Tuân thủ quy định EVFTA để tối ưu chi phí và tận dụng ưu đãi thuế

Hội thảo “Tuân thủ quy định thương mại xuất nhập khẩu theo EVFTA để tối ưu chi phí và tận dụng ưu đãi thuế” do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp với Văn phòng Đại diện Thương mại Bang Rheinland-Pfalz (CHLB Đức) tại Việt Nam và Công ty TradeComply tổ chức mới đây tại TP.HCM, các chuyên gia khẳng định, việc tận dụng hiệu quả EVFTA có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí đáng kể, gia tăng khả năng cạnh tranh, mở rộng thị phần tại một trong những thị trường khó tính nhất thế giới. Cam kết xóa bỏ gần 99% dòng thuế trong vòng 7 năm tạo lợi thế lớn cho nhiều ngành hàng chủ lực như dệt may, da giày, gỗ nội thất, nông sản chế biến và thủy sản.

Tuy nhiên, lợi thế thuế quan luôn song hành với thách thức tuân thủ. Ngành dệt may phải đáp ứng quy tắc xuất xứ từ vải trở đi, nghĩa là nguyên liệu phải có nguồn gốc trong nước, EU hoặc các nước được cộng gộp như Hàn Quốc. Ngành gỗ lại phải đối diện quy định Chống phá rừng (EUDR) của EU, tới đây sẽ có hiệu lực, yêu cầu truy xuất nguồn gốc đến tận tọa độ lô rừng. Bắt đầu từ năm 2026, Cơ chế Điều chỉnh Carbon Biên giới (CBAM) sẽ áp thuế carbon đối với các mặt hàng nhập khẩu như sắt thép, xi măng, nhôm và phân bón, yêu cầu các nhà xuất khẩu Việt Nam trong những lĩnh vực này phải báo cáo lượng phát thải CO2. Ngoài ra, còn có các thông tin cập nhật về rào cản phi thuế quan (NTM) như an toàn thực phẩm, kiểm dịch, nhãn mác và tiêu chuẩn môi trường…

Bà Phan Thụy My, Trưởng Văn phòng đại diện Thương mại bang Rheinland-Pfalz (Cộng hòa Liên bang Đức) tại Việt Nam cho biết, khối EU đã cập nhật các quy tắc xuất xứ, mang lại sự linh hoạt hơn cho hàng hóa, đặc biệt là với các sản phẩm có chứng nhận nguồn gốc và lĩnh vực ưu tiên kể từ ngày 1/1/2025. Các quy tắc sửa đổi này phải được thể hiện trên giấy chứng nhận vận chuyển và tờ khai của nhà cung cấp. Bên cạnh đó, Ủy ban châu Âu cũng đang phát triển các hệ thống số hóa mới, như hệ thống ELAN cho nông sản, nhằm đơn giản hóa thủ tục hải quan. Một quy định mới khác là Tuyên bố an toàn, yêu cầu hàng nhập khẩu vào EU từ các quốc gia ngoài EU phải có tuyên bố này và do người vận chuyển nộp.

Để vượt qua thách thức này, các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp Việt cần thay đổi tư duy. Thương mại quốc tế hiện không chỉ là câu chuyện về logistics hay giá cả, mà là năng lực đáp ứng chuẩn mực nhập khẩu. Lợi ích từ việc giảm thuế nên được tái đầu tư vào thiết kế, nghiên cứu phát triển và hệ thống quản trị chất lượng, nhằm đưa hàng Việt vào phân khúc trung – cao cấp, nơi biên lợi nhuận và uy tín thương hiệu được khẳng định.

Theo bà Nguyễn Thị Phượng - Giám đốc điều hành Công ty TradeComply , việc tận dụng ưu đãi thuế suất từ EVFTA cho phép doanh nghiệp Việt không chỉ giành lại thị phần từ đối thủ, mà còn dùng phần tiết kiệm thuế để tái đầu tư vào thiết kế, R&D và hệ thống quản trị chất lượng. Những khoản đầu tư này mới giúp hàng Việt đủ sức chen chân vào phân khúc trung - cao, nơi biên lợi nhuận lớn hơn và vị thế thương hiệu được khẳng định.

Chuyên gia cũng cảnh báo, một lỗi nhỏ trong việc tuân thủ EVFTA có thể khiến doanh nghiệp mất toàn bộ ưu đãi thuế quan. Các vấn đề phổ biến như không đáp ứng được Quy tắc xuất xứ, thiếu các chứng từ hợp lệ, các thông tin cập nhật về rào cản phi thuế quan (NTMs)… Theo đó, để tận dụng lợi thế từ EVFTA, các doanh nghiệp Việt Nam cần thay đổi tư duy. Thương mại quốc tế giờ đây không chỉ đơn thuần là vấn đề logistics và giá cả, mà cốt lõi là việc tuân thủ đúng các quy định và tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu. Việc chủ động tuân thủ là điều cần thiết để tiết kiệm chi phí, tăng cường khả năng đàm phán và mở rộng thị phần tại EU.

Nếu chậm thích ứng hoặc coi nhẹ quy định, ưu đãi thuế quan sẽ biến mất, đồng nghĩa doanh nghiệp tự đánh mất lợi thế cạnh tranh. Trong bối cảnh EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam, việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn không chỉ giúp tối ưu chi phí, tận dụng tối đa ưu đãi thuế, mà còn góp phần nâng cao năng lực quản trị, uy tín và khả năng đàm phán của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, đáp ứng yêu cầu khắt khe từ thị trường EU còn là “tấm hộ chiếu” giúp hàng Việt mở rộng sang các thị trường cao cấp khác, củng cố vị thế và thương hiệu trong chuỗi cung ứng toàn cầu.