Xuất khẩu sắn: “Lực đẩy” hội nhập cho ngành hàng tỷ USD

C/O ưu đãi giữ vai trò chủ đạo trong tăng trưởng xuất khẩu

Trong 11 tháng năm 2025, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn của Việt Nam tiếp tục ghi nhận bức tranh tăng trưởng tích cực, với kim ngạch sử dụng Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) đạt 922 triệu USD. Con số này phản ánh xu hướng doanh nghiệp ngày càng chủ động tận dụng ưu đãi thuế quan từ các hiệp định thương mại tự do để gia tăng sức cạnh tranh, đặc biệt tại các thị trường trọng điểm.

Theo số liệu thống kê mới nhất từ Cục Hải quan – Bộ Tài chính, lũy kế 11 tháng, Việt Nam xuất khẩu trên 3,61 triệu tấn sắn và sản phẩm từ sắn, thu về 1,13 tỷ USD. So với cùng kỳ năm 2024, sản lượng tăng mạnh 55,5% và trị giá tăng 8,1%. Đây cũng là tháng thứ 10 liên tiếp ngành sắn duy trì đà tăng trưởng dương, bất chấp bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động và cạnh tranh ngày càng gay gắt trong khu vực.

Trong cơ cấu các loại C/O, xuất khẩu sắn và sản phẩm từ sắn sử dụng C/O form E đạt 882,9 triệu USD, chiếm tỷ trọng áp đảo. Điều này cho thấy Trung Quốc tiếp tục là thị trường tiêu thụ lớn nhất và có ảnh hưởng quyết định đến nhịp xuất khẩu của toàn ngành. Bên cạnh đó, kim ngạch sử dụng C/O form EUR.1 UK đạt 189,7 triệu USD, phản ánh dư địa tăng trưởng đáng kể tại thị trường Vương quốc Anh.

Xuất khẩu sử dụng C/O form D đạt 15,7 triệu USD, C/O form B đạt 13 triệu USD, C/O form EUR.1 đạt 6,4 triệu USD và C/O form AANZ đạt 1,6 triệu USD. Dù giá trị chưa lớn, song sự hiện diện của các loại C/O này cho thấy xu hướng đa dạng hóa thị trường đang dần hình thành, từng bước giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.

Song song với việc tận dụng ưu đãi xuất xứ, diễn biến thị trường nguyên liệu trong nước cũng tác động mạnh đến hoạt động xuất khẩu. Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), thị trường sắn nội địa hiện ghi nhận sự biến động không đồng đều giữa các vùng do khác biệt về tiến độ thu hoạch và nguồn cung cục bộ.

Tại miền Bắc, khi bước vào chính vụ, nguồn cung sắn nguyên liệu trở nên dồi dào hơn, khiến giá thu mua giảm nhẹ so với cuối tháng 11. Tuy nhiên, giá tinh bột sắn xuất khẩu qua cả hai phương thức đường bộ và đường biển vẫn duy trì ở mức cao và có xu hướng tăng, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp đẩy mạnh giao dịch sang thị trường Trung Quốc.

Ngược lại, tại miền Trung và Tây Nguyên, nguồn cung nguyên liệu vẫn khan hiếm. Giá thu mua tăng theo đà phục hồi của giá xuất khẩu, song nhiều doanh nghiệp lại gặp khó do đã ký hợp đồng số lượng lớn từ trước với mức giá thấp. Sự lệch pha giữa giá đầu vào và giá bán khiến biên lợi nhuận bị thu hẹp, làm giảm hiệu quả kinh doanh ngay trong giai đoạn thị trường thuận lợi.

Đa dạng thị trường, hướng tới phát triển bền vững

Tại khu vực Nam Bộ và Tây Ninh, giá sắn nguyên liệu có xu hướng hạ nhiệt nhờ lượng hàng nhập khẩu từ Campuchia tăng. Các nhà máy tại đây chủ yếu tập trung hoàn thành các hợp đồng đã ký, song điểm sáng là giá chào bán tinh bột sắn phục vụ phân khúc thực phẩm cao cấp ghi nhận mức tăng khá mạnh.

Bên cạnh nguồn cung trong nước, thị trường cũng xuất hiện nguồn sắn lát nhập khẩu từ Lào với mức giá chào 6.100–6.200 đồng/kg. Tuy nhiên, mức giá này vẫn cao hơn kỳ vọng của các nhà nhập khẩu Việt Nam, khiến giao dịch chưa thực sự sôi động.

Theo Hiệp hội Sắn Việt Nam, giá tinh bột sắn trong nước hiện phổ biến ở mức 405-415 USD/tấn, tăng khoảng 10 USD/tấn so với cuối tháng trước. Tại các cửa khẩu như Móng Cái, Lạng Sơn, giá giao dịch đạt 2.920-3.040 NDT/tấn, phản ánh nhu cầu nhập khẩu tích cực từ phía Trung Quốc.

Về tổng thể, tháng 11/2025 ghi nhận 267,64 nghìn tấn sắn và sản phẩm từ sắn được xuất khẩu, mang về 94,76 triệu USD, tăng 2,8% về lượng và 7% về trị giá so với tháng trước. Đáng chú ý, dù lượng xuất khẩu sắn lát giảm gần 29%, giá xuất khẩu bình quân lại tăng 7,4%, đạt 249,7 USD/tấn.

Ngoài thị trường chủ lực Trung Quốc, chiếm hơn 91% tổng lượng xuất khẩu, các doanh nghiệp Việt Nam đang mở rộng thị phần sang Malaysia, Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc) và Philippines. Riêng thị trường Malaysia ghi nhận mức tăng trưởng đột biến 247% về lượng trong tháng 11, cho thấy nỗ lực đa dạng hóa thị trường đang mang lại kết quả rõ rệt.

Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu sắn lớn thứ ba thế giới, song sự tăng trưởng nhanh cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về phát triển bền vững. Canh tác sắn ồ ạt trong nhiều năm đã gây áp lực lớn lên đất đai và môi trường, buộc ngành phải chuyển hướng sang mô hình xanh và tuần hoàn.

Cuối năm 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phê duyệt Dự án chuyển đổi hệ thống sản xuất sắn thông qua canh tác tuần hoàn và quản lý chuỗi giá trị tinh bột sắn thông minh, với sự hợp tác của JICA, JST và CIAT. Dự án hướng tới giảm phát thải, tăng hấp thụ carbon trong đất và nâng cao giá trị chuỗi sản phẩm.

Việc kết hợp tận dụng hiệu quả C/O ưu đãi với chuyển đổi mô hình sản xuất bền vững được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng dài hạn, giúp ngành sắn Việt Nam không chỉ duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu, mà còn nâng tầm vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.