rõ rệt cho sản phẩm giấy của Việt Nam, nhất là tại các thị trường lân cận có nhu cầu lớn về bao bì, giấy công nghiệp và giấy tiêu dùng.

Bên cạnh đó, kim ngạch xuất khẩu giấy và các sản phẩm từ giấy sử dụng C/O form AANZ theo Hiệp định AANZFTA đạt 62,4 triệu USD. Thị trường Australia và New Zealand với yêu cầu cao về tiêu chuẩn chất lượng, môi trường đang mở ra dư địa mới cho các doanh nghiệp Việt Nam có năng lực sản xuất ổn định và đáp ứng tốt quy tắc xuất xứ.

Ở nhóm các FTA thế hệ mới, kim ngạch xuất khẩu sử dụng C/O form CPTPP đạt 15,1 triệu USD. Dù quy mô còn khiêm tốn, nhưng việc tận dụng ưu đãi thuế quan tại các thị trường như Nhật Bản, Canada hay Mexico cho thấy xu hướng dịch chuyển tích cực của doanh nghiệp giấy Việt Nam vào các chuỗi cung ứng có giá trị gia tăng cao hơn.

Đối với thị trường châu Âu, xuất khẩu giấy và các sản phẩm từ giấy sử dụng C/O form EUR.1 theo Hiệp định EVFTA đạt 10,5 triệu USD. EU là thị trường có tiêu chuẩn khắt khe về môi trường và phát triển bền vững, do đó việc đáp ứng quy tắc xuất xứ gắn với yêu cầu truy xuất nguồn gốc nguyên liệu đang trở thành yếu tố then chốt để doanh nghiệp duy trì và mở rộng thị phần.

Xuất khẩu sang Ấn Độ sử dụng C/O form AI theo Hiệp định AIFTA đạt 18,2 triệu USD, trong khi xuất khẩu sang Hàn Quốc sử dụng C/O form AK đạt 661.271 USD và C/O form VK theo Hiệp định VKFTA đạt 1,8 triệu USD. Ngoài ra, xuất khẩu sang Lào sử dụng C/O form S theo Hiệp định thương mại song phương Việt Nam – Lào đạt 1,1 triệu USD, góp phần củng cố thương mại biên giới và khu vực.

Theo đánh giá của các chuyên gia, ngành giấy và bao bì Việt Nam đang hưởng lợi rõ nét từ các FTA như EVFTA, CPTPP hay VKFTA, với mức thuế nhập khẩu vào nhiều thị trường lớn giảm về 0%. Lợi thế này giúp sản phẩm giấy của Việt Nam cải thiện khả năng cạnh tranh tại các thị trường đòi hỏi cao về chất lượng như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Tuy nhiên, cùng với ưu đãi thuế quan là những yêu cầu ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn môi trường và phát triển bền vững. Tại EU, các quy định như Bao bì và Chất thải bao bì (PPWR) hay Chống phá rừng (EUDR) đang siết chặt yêu cầu về thiết kế tái chế, hàm lượng vật liệu tái chế và truy xuất nguồn gốc nguyên liệu giấy. Hoa Kỳ áp dụng tiêu chuẩn FDA đối với bao bì tiếp xúc thực phẩm, đồng thời nhiều bang triển khai cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) và loại bỏ PFAS trong bao bì. Nhật Bản và Hàn Quốc cũng yêu cầu phân loại khả năng tái chế và ghi nhãn vật liệu rõ ràng.

Trong bối cảnh đó, việc tận dụng C/O ưu đãi không chỉ là câu chuyện về thuế quan, mà còn gắn chặt với quá trình nâng cấp công nghệ, sử dụng nguyên liệu bền vững và hoàn thiện chuỗi sản xuất. Đây được xem là hướng đi tất yếu để ngành giấy Việt Nam khẳng định vị thế mới trên thị trường quốc tế, gia tăng giá trị xuất khẩu và xây dựng thương hiệu theo hướng xanh, sáng tạo và bền vững.