Người Việt đang dần biến nhận thức “sống xanh” thành hành động

Nếu như vài năm trước, khái niệm “tiêu dùng xanh” còn khá xa lạ, đến nay, cụm từ này đã trở nên quen thuộc trong đời sống người Việt. Cùng với sự gia tăng nhận thức về biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường, ngày càng nhiều người tiêu dùng chuyển sang lựa chọn sản phẩm thân thiện với thiên nhiên, giảm sử dụng nhựa và hướng đến lối sống bền vững hơn.

Khảo sát của Công ty Nghiên cứu thị trường toàn cầu NielsenIQ phối hợp cùng Hội đồng Doanh nghiệp vì sự Phát triển bền vững Việt Nam (VBCSD) cho thấy, 72% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm xanh. Tuy nhiên, chỉ khoảng 12-18% người dân tại các đô thị lớn như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh duy trì thói quen tiêu dùng xanh hằng ngày.

72% người tiêu dùng Việt sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm xanh.

Khoảng cách này phản ánh thực tế rằng, nhận thức và hành vi xanh vẫn chưa song hành, do rào cản về giá và thông tin chưa minh bạch về tiêu chuẩn môi trường. Người tiêu dùng sẵn sàng ủng hộ hàng hóa bền vững, nhưng họ cũng cần được đảm bảo rằng những sản phẩm mình mua thật sự “xanh” chứ không chỉ dừng ở hình thức quảng cáo.

Số liệu của Bộ Công Thương cho thấy, nhu cầu tiêu dùng sản phẩm thân thiện môi trường tại Việt Nam tăng trung bình 15% mỗi năm trong giai đoạn 2021-2023. Đặc biệt, trong các hệ thống bán lẻ hiện đại, nhóm hàng có chứng nhận xanh hoặc nhãn sinh thái thường tăng doanh số 40-60% khi có chiến dịch truyền thông đồng bộ.

Các nhóm sản phẩm chiếm ưu thế gồm thực phẩm hữu cơ, bao bì sinh học, sản phẩm thay thế nhựa và đồ gia dụng tái chế. Riêng thị trường thực phẩm hữu cơ năm 2023 đạt quy mô khoảng 100 triệu USD, tăng 20% so với ba năm trước, cho thấy sức hút ngày càng mạnh của xu hướng tiêu dùng có trách nhiệm.

Cùng với sự chuyển mình của người tiêu dùng, nhiều doanh nghiệp Việt Nam cũng đã bắt đầu xanh hóa chuỗi sản xuất và cung ứng. Ở các hội chợ, triển lãm thương mại gần đây, các gian hàng trưng bày sản phẩm bao bì phân hủy sinh học hay đồ gia dụng tái chế luôn thu hút lượng khách tham quan lớn, trong đó có cả hệ thống siêu thị, nhà phân phối tìm kiếm đối tác lâu dài.

Sự dịch chuyển này không chỉ đến từ yêu cầu của thị trường, mà còn từ áp lực hội nhập quốc tế. Nhiều quốc gia nhập khẩu đã đặt ra tiêu chí môi trường trong quy định kỹ thuật và thuế carbon biên giới. Việc sớm chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh giúp doanh nghiệp Việt chủ động thích ứng, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu.

Tuy vậy, con đường “xanh hóa” không dễ dàng. Chi phí đầu vào cao khiến giá bán sản phẩm thân thiện môi trường thường cao hơn hàng truyền thống. Thêm vào đó, Việt Nam vẫn thiếu bộ tiêu chuẩn thống nhất về sản phẩm xanh, khiến doanh nghiệp khó chứng minh chất lượng, còn người tiêu dùng lại bối rối trong việc phân biệt hàng thật, hàng giả.

Đáng lo ngại hơn, tình trạng “greenwashing” - sản phẩm gắn mác thân thiện môi trường nhưng không đạt tiêu chuẩn thực chất đang làm xói mòn niềm tin người tiêu dùng. Đây là thách thức lớn, đòi hỏi cơ quan quản lý phải có khung pháp lý chặt chẽ để bảo vệ cả doanh nghiệp lẫn khách hàng.

Theo các chuyên gia, để tiêu dùng xanh trở thành xu hướng chủ đạo, cần sự chung tay của cả Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Doanh nghiệp phải cam kết minh bạch thông tin môi trường, cải tiến công nghệ, giảm phát thải trong sản xuất và xây dựng chuỗi cung ứng tuần hoàn. Đồng thời, sớm có bộ tiêu chí nhãn xanh quốc gia là yêu cầu cấp thiết. Cùng với đó, các chính sách ưu đãi tín dụng xanh, hỗ trợ tiếp cận nguyên liệu bền vững và thúc đẩy truyền thông thay đổi nhận thức cộng đồng cần được triển khai rộng rãi hơn.

Đáng chú ý, làn sóng khởi nghiệp xanh đang góp phần làm mới thị trường. Nhiều doanh nghiệp trẻ khởi nghiệp trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, thời trang tái chế, thực phẩm hữu cơ hay vật liệu sinh học. Những mô hình này chứng minh rằng, sống xanh không chỉ là lối sống, mà còn là cơ hội kinh doanh dài hạn và lợi nhuận bền vững.

Các chuyên gia dự báo, trong 5 năm tới, thị trường sản phẩm thân thiện môi trường tại Việt Nam sẽ duy trì mức tăng trưởng hai con số mỗi năm, đặc biệt ở các ngành hàng tiêu dùng nhanh, thực phẩm và thời trang.

Tiêu dùng xanh, xét đến cùng, không chỉ là xu hướng tạm thời, mà là bước chuyển tất yếu của một nền kinh tế đang hướng tới phát triển bền vững. Khi người Việt dần biến nhận thức “sống xanh” thành hành động, đó cũng là lúc doanh nghiệp có cơ hội khẳng định vị thế bằng chính trách nhiệm với môi trường và cộng đồng.