Ngành thép trong lộ trình tiến tới phát triển bền vững

Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho biết, năm 2023, ngành thép sản xuất được khoảng 20 triệu tấn thép thô. Nhờ đó, Hiệp hội Thép thế giới đã xếp hạng công nghiệp thép Việt Nam đứng thứ 13 thế giới về sản xuất thép thô; đứng đầu châu Á và Đông Nam Á về sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, Việt Nam đã xuất khẩu hơn 11,1 triệu tấn sắt thép vào năm 2023, tăng 32,6% so với cùng kỳ. Kim ngạch xuất khẩu đạt 8,35 tỷ USD, tăng 4,5%.

Tuy đã có nhiều nỗ lực và áp dụng các giải pháp sử dụng năng lượng hiệu quả, giảm tác động tiêu cực đến môi trường nhưng theo ý kiến của các chuyên gia, ngành thép vẫn đang phải chịu trách nhiệm cho 7-9% tổng lượng phát thải quốc gia và 46% các quá trình công nghiệp. Công nghiệp thép Việt Nam cần hướng tới chiến lược tăng trưởng xanh để đạt được mục tiêu phát thải carbon bằng “0” vào năm 2050. Đây là thách thức lớn nhưng đồng thời cũng là cơ hội để ngành thép Việt Nam “lột xác”, hiện đại hóa để trở thành một ngành có trình độ công nghệ hiện đại tiên tiến nhất, phát triển bền vững. 

Hơn nữa, tại Việt Nam, thép là một trong 6 ngành đầu tiên chịu tác động trực tiếp của cơ chế carbon biên giới EU (CBAM).

Ông Đinh Quốc Thái - Tổng Thư ký VSA cho biết, khi bắt đầu manh nha có cơ chế CBAM, các doanh nghiệp ngành thép đã bắt đầu tiến hành tìm hiểu các thông tin liên quan đến cơ chế này với sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường).

Hiệp hội đã cập nhật thông tin về CBAM từ sớm trong bản tin hàng tháng để các doanh nghiệp xác định rõ mức độ ảnh hưởng của cơ chế này đến sản lượng cũng như doanh thu xuất khẩu thời gian tới.

Bên cạnh đó, Hiệp hội đã phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tư vấn để tổ chức các hội thảo, hội nghị chuyên đề về CBAM, giúp các doanh nghiệp nắm được lộ trình của CBAM. Thông qua những hội thảo, hội nghị chuyên đề cũng như những thông tin trên tạp chí hàng tháng, doanh nghiệp ngành thép đã hiểu sơ bộ tình hình và chủ động trong công tác ứng phó.

Cùng với sự chuẩn bị về nhân lực, các doanh nghiệp ngành thép đã tích cực, chủ động áp dụng công nghệ tiên tiến trong các hoạt động hàng ngày cũng như trong vận hành sản xuất để tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải carbon, tiến tới chuyển đổi xanh và áp dụng các giải pháp sản xuất thép xanh hơn.

“Đến nay, Hiệp hội Thép Việt Nam đã cơ bản hoàn thiện dự thảo lộ trình trung hòa carbon từ nay đến năm 2050 phù hợp với chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu. Trên cơ sở đó làm tài liệu hướng dẫn cho các doanh nghiệp trong ngành có chiến lược cũng như kế hoạch cần thiết để chuyển đổi xanh và ứng phó kịp thời với CBAM”, Tổng Thư ký Hiệp hội Thép Việt Nam nhấn mạnh.

So với các doanh nghiệp sản xuất thép trong nước, hiện 82% sản lượng thép thô của hệ thống VNSTEEL là từ lò điện và 18% là từ lò cao và sản xuất tập trung vào hạ nguồn nên lượng phát thải ra môi trường của VNSTEEL là không cao so với bình quân của ngành thép.

Theo đó, chiến lược phát triển bền vững tới năm 2050 của VNSTEEL được chia thành các giai đoạn là ngắn, trung và dài hạn. Với mục tiêu giảm 5-10% phát thải Carbon ra môi trường đến 2025, VNSTEEL tính toán xây dựng Chiến lược ngắn hạn sẽ cần tập trung vào tối ưu hoá vận hành nhằm giảm phát thải, cụ thể: Nâng cao hiệu suất hoạt động, giảm tiêu hao tại các cơ sở sản xuất thông qua nâng cao chất lượng nguyên liệu đầu vào, giảm tiêu hao coke về mức bình quân chung; linh hoạt trong sản xuất để thu hồi và sử dụng năng lượng một cách hiệu quả cả trong cán thép và luyện gang - thép; sử dụng các nguồn năng lượng tái sinh thay thế phát thải thấp vào quá trình luyện, cán thép; nâng cấp hệ thống xử lý khí thải kết hợp công nghệ thu hồi, tái sử dụng năng lượng đồng thời hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải, chất thải rắn tại các nhà máy để nâng cao hiệu quả của các hệ thống xử lý chất thải công nghệ.

Đặt mục tiêu tới năm 2030 giảm từ 20-30% phát thải, Chiến lược trung hạn tập trung vào đầu tư thay thế công nghệ, thiết bị cũ và lạc hậu. Hướng tới mục tiêu 2050 không phát thải ròng CO2 Chiến lược dài hạn sẽ tập trung và giành nguồn lực để đầu tư mới, thay thế, bổ sung công suất đồng thời ứng dụng công nghệ giảm phát thải carbon vào quy trình sản xuất như sử dụng nguồn năng lượng xanh (điện gió, năng lượng mặt trời...).

Để đạt được những mục tiêu trên và thành công trong việc giảm phát thải ra môi trường, ngoài sự chỉ đạo sát sao của Ban lãnh đạo, sự nỗ lực từ các đơn vị trong hệ thống VNSTEEL nói riêng và các doanh nghiệp Thép trong nước nói chung sẽ cần sự đồng hành, hỗ trợ định hướng từ Chính phủ, các Bộ, ngành và của Hiệp hội thép.

Hiệp hội VSA khuyến nghị các doanh nghiệp trong ngành xây dựng chiến lược chuyển đổi xanh đến năm 2050, phù hợp với cam kết của Chính phủ Việt Nam tại COP26. Đồng thời cho biết, trong thời gian tới, để thích ứng với CBAM, các doanh nghiệp ngành thép mong muốn sớm được Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển ngành thép Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050, gắn với chiến lược tăng trưởng xanh và bền vững, đồng thời, có những cơ chế đặc thù cho ngành thép Việt Nam để chuyển đổi xanh cũng như sản xuất bền vững.

Tổng thư ký VSA hi vọng, Bộ Công Thương với tư cách là cơ quan đầu mối sẽ hướng dẫn và có những giải pháp cụ thể, giúp các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp thép nói riêng thích ứng với cơ chế CBAM, từ đó, giúp doanh nghiệp thép chuyển đổi thành công và có những sản phẩm thép xanh cung ứng ra thị trường, đáp ứng tiêu chuẩn để tiếp tục chinh phục thị trường EU.