Tận dụng “trụ đỡ” UKVFTA, nâng cao tiêu chuẩn trái cây Việt Nam xuất sang Anh

Bưởi da xanh Việt Nam được bày bán tại siêu thị Longdan ở Anh

Thị trường rộng mở nhưng nhiều thách thức

Thị trường Anh với gần 68 triệu dân, thu nhập bình quân cao, nhu cầu đa dạng với cộng đồng người gốc Á hơn 5,5 triệu người, quốc gia này đang có nhu cầu nhập khẩu khoảng 40% lương thực - thực phẩm, trong đó có gần 12,5 tỷ Bảng rau quả, đây được đánh giá còn nhiều dư địa để Việt Nam tăng xuất khẩu nông sản, thực phẩm.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Anh, xuất khẩu nông sản Việt Nam duy trì mức tăng trưởng tốt trong 3 năm qua một phần nhờ thực thi UKVFTA. Theo đó, xóa bỏ ngay 94% trong tổng số 547 dòng thuế rau quả và các chế phẩm từ rau quả, tạo lợi thế cạnh tranh cho nhiều nông phẩm Việt Nam so với sản phẩm cùng loại có xuất xứ từ những nước chưa có hiệp định thương mại tự do với Anh.

Thực tế, sau hơn 3 năm Hiệp định UKVFTA có hiệu lực, một số loại quả của Việt Nam đã và đang tận dụng lợi thế ưu đãi thuế quan này để xuất khẩu sang Anh. Đáng chú ý, trong năm 2023, nhiều trái cây đặc sản lần đầu xuất khẩu chính ngạch sang Anh như cam Canh, bưởi Diễn, cam Cao Phong, quýt Cao Phong, bưởi đỏ Tân Lạc, sầu riêng Ri6, vải u hồng, vải thiều không hạt… đã nhận được phản hồi tích cực từ thị trường. Các loại nông sản thực phẩm và trái cây tươi đã có mặt tại các chuỗi siêu thị cao cấp và trung lưu của Anh như Whole Food, Marks & Spencer (M&S), Waitrose… mở ra nhiều cơ hội để trái cây Việt Nam tiếp cận, chinh phục người tiêu dùng và các nhà phân phối Anh.

Tuy nhiên, trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều căng thẳng, xuất khẩu nông sản nói chung và trái cây Việt Nam nói riêng sẽ đối mặt không ít thách thức. Xuất khẩu hàng hóa sang Anh bằng đường biển gặp nhiều trở ngại khi thời gian dài, giá cước vận chuyển cao; nhóm hàng nông sản, rau quả tươi sẽ bị ảnh hưởng nhiều về chất lượng. Bên cạnh đó, nhu cầu thị trường Anh giảm do suy thoái kinh tế, lạm phát cao và người dân thắt chặt chi tiêu cũng là những thách thức không nhỏ cho xuất khẩu trái cây của Việt Nam.

Thêm vào đó, việc tuân thủ các quy định của Anh và châu Âu về chống mất rừng và suy thoái rừng; yêu cầu về chứng chỉ xanh và thương mại công bằng, xu hướng tiêu dùng sản phẩm hữu cơ và cho người ăn kiêng… cũng là những yếu tố khiến doanh nghiệp phải tăng đầu tư, kéo theo chi phí sản xuất và giá thành trái cây tăng…

Nâng cao tiêu chuẩn trái cây Việt

Vượt qua những thách thức này, chính sự năng động, tích cực của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam tại Anh, cùng với sự hỗ trợ của Bộ Công Thương, các bộ ngành, hiệp hội trong nước và ở nước sở tại đã góp phần duy trì thành tích xuất khẩu nông sản sang Anh.

Trong các năm gần đây, Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) và Thương vụ Việt Nam tại Anh tổ chức nhiều chương trình xúc tiến thương mại quốc gia, hội thảo chuyên đề cập nhật thông tin thị trường Anh, hướng dẫn, kết nối doanh nghiệp, tổ chức các gian hàng giới thiệu tiềm năng xuất khẩu sản phẩm Việt Nam tại các Hội chợ lớn tại Anh chuyên về nông sản, thực phẩm như VEGFEST, Speciality & Fine Food Fair, Tuần hàng Việt Nam… thu hút sự tham gia của nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam và các nhà nhập khẩu hàng Việt Nam tại Anh.

Trước những thách thức, các ý kiến chuyên gia cho rằng, để duy trì tăng trưởng xuất khẩu, giữ vững vị thế trái cây Việt Nam tại thị trường Anh và tận dụng hiệu quả lợi ích Hiệp định UKVFTA, các nhà xuất khẩu Việt Nam cần đáp ứng tốt các yêu cầu, tiêu chuẩn nhập khẩu của Anh.

Trong đó, vấn đề truy xuất nguồn gốc, tuân thủ và trách nhiệm trong an toàn thực phẩm cần phải được đảm bảo. Cụ thể, thị trường Anh yêu cầu tất cả thực vật và sản phẩm thực vật nhập khẩu vào Anh phải có chứng nhận kiểm dịch thực vật, các yêu cầu đối với giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật khác nhau tùy thuộc vào loại thực vật hoặc sản phẩm thực vật, trong khi hệ thống kiểm soát biên giới sẽ bao gồm các cơ chế SPS (vệ sinh và kiểm dịch thực vật) nhằm kiểm soát nhập khẩu không chỉ trong trồng trọt mà còn đối với một số loại thực phẩm.

Trong khi đó, từ tháng 4/2024, hộ chiếu thực vật là yêu cầu bắt buộc đối với nhiều loại thực vật, sản phẩm thực vật tại Anh và được số hóa cho người dùng. Như vậy, các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam cần liên tục cập nhật các quy định, chính sách liên quan.

Song song với đó, để cạnh tranh, đặc biệt trong thời đại công nghệ, các doanh nghiệp cần liên tục nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật, để tạo ra sản phẩm trái cây ngon, chất lượng ổn định với thời gian bán hàng trên kệ dài.

Đồng thời quan tâm phát triển các giống cây ăn quả đặc sản có lợi thế tại các địa phương, vùng; ưu tiên việc bình tuyển, phục tráng các giống bản địa, đặc sản địa phương; tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu chọn tạo, phát triển các giống cây ăn quả mới, có năng suất, chất lượng cao. Khuyến khích các doanh nghiệp tăng cường đầu tư đổi mới thiết bị, dây chuyền công nghệ tiên tiến, hiện đại và đồng bộ để nâng cao công suất chế biến, bảo quản trái cây; đa dạng hóa sản phẩm chế biến, tăng cường chế biến sâu.

Để xây dựng được những thương hiệu trái cây đặc sản Việt có sức thuyết phục và cạnh tranh trên thị trường Anh, cần tiến hành các hoạt động phát triển thương hiệu theo mô hình tập thể một cách bài bản, có định hướng chiến lược dựa trên sự hợp tác, liên kết chặt chẽ của các hộ nông dân, doanh nghiệp tổ chức và các cơ quan quản lý nhà nước. Trong đó, chú trọng quảng bá các sản phẩm thế mạnh, các đặc sản của Việt Nam gắn với hình ảnh đất nước, gây ấn tượng và giúp người tiêu dùng liên tưởng đến Việt Nam.

Với sự đồng hành tháo gỡ các khó khăn, thách thức trong xuất khẩu loại trái cây giữa cơ quan chức năng, doanh nghiệp xuất khẩu và người dân, trái cây của Việt Nam hoàn toàn có lợi thế cạnh tranh và tự tin duy trì thị phần ổn định tại thị trường Anh.