Xuất khẩu xanh: Động lực cho hàng Việt tận dụng CPTPP, gia tăng xuất khẩu vào thị trường Canada

Đòn bẩy cho hàng Việt Nam vào CPTPP

Canada hiện là 1 trong 10 đối tác thương mại quan trọng nhất của Việt Nam. Theo Tổng cục Hải quan, trong 6 tháng đầu năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam - Canada đạt hơn 3,41 tỷ USD, trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang Canada đạt 3 tỷ USD.

Đồ gỗ là một trong những mặt hàng xuất khẩu lớn vào CPTPP

Đặc biệt, hàng xuất khẩu Việt Nam vào thị trường Canada đến nay vẫn đang được hưởng cả ưu đãi thuế quan theo GSP, MFN và CPTPP. Trên thực tế, sau CPTPP, xuất khẩu những mặt hàng hưởng thuế bằng 0% như điện thoại, điện tử điện máy, kim loại cơ bản, thuỷ sản… đều tăng cao.

Bà Trần Thu Quỳnh – Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Canada cho biết, nguyên nhân tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu hàng Việt vào Canada là do cấu trúc nội tại của Canada. Đây là thị trường có nhu cầu nhập khẩu cao với các mặt hàng tiêu dùng mà chúng ta có thế mạnh như dệt may, da giày, gỗ… Canada cũng có tốc độ tăng dân số cao trong nhóm các nước G7 với mỗi năm tăng thêm khoảng 500.000 – 1 triệu dân nhập cư ở độ tuổi tiêu dùng mạnh mẽ. Đặc biệt là 300.000 kiều bào, sinh viên Việt Nam đang sinh sống, làm việc tại đây. Với 7 triệu người gốc Đông Á và Đông Nam Á, Canada đã trở thành thị trường tiềm năng đối với nông sản và thực phẩm chế biến của Việt Nam.

Đáng chú ý, hàng xuất khẩu của Việt Nam sang CPTPP đang được hưởng ưu đãi thuế quan theo cả GSP, MFN và CPTPP. Thực tế cho thấy sau khi CPTPP có hiệu lực, xuất khẩu các mặt hàng hưởng thuế bằng 0 như: Điện thoại, điện tử, điện máy, rau củ quả hạt điều, cà phê… sử dụng form ưu đãi nào sang địa bàn cũng tăng đột biến. Có những mặt hàng tăng trên 1000%, cho thấy CPTPPP thực sự có tác động đòn bẩy.

“Ở Canada, doanh nghiệp Việt Nam được biết đến như các nhà cung cấp hàng hoá đáng tin cậy, có khả năng đáp ứng được các đơn hàng khó, đơn hàng cao cấp, có yêu cầu cao về thời gian giao hàng, sẵn sàng thực hiện các đơn hàng nhỏ. Một yếu tố khác khiến người dân Canada ngày càng ưa chuộng hàng Việt Nam là nhu cầu muốn đa dạng hoá mặt hàng, bạn hàng, giảm rủi ro phụ thuộc vào số một đối tác” – bà Trần Thu Quỳnh chia sẻ.

Bà Đào Phương Thúy, Chủ tịch Vietnam-Canada Hub Solutions thông tin, thủy sản và đồ gỗ nội thất là hai ngành hàng có thương mại song phương hiệu quả nhất giữa Việt Nam-Canada thời gian gần đây. Thương mại thủy sản Việt Nam-Canada đạt giá trị cao dựa trên nền tảng quan hệ hợp tác song Phương được tăng cường. DN thuỷ sản Việt Nam đã xây dựng thương hiệu và tối đa hoá giá trị thông qua sáng tạo các dòng sản phẩm thuỷ hải sản chế biến cũng như tận dụng tốt hệ thống phân phối sở tại.

Với đồ gỗ và nội thất, Việt Nam xuất khẩu nhiều đồ bọc nệm, ngoại thất, nội thất văn phòng và đồ gỗ dành cho trẻ em. Đồng thời, Việt Nam nhập khẩu từ Canada bột gỗ, giấy hoặc bìa, gỗ xẻ mềm, gỗ xẻ gỗ cứng và ván ép.

Ngoài các lĩnh vực sản xuất trên, thời gian tới Việt Nam và Canada cũng có thể phối hợp quảng bá du lịch lẫn nhau để phát triển ngành kinh tế xanh.

Còn dư địa rất lớn từ CPTPP

Các chuyên gia đều có chung nhận định, dù kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào Canada đã có sự tăng trưởng rất cao sau 5 năm triển khai CPTPP, nhưng hiện tỷ lệ sử dụng ưu đãi thuế quan của hàng xuất khẩu Việt Nam sang Canada vẫn rất thấp, mới đạt 18%. Khoảng 81% hàng hoá xuất khẩu Việt Nam sang Canada vẫn sử dụng ưu đãi thuế quan MFN và khoảng dưới 1% vẫn sử dụng ưu đãi thuế quan GSP.

Ngoài chịu áp lực về lợi thế cạnh tranh, hiện nay hàng xuất khẩu vào Canada cũng còn phải đối diện với nhiều thách thức. Thách thức lớn nhất đối với các sản phẩm xuất khẩu chế biến chế tạo chủ lực của Việt Nam vào địa bàn chính là ở góc độ cầu của thị trường suy giảm. Thách thức thứ hai đến từ chính khả năng hàng Việt Nam có đáp ứng được những tiêu chuẩn xuất khẩu mới, đặc biệt là các vấn đề về sản xuất xanh, tiêu chuẩn bao bì, thuế chuyển dịch carbon xuyên biên giới hay không...

Bà Trần Thu Quỳnh thông tin, ngay từ năm 2015, Canada đã đưa mục tiêu sản xuất và tiêu dùng trách nhiệm vào lộ trình phát triẻn bền vững nhằm sản xuất sử dụng ít tài nguyên hơn, nâng cao chất lượng sống của người dân. Ngoài chính sách khuyến khích xe điện và các phương tiện không phát thải, Canada khuyến khích tái sản xuất, tái tân trang, tái chế và tái sử dụng. Từ chính phủ đến người dân đều phải có trách nhiệm giảm cacbon trong các quy định tiêu dùng.

Các doanh nghiệp Canada cũng có xu hướng thay thế các sản phẩm cùng loại nhập từ xa bằng cách tìm các nguồn cung từ các thị trường gần. Đồng thời, chú trọng tìm kiếm các đối tác nhập khẩu có cùng mối quan tâm, cùng năng lực với mình. Ví dụ da giày, dệt may, nội thất đều phải quan tâm sản xuất xanh, sản xuất sạch, sử dụng vật liệu tái chế…

“Khi doanh nghiệp xác định đây là luật chơi chung thì buộc phải chuẩn bị. Các doanh nghiệp dệt may đã sẵn sàng nhập cuộc. Tôi đã đi thăm nhiều doanh nghiệp dệt may có chứng chỉ năng lượng và môi trường. Có doanh nghiệp đã tự động hoá nhà máy, áp dụng số hoá vào sản xuất và đặc biệt quan tâm nguồn gốc nguyên vật liệu” – bà Trần Thu Quỳnh chia sẻ.

Thời gian qua, Thương vụ Việt Nam tại Canada đã hỗ trợ cho doanh nghiệp Việt Nam, dù có quy mô rất nhỏ nhưng họ có tư duy tiếp cận tốt như họ đã gửi sản phẩm với chất liệu organnic, tái chế đến để nhờ thương vụ quảng bá. Có doanh nghiệp may gia công cũng gửi hàng hoá cho chúng tôi với chứng chỉ bền vững. Các doanh nghiệp khác cũng quan tâm đến các chứng chỉ khác theo yêu cầu quốc tế như: Tính tiên phong, trách nhiệm xã hội, môi trường bền vững, chứng nhận quản lý rừng bền vững… khi xuất khẩu sang địa bàn Canada. Sự thay đổi và thích ứng sẽ được nâng lên tầm cao để tiếp tục duy trì tăng trưởng kim ngạch sang địa bàn Canada khi những yêu cầu về xuất khẩu xanh của phía bạn ngày càng được siết chặt.