Hiệp định CPTPP thúc đẩy mạnh mẽ thương mại Việt Nam với các đối tác châu Mỹ

Điểm sáng thương mại với các đối tác châu Mỹ

Theo lộ trình cam kết trong CPTPP, hàng nghìn dòng thuế được cắt giảm sâu, tiến tới mức 0%, giúp hàng hóa Việt Nam tăng tính cạnh tranh về giá so với các đối thủ chưa có FTA.

Đến nay, các cơ quan quản lý đã có nhiều giải pháp hỗ trợ và thể chế hóa các cam kết này. Cụ thể, Bộ Tài chính đã ban hành Nghị định sửa đổi biểu thuế xuất khẩu ưu đãi CPTPP giai đoạn 2022 - 2027, theo đó thuế suất trung bình giảm dần, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp xuất khẩu.

Mới đây, ngày 28/11/2025, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 55/2025/TT-BCT sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 07/2019/TT-BCT ngày 19/4/2019 của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định về xuất khẩu hàng dệt may sang Mexico theo Hiệp định CPTPP nhằm tạo điều kiện nhiều hơn nữa cho hoạt động giao thương. Đây là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực của Chính phủ, các bộ ngành trong việc biến ưu đãi hiệp định thành lợi thế cạnh tranh thực tế.

Thực tế cho thấy, Hiệp định CPTPP đã và đang tạo ra những xung lực thúc đẩy thương mại giữa Việt Nam với các nước thành viên khối CPTPP. Theo Bộ Công Thương, tính đến hết tháng 10/2025, kim ngạch trao đổi thương mại giữa Việt Nam và các thành viên CPTPP đã đạt 102,8 tỷ USD, tăng 20,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam đạt 58,3 tỷ USD, tăng trưởng ấn tượng 26%.

Trong số các nước thành viên CPTPP, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam sang thị trường các nước châu Mỹ là điểm sáng. Cụ thể, với thị trường Mexico, thống kê từ Mexico cho thấy, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu với Việt Nam trong 8 tháng đầu năm đạt gần 13,2 tỷ USD, tăng 33,33% so với cùng kỳ, trong đó Việt Nam xuất khẩu 12,9 tỷ USD trong khi Mexico chỉ xuất sang Việt Nam 289 triệu USD. Số liệu từ Hải quan Việt Nam cho thấy, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Mexico 9 tháng đầu năm 2025 đạt hơn gần 6 tỷ USD, tăng tới 24,2% so với cùng kỳ năm 2024.

Với Canada, 9 tháng năm 2025 thương mại Việt Nam - Canada đạt 6,35 tỷ USD, tăng 19,5%. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Canada đạt 5,56 tỷ USD, tăng 19,2% so với cùng kỳ; trong khi nhập khẩu từ Canada vào Việt Nam đạt 794,2 triệu USD, tăng 22,2% so với cùng kỳ.

Lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương đánh giá, sự tăng trưởng này không chỉ là về lượng mà còn là bước dịch chuyển chiến lược, giảm sự phụ thuộc vào các thị trường truyền thống, củng cố vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên (Bộ Công Thương) nhận định, dù các ưu đãi thuế từ CPTPP rất hấp dẫn, nhưng tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế của doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa cao. Đặc biệt với các thị trường xa như châu Mỹ, tỷ lệ này còn khiêm tốn.

Từ Canada, Tham tán Thương mại Trần Thu Quỳnh cho rằng, CPTPP đã mở lối thương mại, xong tỷ lệ doanh nghiệp Việt Nam tận dụng CPTPP để xuất khẩu sang Canada còn rất thấp, chỉ đạt 18%.

“Có tới khoảng 81% hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Canada vẫn sử dụng ưu đãi tối huệ quốc (MFN), trong khi chỉ có vỏn vẹn 18% tận dụng ưu đãi CPTPP. Tỷ lệ này cho thấy một tiềm năng rất lớn từ CPTPP đang bị bỏ ngỏ” - Tham tán Trần Thu Quỳnh trăn trở.

Nâng cao năng lực cạnh tranh, chất lượng hàng hóa

Để tận dụng tối đa lợi ích từ CPTPP mang lại, các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp cần chủ động nâng cao nhận thức về CPTPP. Khi hiểu đúng, thích nghi và đáp ứng được sẽ tận dụng tốt các lợi thế từ CPTPP mang lại.

Các chuyên gia khuyến nghị, doanh nghiệp xuất khẩu cần tối ưu hóa các chuỗi cung ứng và tập trung nâng cao tỉ lệ nội địa hóa nguyên liệu, hoặc sử dụng các nguyên liệu từ các nước CPTPP, qua đó đáp ứng được các tiêu chuẩn về xuất xứ và tận dụng được các ưu đãi về thuế quan do FTA này mang lại.

Cùng đó, doanh nghiệp chủ động nâng cao năng lực, nhất là về chất lượng sản phẩm hay cải tiến các quy trình sản xuất, chế biến và tối ưu hóa chiến lược marketing, tự quảng bá cho các sản phẩm, dịch vụ .

Về vấn đề này, TS Nguyễn Minh Phong - chuyên gia kinh tế cảnh báo, nếu chỉ tập trung vào ưu đãi thuế mà không cải thiện căn bản chất lượng hàng hóa, nâng cao năng lực sản xuất và tối ưu hóa chuỗi cung ứng, Việt Nam có nguy cơ bị "kẹt lợi thế".

Điều này có nghĩa là, ưu đãi thuế ban đầu sẽ không còn chiếm ưu thế khi các đối thủ cạnh tranh khác cũng tham gia vào các hiệp định tương tự hoặc khi doanh nghiệp không nâng cao được giá trị gia tăng cho sản phẩm của mình. Yếu tố cốt lõi để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững là đầu tư vào công nghệ, chuyển đổi xanh và minh bạch hóa chuỗi cung ứng.

Để khắc phục những rào cản hiện tại, các chuyên gia kinh tế cho rằng cần hỗ trợ doanh nghiệp các khóa đào tạo, hội thảo cần đi sâu vào hướng dẫn thực hành về quy tắc xuất xứ cụ thể cho từng ngành hàng, cách thức thu thập chứng từ, và quy trình xin cấp C/O theo CPTPP. Song song với đó, Bộ Công Thương cần xây dựng một "hệ sinh thái hỗ trợ" toàn diện hơn, bao gồm cả hỗ trợ tài chính ban đầu cho các chi phí tư vấn, kiểm tra chuỗi cung ứng để doanh nghiệp có thể chứng minh xuất xứ một cách dễ dàng và hiệu quả hơn.

Dưới góc độ hiệp hội, Hiệp hội Dệt may Việt Nam cũng khuyến nghị doanh nghiệp, bên cạnh việc tận dụng ưu đãi thuế, cần tập trung vào ba chiến lược cốt lõi là đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu để đáp ứng quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt; đầu tư vào chế biến sâu, công nghệ cao để nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm, tránh chỉ dừng lại ở xuất khẩu hàng thô; và tăng cường tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về lao động, môi trường, và trách nhiệm xã hội, vì đây là những rào cản phi thuế quan ngày càng được các thị trường phát triển như Canada và Mexico coi trọng.