Liên kết thương mại, đầu tư  giữa Việt Nam – EU sâu sắc hơn nhờ EVFTA

Mối liên kết thương mại ngày càng sâu sắc

Theo đó, 2/3 (66%) doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết họ đang tích cực tham gia vào hoạt động thương mại EU - Việt Nam hoặc các lĩnh vực hỗ trợ chuỗi cung ứng như hậu cần, kho bãi và phân phối. Điều này cho thấy mối liên kết thương mại ngày càng sâu sắc giữa hai bên. Đáng khích lệ khi có tới 98,2% doanh nghiệp được khảo sát cho biết họ đã biết đến EVFTA.

Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam – EU (EVFTA) mang lại lợi ích lớn cho doanh nghiệp hai bên

Thậm chí gần một nửa trong số đó báo cáo rằng, hiệp định mang lại lợi ích từ mức trung bình đến đáng kể cho hoạt động kinh doanh của họ. “Một tín hiệu rõ ràng cho thấy chúng ta đang đi đúng hướng”, ông Bruno Jaspaert - Chủ tịch EuroCham chia sẻ.

Dữ liệu khảo sát cũng cho thấy mức độ thụ hưởng từ EVFTA có sự khác biệt tùy theo quy mô doanh nghiệp. Các doanh nghiệp lớn thường ghi nhận lợi ích nổi bật hơn, đặc biệt trong hoạt động xuất khẩu từ EU sang Việt Nam. Trong khi đó, các doanh nghiệp vừa và nhỏ lại đóng vai trò tích cực hơn trong việc thúc đẩy thương mại hai chiều, đặc biệt ở chiều xuất khẩu từ Việt Nam sang EU.

Một trong những chuyển biến đáng chú ý nhất trong năm qua là tỷ lệ doanh nghiệp xác định ưu đãi thuế quan là lợi ích nổi bật của EVFTA đã tăng vọt - từ 29% trong quý II/2024 lên đến 61% trong quý II/2025. Sự gia tăng này phản ánh hiệu quả của lộ trình cắt giảm thuế theo từng giai đoạn, cũng như mức độ tận dụng ngày càng cao các điều khoản ưu đãi của hiệp định.

Báo cáo cũng dẫn số liệu của Bộ Công Thương cho thấy, tổng kim ngạch thương mại giữa EU và Việt Nam đã tăng 40% kể từ năm 2020. Dù chỉ có 21% doanh nghiệp được khảo sát cho biết có thể định lượng lợi nhuận trực tiếp từ EVFTA, mức tăng trung bình mà nhóm này ghi nhận vào lợi nhuận ròng là 8,7%, với một số doanh nghiệp báo cáo con số ấn tượng lên tới 25%.

Tuy nhiên, EuroCham chỉ rõ, một trong những rào cản nổi bật hiện nay là vấn đề định giá hải quan, được 37% doanh nghiệp tham gia khảo sát xác định là trở ngại chính. Bên cạnh đó, những thách thức khác như hệ thống pháp lý, cũng như khoảng cách trong giao tiếp với các cơ quan chính quyền địa phương, tiếp tục cản trở việc tận dụng hiệu quả các ưu đãi trong hiệp định. Để vượt qua các rào cản này, nhiều doanh nghiệp đã kiến nghị những giải pháp cụ thể như đơn giản hóa quy trình nhập khẩu, tăng cường ứng dụng công nghệ số và các nền tảng khai báo điện tử, cũng như cho phép cơ chế tự chứng nhận xuất xứ. Ngoài ra, 28% số doanh nghiệp mong muốn có hướng dẫn và thực thi hải quan nhất quán hơn, trong khi 22% đề xuất cần đẩy mạnh việc loại bỏ các rào cản kỹ thuật trong thương mại.

Với dấu mốc kỷ niệm 5 năm EVFTA, dữ liệu BCI cho thấy một hệ sinh thái thể chế gắn kết hơn, cùng với nâng cao năng lực cả ở cấp chính quyền lẫn cộng đồng doanh nghiệp sẽ là yếu tố then chốt để EVFTA có thể phát huy đầy đủ tiềm năng trong thời gian tới.

Đầu tư từ EU tăng trưởng rõ nét

Báo cáo nêu rõ, chỉ số BCI quý II/2025 một lần nữa khẳng định vị thế của Việt Nam như một điểm đến hàng đầu cho đầu tư châu Âu, đồng thời Việt Nam cũng đang đứng trước ngưỡng cửa trở thành trung tâm đầu tư chiến lược của khu vực.

Trước đó, EuroCharm cũng đã công bố Sách trắng 2025 với chủ đề “Cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi kép: Hiện thực hóa nền kinh tế xanh và bền vững”, trong đó, điểm sáng nổi bật được ghi nhận là những kết quả tích cực sau 5 năm triển khai Hiệp định Thương mại Tự do EU - Việt Nam (EVFTA). Theo đó, năm 2024, kim ngạch thương mại hai chiều tăng 16%, đạt mức kỷ lục 68 tỷ USD. Đáng chú ý, chỉ trong hai tháng đầu năm 2025, EU đã vượt Trung Quốc để trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam, với kim ngạch đạt 8,8 tỷ USD tăng 13,3% so với cùng kỳ năm trước.

Cùng với đó, đầu tư trực tiếp từ châu Âu cũng tăng trưởng rõ nét. Tính đến tháng 9/2024, EU là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ sáu tại Việt Nam, với 2.625 dự án và tổng vốn đăng ký gần 30 tỷ USD chiếm 6,08% tổng FDI.

Đặc biệt, tỷ lệ vốn FDI từ EU đã tăng từ mức trung bình 5% (giai đoạn 2016 - 2020) lên 9,2% trong năm 2023, cho thấy niềm tin ngày càng tăng vào môi trường đầu tư Việt Nam. Dòng vốn này trải rộng trên 18/21 lĩnh vực kinh tế, đặc biệt là sản xuất công nghệ cao và năng lượng xanh.

Bên cạnh EVFTA, Hiệp định Bảo hộ Đầu tư EU – Việt Nam (EVIPA) đang trong quá trình phê chuẩn với 18/27 quốc gia thành viên EU đã thông qua. Khi hoàn tất, EVIPA sẽ củng cố khung pháp lý đầu tư minh bạch, tạo thêm lớp bảo vệ cho nhà đầu tư châu Âu tại Việt Nam một yếu tố quan trọng trong bối cảnh địa chính trị và thương mại thế giới đang tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tuy nhiên, EuroCham cũng cho rằng, để duy trì đà phát triển này, cần có một cam kết cải cách liên tục và thực chất, đồng thời phản hồi kịp thời đối với các kiến nghị cụ thể của doanh nghiệp, tạo điều kiện để thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao và bền vững.