Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA: Bước đi chiến lược
Việc xây dựng Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA là bước đi chiến lược nhằm thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về nâng cao năng lực hội nhập, tạo động lực tăng trưởng thương mại và kinh tế đất nước.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân đã khẳng định như vậy tại Hội thảo tham vấn xây dựng Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) tổ chức ngày 3/11, tại Hà Nội.
Mạng lưới kết nối chuỗi giá trị
Việt Nam hiện nằm trong top đầu các quốc gia đang phát triển có số lượng FTA nhiều nhất. Tính đến thời điểm hiện nay, Việt Nam đã có 20 FTA được ký kết và đàm phán. Trong đó, 17 FTA đã và đang thực thi với các nền kinh tế lớn trên thế giới, chiếm 90% GDP toàn cầu, trong đó, phải kể đến các FTA thế hệ mới như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA).
Tuy vậy, trong quá trình thực thi, doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là những doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn đang gặp không ít thách thức. Việc xây dựng và định vị thương hiệu cho các mặt hàng "Made in Viet Nam" tại các thị trường khó tính chưa được quan tâm đúng mức. Số lượng cán bộ có kinh nghiệm và chuyên môn sâu về FTA, có khả năng thực hiện việc đào tạo và hỗ trợ cho các tỉnh, thành còn thiếu.
Theo đó, việc từng bước xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA là điều cấp thiết. Hệ sinh thái sẽ là một mạng lưới kết nối toàn diện giữa các chủ thể trong chuỗi giá trị, từ sản xuất, chế biến, logistics, tài chính, hiệp hội đến cơ quan quản lý nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích từ các FTA, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy hợp tác giữa khu vực công - tư.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, những năm qua, cộng đồng doanh nghiệp trong nước đã và đang tận dụng tốt những ưu đãi từ các FTA , kết quả được thể hiện qua các số liệu về xuất nhập khẩu, đầu tư, hợp tác phát triển... Các FTA cũng tạo thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy vậy, trong quá trình thực thi, doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là những doanh nghiệp vừa và nhỏ, gặp không ít thách thức.
Việc xây dựng Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA là bước đi chiến lược nhằm thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về nâng cao năng lực hội nhập, tạo động lực tăng trưởng thương mại và kinh tế đất nước. Bộ Công Thương sẽ tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội và chuyên gia để hoàn thiện Đề án, dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ trong năm nay.
Theo dự thảo Đề án, Hệ sinh thái sẽ là một mạng lưới kết nối toàn diện giữa các chủ thể trong chuỗi giá trị – từ sản xuất, chế biến, logistics, tài chính, hiệp hội đến cơ quan quản lý – nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích từ các FTA, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy hợp tác giữa khu vực công và tư. Mô hình này hướng đến mục tiêu hình thành văn hóa kết nối, chia sẻ thông tin, hỗ trợ lẫn nhau để tạo nền tảng giúp doanh nghiệp tận dụng hiệu quả hơn các cơ hội từ các FTA mà Việt Nam đã tham gia.
Theo ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công thương, mô hình hệ sinh thái hiệp định thương mại tự do (FTA) đang được Bộ Công thương thúc đẩy không chỉ dừng lại ở việc tuyên truyền nội dung các FTA. Mục tiêu cốt lõi của hệ sinh thái là tạo ra một mạng lưới kết nối giữa các chủ thể trong chuỗi giá trị - từ sản xuất, chế biến, logistics, tài chính, hiệp hội đến cơ quan quản lý nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tối đa ưu đãi FTA, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Đối với người nông dân, tham gia hệ sinh thái FTA đồng nghĩa với việc được hỗ trợ vay vốn từ các tổ chức tín dụng cùng hệ sinh thái; được hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn canh tác đạt chuẩn thị trường nhập khẩu; được đảm bảo đầu ra theo hợp đồng ký kết với doanh nghiệp; được hỗ trợ xử lý vướng mắc trong quá trình sản xuất. Với doanh nghiệp, lợi ích thể hiện rõ ở cơ hội tiếp cận nguồn vốn; được tư vấn chính sách hỗ trợ của Chính phủ; được kết nối thị trường, hợp đồng và thông tin khách hàng; được giải quyết vướng mắc trong giao thương trong nước và quốc tế.
Nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp
Đối với Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và EU (EVFTA), sau 5 năm thực thi Hiệp định, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và EU liên tục tăng, từ 48,9 tỷ USD lên gần 78 tỷ USD, ghi nhận mức tăng trưởng bình quân 10,1%/năm. Trong đó xuất khẩu sang thị trường EU tăng bình quân 11,7%, nhập khẩu từ thị trường EU tăng bình quân 6,1%. EVFTA đã tạo bước đi thuận lợi về cơ hội đa dạng hóa thị trường cũng như mở rộng mặt hàng xuất khẩu cho cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, cũng có nhiều khó khăn, thách thức đặt ra đối với nhà quản lý, doanh nghiệp, nông dân. Đó là tính cạnh tranh ngày càng khốc liệt khi Việt Nam hội nhập sâu vào nền kinh tế toàn cầu.
Các chuyên gia nhìn nhận, trong bối cảnh kinh tế thế giới diễn biến phức tạp, nhiều nước ban hành các chính sách thương mại mới, đặc biệt chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ sẽ tác động tới dòng chảy xuất nhập khẩu. Liên minh châu Âu cũng đang đẩy nhanh tiến trình đàm phán, ký kết FTA với nhiều đối tác khác, làm tăng áp lực cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam.
Hơn nữa, thị trường EU cũng đang có xu hướng dịch chuyển rất mạnh mẽ sang tiêu dùng xanh, sạch, đòi hỏi đáp ứng tiêu chuẩn phát triển bền vững về lao động, môi trường... Người tiêu dùng không chỉ quan tâm về giá cả và chất lượng sản phẩm mà còn quan tâm đến quy trình sản xuất hàng hóa. Đáng chú ý, với cách tiếp cận mới bao trùm về phát triển bền vững, EU đang thúc đẩy triển khai Chương trình Thỏa thuận Xanh châu Âu - chiến lược toàn diện nhằm chuyển đổi EU thành một nền kinh tế hiện đại, sử dụng tài nguyên hiệu quả và trung hòa carbon vào năm 2050. Tất cả những thách thức này đòi hỏi các doanh nghiệp, ngành hàng Việt Nam cần có sự tiếp cận và các giải pháp thích ứng phù hợp, để thúc đẩy tăng trưởng, tăng sức cạnh tranh và mở rộng hiện diện tại thị trường EU.
Để tận dụng hiệu quả các ưu đãi từ cá FTA nói chung và EVFTA nói riêng, các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động chuẩn bị và đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng cao của các thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Cùng với đó, việc hình thành Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA được kỳ vọng mang lại nhiều tác động tích cực cho nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt trong việc mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài, nâng cao năng suất và thúc đẩy quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, bền vững.
