Điểm sáng trong quan hệ hợp tác Việt Nam – EU

Trong bài viết nhân dịp kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam- EU (28/11/1990 - 28/11/2025), Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng nhận định, theo dòng chảy thời gian, quan hệ Việt Nam - EU đã được vun đắp, nâng tầm, trở thành một trong những mối quan hệ năng động và có chiều sâu nhất giữa EU với một quốc gia ASEAN, đưa Việt Nam là nước có nhiều cơ chế hợp tác nhất với EU trong ASEAN.

Một trong điểm sáng trong quan hệ Việt Nam - EU là hợp tác thương mại và đầu tư. Hiệp định EVFTA sau 5 năm thực thi đã đưa kim ngạch hai bên tăng trưởng vượt bậc. Mặc dù kinh tế toàn cầu biến động phức tạp, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam - EU năm 2024 vẫn tăng trưởng tích cực trên 10% (68,4 tỷ USD), và tăng 8,4% (54,6 tỷ USD) trong 09 tháng đầu năm 2025. EU hiện là đối tác thương mại lớn thứ tư và nhà đầu tư lớn thứ sáu của Việt Nam trong khi Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của EU trong ASEAN. EU hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam, nơi các sản phẩm xuất khẩu Việt Nam từ cà phê, hạt điều, thuỷ sản đến điện tử, dệt may ngày càng được người tiêu dùng EU ưa chuộng. Ở chiều ngược lại, doanh nghiệp châu Âu có mặt ở Việt Nam từ khi mở cửa và có vị trí vững chắc ở Việt Nam trong nhiều thập kỷ. Hàng nghìn dự án đầu tư của EU hoạt động hiệu quả trên khắp các tỉnh thành Việt Nam, cộng đồng doanh nghiệp EU ngày nay tiếp tục mở rộng quy mô đầu tư và coi Việt Nam là thị trường hấp dẫn nhờ chính trị ổn định, môi trường kinh doanh cải thiện, nhân lực chất lượng cao và vị trí chiến lược, điểm đến triển vọng của dòng vốn xanh, công nghệ cao. 

Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thu Hằng, với những xu hướng phát triển của thế giới hiện nay,  hợp tác Việt Nam - EU đứng trước những cánh cửa rộng mở trong các lĩnh vực kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo, chất bán dẫn, vệ tinh và chuyển đổi số. EU đang thúc đẩy chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng, thị trường trong khi Việt Nam, với vị trí chiến lược, lực lượng lao động trẻ và môi trường kinh doanh ngày càng cải thiện, có tiềm năng trở thành điểm đến thu hút hàng đầu của doanh nghiệp EU. Hiệp định EVIPA sau khi hoàn tất phê chuẩn sẽ thúc đẩy đầu tư chất lượng cao từ EU trong các lĩnh vực EU có thế mạnh và Việt Nam có nhu cầu như năng lượng tái tạo, hạ tầng giao thông, đô thị thông minh, kinh tế tuần hoàn, công nghệ sinh học, y tế, dược phẩm… 

Bên cạnh đó, chuyển đổi xanh và phát triển bền vững - những thế mạnh của EU được dự báo là lĩnh vực hợp tác nổi bật trong giai đoạn tới khi EU tiếp tục cam kết đồng hành cùng Việt Nam trong tiến trình chuyển đổi năng lượng, thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Mặc dù là thách thức nhưng những tiêu chuẩn bền vững của EU về trách nhiệm với môi trường, xuất xứ nguồn gốc, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, chống phá rừng… cũng sẽ là cơ hội để Việt Nam tăng cường hợp tác với EU về đối thoại chính sách, hỗ trợ kỹ thuật - tài chính, giúp Việt Nam nâng cao tiêu chuẩn sản xuất, chế biến sâu và chuyển đổi sang các ngành nghề bền vững. Bên cạnh đó, hai bên có rất nhiều tiềm năng hợp tác trong các ngành công nghiệp mới nổi như lượng tử, AI, chất bán dẫn, chuyển giao công nghệ, vệ tinh, điện toán đám mây.

Những triển vọng hợp tác này cũng là nền tảng để hai bên thúc đẩy đối thoại và hành động cụ thể hơn. Tại buổi tiếp và làm việc với Đoàn Hội đồng Kinh doanh EU - ASEAN (EU - ABC), Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) chiều ngày 27/11, tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, Việt Nam hoan nghênh các doanh nghiệp châu Âu đầu tư vào Việt Nam trong các dự án công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo, chip bán dẫn, tăng trưởng xanh, năng lượng tái tạo, hạ tầng giao thông và môi trường, đô thị thông minh, kinh tế biển (cảng biển, hậu cần, điện gió ngoài khơi...).  

Khẳng định châu Âu luôn coi Việt Nam là đối tác chính tại khu vực ASEAN, Chủ tịch EU - ABC - ông Jens Rubbert cũng đánh giá cao vai trò quan trọng của Việt Nam trên thế giới, trong đó có việc Việt Nam vừa tham dự Hội nghị G20; chúc mừng thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng từ cận biên lên mới nổi.

Các doanh nghiệp châu Âu đánh giá rất cao cam kết của Việt Nam về độ mở thương mại, tiếp tục cải cách hành chính và nền kinh tế; với tốc độ tăng GDP dự kiến hơn 8% trong 2025, Việt Nam là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới; sự ổn định quốc gia, năng lực cạnh tranh về xuất khẩu, quá trình chuyển đổi số và xanh nhanh chóng đang tăng cường vị thế Việt Nam là một trong những điểm đến hàng đầu trong ASEAN của doanh nghiệp nước ngoài, trong đó có doanh nghiệp EU.

Ông Jens Rubbert khẳng định, quan hệ kinh tế song phương rất khăng khít và hai bên có rất nhiều cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực ưu tiên, tương lai; các doanh nghiệp EU mong muốn song hành Việt Nam phát triển dài hạn và đóng góp vào các ưu tiên chiến lược của Việt Nam thông qua đầu tư chất lượng cao và công nghệ.

Đánh giá cao thiện chí hợp tác của các doanh nghiệp châu Âu, để thúc đẩy hơn nữa hợp tác hai bên, Thủ tướng đề nghị phía EU và cộng đồng doanh nghiệp EU phối hợp triển khai hiệu quả Hiệp định EVFTA, mở cửa hơn nữa thị trường cho nhau nhằm duy trì vị thế hai đối tác thương mại hàng đầu của nhau; tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực thế mạnh của EU như chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, nông nghiệp sạch, đào tạo nhân lực chất lượng cao, khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo... Thủ tướng Chính phủ đề nghị các doanh nghiệp có tiếng nói thúc đẩy 7 nước thành viên EU còn lại hoàn tất phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam-EU (EVIPA) để tạo đột phá mới trong lĩnh vực đầu tư giữa hai bên; có tiếng nói thúc đẩy việc Ủy ban châu Âu sớm gỡ bỏ thẻ vàng IUU đối với xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, ghi nhận những nỗ lực vượt bậc của Việt Nam trong vấn đề này và góp phần bảo đảm nguồn cung ứng cho thị trường EU.