C/O ưu đãi: "Đòn bẩy" đưa xuất khẩu giày dép Việt Nam tăng trưởng bền vững

C/O ưu đãi mở rộng cánh cửa vào các thị trường lớn

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu tiếp tục chịu tác động từ biến động kinh tế và địa chính trị, ngành da giày Việt Nam vẫn duy trì đà tăng trưởng tích cực, khẳng định vị thế trong nhóm top 3 quốc gia xuất khẩu giày dép lớn nhất thế giới. Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên kết quả này là việc tận dụng hiệu quả Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) ưu đãi theo các hiệp định thương mại tự do (FTA), giúp doanh nghiệp giảm thuế quan, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Theo thống kê của Bộ Công Thương, xuất khẩu giày dép các loại sử dụng C/O đạt 11,7 tỷ USD sau 11 tháng đầu năm 2025. Trong đó, cơ cấu sử dụng C/O cho thấy sự đa dạng thị trường và mức độ khai thác ngày càng sâu các FTA mà Việt Nam đã ký kết. Đáng chú ý, C/O form EUR.1 đạt 5 tỷ USD, phản ánh vai trò trụ cột của thị trường EU trong xuất khẩu giày dép. Tiếp đến là C/O form E đạt 1,29 tỷ USD, C/O form EUR.1 UK đạt 930,2 triệu USD, C/O form AJ đạt 752,6 triệu USD và C/O form AANZ đạt 410 triệu USD. Các loại C/O khác như form B đạt 607 triệu USD, form VK đạt 178,5 triệu USD, form VC đạt 144,2 triệu USD và form RCEP đạt 108,5 triệu USD cũng đóng góp đáng kể vào tổng kim ngạch xuất khẩu.

Những con số này cho thấy, C/O không chỉ là “tấm hộ chiếu” về xuất xứ, mà còn trở thành công cụ chiến lược giúp doanh nghiệp giày dép Việt Nam tận dụng ưu đãi thuế quan, củng cố thị phần tại các thị trường trọng điểm và mở rộng sang những thị trường mới.

Trong tổng thể bức tranh xuất khẩu giày dép, thị trường EU tiếp tục giữ vai trò then chốt. Tính đến cuối tháng 11/2025, kim ngạch xuất khẩu giày dép các loại của Việt Nam sang EU trong 9 tháng đầu năm đạt khoảng 4,38 tỷ USD, tăng 9,3% so với cùng kỳ năm trước. Đây là thị trường có yêu cầu cao về chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật và tính bền vững, song cũng mang lại lợi thế lớn về thuế quan nhờ EVFTA.

Việc tận dụng C/O form EUR.1 giúp nhiều dòng sản phẩm giày dép của Việt Nam được hưởng thuế suất ưu đãi, thậm chí về 0%, qua đó tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt so với các đối thủ đến từ những quốc gia chưa có FTA với EU. Không chỉ dừng lại ở EU, UKVFTA cũng mở ra cơ hội lớn tại thị trường Vương quốc Anh và Bắc Ireland, thể hiện qua kim ngạch xuất khẩu sử dụng C/O EUR.1 UK đạt 930,2 triệu USD.

Bên cạnh các FTA thế hệ mới, những hiệp định khu vực và song phương khác cũng tiếp tục được doanh nghiệp da giày khai thác. C/O form E phản ánh xuất khẩu sang Trung Quốc và ASEAN; C/O AJ gắn với thị trường Nhật Bản; C/O AANZ mở rộng sang Australia và New Zealand. Việc đa dạng hóa thị trường thông qua các C/O ưu đãi giúp ngành giày dép giảm phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ, đồng thời tăng khả năng chống chịu trước biến động thương mại toàn cầu.

Đáng chú ý, dù C/O form B không mang ưu đãi thuế quan, kim ngạch xuất khẩu vẫn đạt 607 triệu USD, cho thấy nhu cầu chứng minh xuất xứ hàng hóa tại nhiều thị trường vẫn rất lớn, nhất là trong bối cảnh các nước gia tăng biện pháp phòng vệ thương mại và yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng.

Thách thức nội tại và hướng nâng cao giá trị xuất khẩu

Mặc dù kết quả xuất khẩu tích cực, ngành giày dép Việt Nam vẫn đối diện với nhiều thách thức, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt. Một trong những hạn chế lớn nhất là tỷ lệ nội địa hóa nguyên phụ liệu còn thấp, khiến doanh nghiệp phụ thuộc đáng kể vào nguồn nhập khẩu từ bên ngoài. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chi phí sản xuất mà còn tác động trực tiếp đến khả năng đáp ứng quy tắc xuất xứ để tận dụng C/O ưu đãi trong các FTA.

Bên cạnh đó, các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản ngày càng siết chặt yêu cầu về lao động, môi trường và phát triển bền vững. Xu hướng tiêu dùng xanh, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường và yêu cầu truy xuất nguồn gốc rõ ràng đang trở thành tiêu chuẩn mới. Điều này buộc doanh nghiệp giày dép Việt Nam không chỉ tập trung vào số lượng, mà phải chuyển mạnh sang nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng.

Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia cho rằng, tận dụng C/O ưu đãi chỉ là điều kiện cần, còn điều kiện đủ để ngành da giày phát triển bền vững là tái cấu trúc chuỗi cung ứng và đầu tư chiều sâu. Doanh nghiệp cần đẩy mạnh đầu tư vào thiết kế, phát triển sản phẩm, sử dụng vật liệu mới, vật liệu tái chế và áp dụng công nghệ hiện đại nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng cao của thị trường quốc tế.

Song song với đó, chuyển đổi số và tự động hóa sản xuất đang trở thành xu hướng tất yếu. Việc ứng dụng công nghệ giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn chi phí, nâng cao năng suất lao động và tăng tính linh hoạt trong đáp ứng đơn hàng. Đây cũng là nền tảng để doanh nghiệp tiến tới các phân khúc thị trường cao hơn, thay vì chỉ tập trung vào gia công với biên lợi nhuận thấp.

Ở góc độ vĩ mô, việc tiếp tục hoàn thiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng C/O ưu đãi cũng đóng vai trò quan trọng. Các giải pháp như đơn giản hóa thủ tục cấp C/O, đẩy mạnh cấp C/O điện tử, tăng cường đào tạo về quy tắc xuất xứ sẽ giúp doanh nghiệp tiếp cận ưu đãi FTA thuận lợi hơn. Đồng thời, việc phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là sản xuất nguyên phụ liệu trong nước, sẽ tạo nền tảng vững chắc để ngành giày dép nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và khả năng tận dụng ưu đãi thuế quan.

Nhìn tổng thể, C/O ưu đãi đang trở thành đòn bẩy quan trọng giúp xuất khẩu giày dép Việt Nam tăng tốc trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu. Tuy nhiên, để duy trì và mở rộng thành quả này, ngành da giày cần tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, đầu tư vào chất lượng, bền vững và giá trị gia tăng. Khi đó, C/O không chỉ là công cụ hưởng ưu đãi thuế quan, mà còn là nền tảng để giày dép Việt Nam nâng tầm vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.