Clinker, xi măng tận dụng C/O mở rộng thị trường xuất khẩu năm 2025

Tận dụng C/O theo FTA để đa dạng hóa thị trường

Theo thống kê của Bộ Công Thương, trong 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu clinker và xi măng của Việt Nam sử dụng Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) đạt 275,3 triệu USD. Trong bối cảnh thị trường xi măng toàn cầu cạnh tranh gay gắt, việc tận dụng hiệu quả C/O không chỉ giúp doanh nghiệp hưởng ưu đãi thuế quan, mà còn đóng vai trò như “giấy thông hành” để hàng hóa Việt Nam thâm nhập và giữ chỗ đứng tại các thị trường xuất khẩu chủ lực.

Cùng với C/O ưu đãi theo các FTA, xuất khẩu clinker và xi măng sử dụng C/O form B – chứng từ chứng minh hàng hóa có xuất xứ Việt Nam theo quy tắc không ưu đãi đạt giá trị rất lớn, lên tới 1,9 tỷ USD. Điều này phản ánh thực tế, nhiều thị trường vẫn ưu tiên yếu tố nguồn gốc, minh bạch xuất xứ hơn là ưu đãi thuế, đặc biệt trong bối cảnh các biện pháp phòng vệ thương mại gia tăng.

Song song với đó, xuất khẩu clinker và xi măng sử dụng C/O form D theo Hiệp định ATIGA đạt 53,8 triệu USD. Việc thuế nhập khẩu trong nội khối ASEAN được giảm về 0% tiếp tục tạo lợi thế cho xi măng Việt Nam tại các thị trường khu vực, nơi nhu cầu xây dựng vẫn duy trì ở mức khá, đặc biệt tại Philippines, Malaysia và Campuchia.

Ngoài thị trường ASEAN, doanh nghiệp xi măng Việt Nam đã bước đầu khai thác các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới và song phương. Trong đó, xuất khẩu clinker và xi măng sử dụng C/O form CPTPP sang thị trường Peru đạt 2 triệu USD. Dù quy mô còn khiêm tốn, nhưng đây được xem là tín hiệu cho thấy doanh nghiệp Việt Nam đang từng bước tiếp cận các thị trường xa, có tiêu chuẩn cao.

Đáng chú ý, xuất khẩu sang Ấn Độ sử dụng C/O form AI đạt 3,7 triệu USD; xuất khẩu sang Chile sử dụng C/O form VC đạt 12,8 triệu USD; và xuất khẩu sang Nga sử dụng C/O form EVA đạt 3,3 triệu USD. Các con số này cho thấy xu hướng đa dạng hóa thị trường đang được các doanh nghiệp xi măng chú trọng hơn, nhằm giảm phụ thuộc vào một vài thị trường truyền thống.

Ở góc độ tổng thể, theo số liệu của Cục Hải quan, xuất khẩu xi măng và clinker trong 11 tháng năm 2025 đạt 33,38 triệu tấn, trị giá 1,237 tỷ USD. Kết quả này đã vượt cả năm 2024, tăng thêm 3,7 triệu tấn và khoảng 100 triệu USD. Riêng tháng 11/2025, xuất khẩu duy trì ở mức 3,56 triệu tấn, cho thấy nhịp giao hàng ổn định trong bối cảnh nhu cầu tại nhiều thị trường cải thiện.

Tính chung 11 tháng, xuất khẩu xi măng và clinker tăng 21,7% về lượng và tăng 17,6% về trị giá so với cùng kỳ. Xuất khẩu tăng cả sản lượng và giá trị tiếp tục khẳng định vai trò then chốt của kênh xuất khẩu trong việc cân đối sản xuất toàn ngành, nhất là khi thị trường nội địa vẫn chịu áp lực dư cung.

Áp lực cạnh tranh và yêu cầu tái cấu trúc chiến lược xuất khẩu

Về thị trường, Philippines tiếp tục là điểm đến lớn nhất của xi măng và clinker Việt Nam, chiếm gần 18% tổng lượng và kim ngạch xuất khẩu, đạt 5,22 triệu tấn, tương đương hơn 199,45 triệu USD. Tuy nhiên, so với cùng kỳ, xuất khẩu sang thị trường này giảm mạnh cả về lượng, kim ngạch và giá, phản ánh áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng.

Đứng thứ hai là Bangladesh với 5,27 triệu tấn, trị giá 172,8 triệu USD, ghi nhận mức tăng cả về lượng, kim ngạch và giá. Malaysia cũng là thị trường tăng trưởng tích cực với 1,38 triệu tấn, tương đương 48,9 triệu USD. Trong khi đó, xuất khẩu sang Đài Loan (Trung Quốc) – thị trường đang áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại giảm cả về lượng và trị giá, cho thấy những thách thức ngày càng rõ đối với hàng xi măng Việt Nam.

Giá xuất khẩu bình quân trong 10 tháng đầu năm đạt 37,3 USD/tấn, giảm 2,8% so với cùng kỳ năm 2024. Áp lực giá bán, trong khi chi phí sản xuất khó giảm sâu, buộc doanh nghiệp phải tính toán lại chiến lược thị trường và cơ cấu sản phẩm xuất khẩu.

Nhận định về triển vọng ngành, ông Lương Đức Long, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Xi măng Việt Nam cho biết, việc giảm thuế suất thuế xuất khẩu clinker từ 10% xuống 5% từ cuối tháng 5/2025 và kéo dài đến hết năm 2026 đang tạo tác động tích cực cho hoạt động xuất khẩu. Cùng với đó, các nhà sản xuất đẩy mạnh tìm kiếm khách hàng mới và mở rộng thị trường để bù đắp cho sự sụt giảm ở một số thị trường truyền thống.

Tuy nhiên, thương mại xi măng quốc tế dù có dấu hiệu khởi sắc vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Cạnh tranh ngày càng gay gắt khi các quốc gia như Thái Lan, Indonesia, Trung Quốc đều dư thừa công suất và tăng cường xuất khẩu. Việc gia tăng các biện pháp bảo hộ thương mại và chống bán phá giá buộc doanh nghiệp Việt Nam phải điều chỉnh chiến lược, giảm phụ thuộc vào một số thị trường và chủ động phân tán rủi ro.

Trong bối cảnh công suất toàn ngành lên tới khoảng 130 triệu tấn/năm, tình trạng dư cung lớn vẫn hiện hữu. Vì vậy, bên cạnh việc tận dụng hiệu quả C/O để hưởng ưu đãi thuế quan, doanh nghiệp xi măng cần tiếp tục tái cấu trúc thị trường, kiểm soát chi phí, đầu tư công nghệ sản xuất xanh và tăng cường liên kết để duy trì lợi thế cạnh tranh và giữ vững thị phần xuất khẩu trong trung và dài hạn.