Xuất khẩu sang Hoa Kỳ: Xuất xứ hàng hóa ‘chìa khóa’ giữ đà tăng trưởng

Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu tại thị trường Hoa Kỳ

Theo số liệu mới nhất từ Cục Hải quan (Bộ Tài chính), trong kỳ 1 tháng 12/2025 (từ ngày 1–15/12), kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 20,2 tỷ USD. Trong đó, năm nhóm hàng đạt kim ngạch từ 1 tỷ USD trở lên gồm: máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 4,98 tỷ USD; máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng đạt 2,41 tỷ USD; điện thoại và linh kiện đạt 1,97 tỷ USD; hàng dệt may đạt 1,64 tỷ USD; và giày dép các loại đạt 1,08 tỷ USD.

Tính đến hết tháng 11/2025, xuất khẩu hàng hóa sang Hoa Kỳ đạt 138,61 tỷ USD 

Tính chung từ đầu năm đến ngày 15/12/2025, tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước đạt 451,18 tỷ USD, tăng 16,93% so với cùng kỳ năm ngoái, tương đương tăng 65,33 tỷ USD. Đây là mức tăng trưởng ấn tượng, đặc biệt trong bối cảnh thương mại toàn cầu gặp nhiều sức ép từ chủ nghĩa bảo hộ, sự phục hồi chậm của kinh tế thế giới và các chính sách thuế quan khó dự đoán.

Tính đến hết tháng 11/2025, xuất khẩu hàng hóa sang Hoa Kỳ đạt 138,61 tỷ USD (theo thống kê mới nhất của Cục Hải quan). Đây là kim ngạch kỷ lục từ trước đến nay, cho thấy Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng mạnh tại thị trường quan trọng nhất của mình.

Điều đáng chú ý là, trong khi nhiều quốc gia trong khu vực phải giảm xuất khẩu sang Hoa Kỳ do các biện pháp thuế quan, Việt Nam vẫn giữ vững tốc độ tăng trưởng, nhờ cơ cấu hàng hóa xuất khẩu được tái định hình và nâng cao giá trị. Các chuyên gia của HSBC chỉ ra rằng, nếu trước đây khoảng 60% xuất khẩu sang Hoa Kỳ là các mặt hàng công nghiệp nhẹ như dệt may, giày dép, đồ chơi, thì nay nhóm hàng điện tử đã vươn lên chiếm vai trò chủ lực.

Tại Diễn đàn Thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ 2025 với chủ đề “30 năm hợp tác kinh tế, thương mại – Vượt qua thách thức, bước vào kỷ nguyên mới” do Bộ Công Thương tổ chức ngày 10/12, TS Trần Toàn Thắng, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế – tài chính, nhấn mạnh rằng các nhóm ngành xuất khẩu sang Hoa Kỳ tiếp tục duy trì đà tăng ấn tượng. Điện tử, điện thoại và máy tính dẫn đầu với mức tăng hơn 40%, trở thành lực kéo chủ đạo của kim ngạch xuất khẩu.

Cùng với đó, dệt may và da giày cũng phục hồi mạnh, chiếm khoảng 38% tổng kim ngạch ngành tại Hoa Kỳ. Nhóm đồ gỗ, nội thất, các mặt hàng tiêu dùng, gia dụng và dụng cụ thể thao cũng ghi nhận tăng trưởng dương, mở rộng cơ cấu xuất khẩu tại thị trường lớn nhất thế giới.

Ông Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ, cho rằng tăng trưởng thương mại song phương từ mức dưới 500 triệu USD năm 1995 lên trên 138 tỷ USD hiện nay không phải “phép màu”, mà là kết quả của cải cách liên tục, hội nhập sâu rộng, và hội tụ lợi ích giữa hai nền kinh tế.

Còn theo ông Matt Priest, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may và Da giày Hoa Kỳ (FDRA), Việt Nam đã trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Ông đánh giá cao nỗ lực của doanh nghiệp Việt Nam trong nâng cao tiêu chuẩn, minh bạch, tăng khả năng truy xuất nguồn gốc và đáp ứng các đơn hàng lớn.

Xuất xứ hàng hóa, chìa khóa trong xuất khẩu sang Hoa Kỳ

Hoa Kỳ là một trong những thị trường xuất nhập khẩu lớn nhất thế giới và đã ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA) với các đối tác. Chia sẻ về những đặc điểm nổi bật trong việc tận dụng quy tắc xuất xứ của các FTA hiện hành, ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán Thương mại tại Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ, cho biết, trong các FTA mà Hoa Kỳ ký kết, quy tắc xuất xứ luôn được đặt trọng tâm hàng đầu, được xem như công cụ then chốt để đảm bảo rằng các ưu đãi chỉ dành cho những đối tác đóng góp thực chất vào chuỗi cung ứng. Thông qua quy tắc xuất xứ, Hoa Kỳ xác định rõ sản phẩm nào đủ điều kiện hưởng ưu đãi thuế quan theo FTA.

Quy tắc xuất xứ không là “tấm vé thông hành” để doanh nghiệp chứng minh tính minh bạch, đáp ứng các chuẩn mực ngày càng cao trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo thống kê của Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (USITC), Hoa Kỳ hiện có FTA với hơn 20 đối tác, trong đó có Australia, Bahrain, Canada, Chile, Colombia, Costa Rica, Cộng hòa Dominica, Guatemala, Israel, Jordan, Hàn Quốc, Mexico, Morocco, Nicaragua, Oman, Panama, Peru và Singapore.

Trong hệ thống các FTA này, Hiệp định USMCA giữa Hoa Kỳ, Canada và Mexico (tiền thân là Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA)) được đặc biệt chú trọng về quy tắc xuất xứ. So với NAFTA, USMCA đặt ra yêu cầu cao hơn về tỷ lệ giá trị gia tăng nội khối, kèm theo những quy định chặt chẽ hơn về chuyển đổi đáng kể và hàm lượng khu vực. Chẳng hạn, ngành ô tô yêu cầu tỷ lệ nội địa hóa khu vực 75%, trong đó tối thiểu 70% thép phải có nguồn gốc nội khối. Nhóm hóa chất bổ sung tiêu chí về “biến đổi hóa học” để xác định xuất xứ hàng hóa. Trong khi đó, ngành dệt may yêu cầu nguyên liệu như sợi, vải, vải túi, vải không dệt, thun… phải chủ yếu có xuất xứ trong khu vực.

Những tiêu chuẩn này giúp Hoa Kỳ kiểm soát tốt nguồn gốc nguyên liệu, bảo đảm lợi ích thực chất cho các đối tác, đồng thời ngăn ngừa tình trạng lẩn tránh xuất xứ hoặc chuyển tải bất hợp pháp, vấn đề Hoa Kỳ luôn quan tâm trong các vụ điều tra thương mại.

Các quy định này buộc doanh nghiệp khi tham gia FTA với Hoa Kỳ phải tái cấu trúc chuỗi cung ứng, từ khâu thu mua nguyên liệu đến tổ chức sản xuất, nhằm tăng hàm lượng nội địa và nội khối. Đồng thời, doanh nghiệp cần đáp ứng ngày càng tốt hơn các tiêu chuẩn lao động và môi trường, vốn trở thành yêu cầu cốt lõi trong các hiệp định thương mại thế hệ mới.

Quy tắc xuất xứ không chỉ là rào cản kỹ thuật hay thương mại, mà còn là “tấm vé thông hành” để doanh nghiệp chứng minh tính minh bạch, đáp ứng các chuẩn mực ngày càng cao trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đáng chú ý, việc rà soát Hiệp định USMCA dự kiến diễn ra vào năm 2026, cùng với các cuộc đàm phán bổ sung quy định về xuất xứ và chuyển tải, sẽ làm rõ hơn cách Hoa Kỳ áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật và biện pháp chống lẩn tránh thuế. Điều này đặt ra yêu cầu cao hơn đối với doanh nghiệp khi tham gia thị trường này.

Và khuyến nghị cho doanh nghiệp xuất khẩu

PGS. TS Nguyễn Thường Lạng, chuyên gia kinh tế và thương mại quốc tế, giảng viên cao cấp Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, Đại học Kinh tế Quốc dân, nhận định rằng xuất khẩu Việt Nam sang Hoa Kỳ năm 2025 tiếp tục là điểm sáng trong bức tranh thương mại toàn cầu. Kim ngạch kỷ lục, sự dịch chuyển cơ cấu hàng hóa từ công nghiệp nhẹ sang điện tử – máy móc, cùng với khả năng nắm vững quy tắc xuất xứ, đã giúp Việt Nam khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, thành công này không tự nhiên mà có. Kết này có được dựa trên nỗ lực cải cách liên tục, hội nhập sâu rộng, minh bạch trong xuất xứ hàng hóa và khả năng thích ứng nhanh với biến động chính sách quốc tế. 

Và trong bối cảnh bảo hộ thương mại, yêu cầu “xanh hóa” chuỗi cung ứng và thuế quan đối ứng sẽ đặt ra thách thức mới. Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam được khuyến nghị chủ động, linh hoạt và sáng tạo hơn nữa trong tận dụng các FTA. Bởi xuất xứ hàng hóa không chỉ là điều kiện để hưởng ưu đãi thuế quan, mà còn là yếu tố sống còn để duy trì tốc độ tăng trưởng xuất khẩu, giữ vững vị thế tại Hoa Kỳ và củng cố vai trò chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu. 

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần chủ động đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ. Nâng cao chất lượng sản phẩm, hoàn thiện hồ sơ nguyên phụ liệu và dữ liệu xuất khẩu để đáp ứng các quy định kiểm tra từ Hoa Kỳ, đồng thời làm chủ chuỗi giá trị, tăng hàm lượng giá trị gia tăng nội địa sẽ giúp giảm thiểu rủi ro trước biến động chính sách quốc tế.

Với sự chủ động thay đổi, linh hoạt thích ứng của các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó kiểm soát chặt chẽ xuất xứ và tối ưu hóa chuỗi cung ứng, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Hoa Kỳ được kỳ vọng sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng bền vững trong các năm tới, đồng thời mở rộng cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu.