FTA thế hệ mới mở rộng cánh cửa đối với ngành hàng thủ công mỹ nghệ

Cơ hội lớn cho hàng thủ công mỹ nghệ

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã đẩy mạnh quá trình mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế. Việc tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, trong đó nổi bật là Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA), đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao vị thế kinh tế của đất nước. Các hiệp định này không chỉ góp phần mở rộng thị trường xuất khẩu và củng cố các thị trường truyền thống mà còn tạo điều kiện để doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận những thị trường tiềm năng trên toàn cầu, qua đó gia tăng cơ hội hợp tác thương mại và phát triển bền vững.

Nhiều sản phẩm của doanh nghiệp Việt Nam được trưng bày tại Ambiente 2025 – Hội chợ hàng tiêu dùng lớn nhất thế giới, diễn ra tại thành phố Frankfurt, Đức

Theo nhận định của các chuyên gia, Hiệp định EVFTA rất có lợi cho các nhà sản xuất của Việt Nam nói chung và các làng nghề nói riêng, nhất là trong ngành nghề thủ công mỹ nghệ. Hiệp định giúp mở rộng không gian thị trường một cách đáng kể nhờ sự cắt giảm mạnh thuế quan đối với nhiều dòng sản phẩm thủ công mỹ nghệ khi xuất khẩu sang EU. Đây là khu vực có sức mua lớn và có xu hướng ưa chuộng sản phẩm mang tính thủ công, thân thiện với môi trường, là những đặc điểm phù hợp với sản phẩm từ các làng nghề Việt Nam. Do vậy, EVFTA không chỉ giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh về giá mà còn tạo điều kiện để mở rộng thị phần ở các phân khúc giá trị cao.

Bên cạnh ưu đãi thuế quan, EVFTA còn mang đến cơ hội tiếp cận các nguồn lực phát triển quan trọng. Các cam kết về đầu tư và hợp tác trong Hiệp định góp phần thúc đẩy dòng vốn, công nghệ và kỹ thuật từ EU vào Việt Nam. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với các làng nghề vốn hạn chế về năng lực sản xuất, công nghệ và quản lý. Việc tiếp nhận công nghệ mới và nâng cao kỹ năng lao động không chỉ giúp cải thiện năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn hỗ trợ quá trình sáng tạo, thiết kế mẫu mã theo chuẩn thị trường châu Âu, nơi coi trọng tính độc đáo và tiêu chuẩn chất lượng cao.

Ngoài ra, EVFTA tạo ra tác động kéo theo đối với hoạt động quản trị doanh nghiệp và phát triển bền vững. Những yêu cầu nghiêm ngặt của EU về môi trường, trách nhiệm xã hội và truy xuất nguồn gốc buộc các doanh nghiệp làng nghề phải cải thiện quy trình sản xuất, áp dụng các phương thức quản trị hiện đại và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Mặc dù đây là thách thức, nhưng đồng thời cũng là cơ hội để các doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình sản xuất bền vững hơn, tạo nền tảng vững chắc cho việc phát triển và mở rộng quốc tế. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp làng nghề phải đẩy mạnh liên kết, thay đổi quy mô sản xuất, nâng cao sức cạnh tranh của mỗi sản phẩm hàng hóa.

Nỗ lực đổi mới từ doanh nghiệp

Thời gian tới, việc triển khai các FTA, trong đó có EVFTA sẽ bước vào giai đoạn thực thi những cam kết mạnh mẽ hơn. Đo đó, rất cần những đổi mới trong cách thức hỗ trợ để doanh nghiệp có thể yên tâm mở rộng thị trường. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp cần nỗ lực nhiều hơn.

Theo các chuyên gia, bên cạnh sự nỗ lực thay đổi của chính người sản xuất về nhận thức, tiếp cận thị trường, cách thức tổ chức kinh doanh, đổi mới sản xuất, cần sự hỗ trợ của cơ quan quản lý Nhà nước xây dựng, duy trì kênh thông tin, đường dây nóng cung cấp, cập nhật kịp thời, tuyên truyền mạnh mẽ về các rào cản kỹ thuật của EU.

Theo số liệu của Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, Hà Nội là nơi tập trung số lượng lớn làng nghề, chiếm tới 45% tổng số làng nghề của cả nước. Toàn thành phố có 1.350 làng nghề, trong đó có 327 làng nghề, làng nghề truyền thống đã được công nhận, với 6 nhóm nghề gồm: chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản; sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ; xử lý chế biến, nguyên vật liệu phục vụ sản xuất ngành nghề nông thôn. Cùng với đó, có 47/52 ngành thủ công mỹ nghệ truyền thống trên toàn quốc, gồm: sơn mài, khảm trai, thêu ren, dệt lụa, gốm sứ, mây tre đan, gốm sứ, thủy tinh, dệt may, sợi, thêu ren, đan lát, cơ khí nhỏ; sản xuất và kinh doanh sinh vật cảnh; các dịch vụ phục vụ sản xuất, đời sống dân cư nông thôn.

Kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030 của thành phố Hà Nội đặt mục tiêu giai đoạn 2023-2025 là tăng trưởng xuất khẩu đạt 4,4%-5%/năm; giai đoạn 2026-2030 đạt 5,1%-5,5%/năm; đến năm 2030 có từ 6-10 nhóm hàng thủ công mỹ nghệ của các làng nghề Hà Nội được xuất khẩu trực tiếp sang các thị trường nước ngoài; đồng thời, nâng tỷ trọng xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ chiếm từ 3%-5% trong tỷ trọng xuất khẩu của Thành phố. Hiện sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội ngày càng phát triển cả về chất và lượng, mở rộng thị trường, giúp chuyển dịch kinh tế nông thôn, góp phần xóa đói giảm nghèo, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người lao động nông thôn.

Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội nhận định, các Hiệp định FTA mà Việt Nam ký kết với các nước là cơ hội lớn cho những doanh nghiệp xuất khẩu, trong đó có những doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ. Tuy nhiên, khi tham gia FTA sẽ có những khó khăn nhất định về hàng rào kỹ thuật, buộc các nhà sản xuất của Việt Nam phải thay đổi, phải hoàn thiện.

Tại Hà Nội, Sở Công Thương Hà Nội cho biết sẽ tiếp tục tập trung thực hiện những chương trình, kế hoạch hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tốt các FTA thế hệ mới để thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu. Trong đó, sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, thông tin về mặt hàng và thị trường cũng như những ưu đãi thuế quan theo các FTA để doanh nghiệp biết được cơ hội đang ở đâu, ở thị trường nào và nhóm hàng nào, doanh nghiệp cần đáp ứng những điều kiện gì về quy tắc xuất xứ để được hưởng ưu đãi thuế quan...; theo dõi sát tình hình của doanh nghiệp để kịp thời nắm bắt khó khăn, vướng mắc để chủ động tháo gỡ, hỗ trợ theo thẩm quyền.

Ngành Công Thương Hà Nội đã xác định vấn đề cần được quan tâm hàng đầu chính là tìm hướng đi mới cho công nghiệp nông thôn. Bên cạnh việc tổ chức các cuộc thi thiết kế sáng tạo mẫu sản phẩm mới và công nhận sản phẩm thủ công mỹ nghệ tiêu biểu, cần phải có các chương trình hỗ trợ về ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến, hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ… từ đó giúp doanh nghiệp có điều kiện nâng cao năng suất lao động và bảo vệ môi trường.

Đặc biệt, chú trọng đến các chương trình xúc tiến thương mại, đăng ký thương hiệu, hỗ trợ truyền thông, hội chợ triển lãm, cũng như tham gia xây dựng các sàn giao dịch điện tử thủ công mỹ nghệ. Đẩy mạnh việc hỗ trợ ứng dụng công nghệ, thiết bị tiên tiến hiện đại vào sản xuất đã giúp nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất nông thôn, làng nghề nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm…

Đây là cơ hội để các doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ nói chung và của Hà Nội nói riêng tiếp cận thị trường nhanh hơn, số lượng nhiều hơn. Không dừng lại ở đó, các nhà nhập khẩu vào Việt Nam sẽ mang theo ý tưởng thiết kế, quy trình sản xuất của nước ngoài để đặt hàng doanh nghiệp trong nước, tạo những cơ hội rất lớn để các doanh nghiệp làng nghề phát triển dòng sản phẩm phù hợp thị trường xuất khẩu.