Doanh nghiệp gỗ tăng tốc xuất khẩu nhờ tận dụng C/O ưu đãi

C/O ưu đãi: “Chìa khóa” giúp ngành gỗ giữ nhịp xuất khẩu

Trong nhiều năm qua, ngành gỗ và lâm sản Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những ngành xuất khẩu chủ lực, với sản phẩm có mặt tại hàng trăm thị trường trên thế giới. Tuy nhiên, bước sang giai đoạn mới của hội nhập, khi các yêu cầu về thuế quan, xuất xứ và phát triển bền vững ngày càng khắt khe, câu chuyện tận dụng Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) ưu đãi trong các hiệp định thương mại tự do (FTA) không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn giữ vững và mở rộng thị trường.

Theo ông Ngô Sỹ Hoài – Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, năm 2025 tiếp tục là một năm nhiều thách thức đối với doanh nghiệp gỗ, đặc biệt khi thị trường Hoa Kỳ – nơi chiếm trên 50% kim ngạch xuất khẩu của ngành gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại và áp lực về thuế. Trong bối cảnh đó, việc chủ động khai thác các FTA và tận dụng C/O ưu đãi đã giúp doanh nghiệp giảm bớt sự phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống, đồng thời mở rộng sang những thị trường có tiềm năng tăng trưởng tốt hơn.

Thực tế cho thấy, nhờ tận dụng các FTA như EVFTA, CPTPP hay RCEP, xuất khẩu gỗ sang nhiều thị trường ngoài Hoa Kỳ ghi nhận mức tăng tích cực. Nhật Bản, Hàn Quốc, EU tiếp tục là những thị trường quan trọng, trong khi một số thị trường mới và thị trường ngách cũng bắt đầu được doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn. Với ưu đãi thuế quan thông qua C/O, sản phẩm gỗ Việt Nam có điều kiện cạnh tranh tốt hơn về giá, từ đó mở rộng đơn hàng và nâng cao kim ngạch xuất khẩu.

Các chuyên gia thương mại nhận định, trong bối cảnh mặt bằng thuế quan toàn cầu có xu hướng gia tăng và các biện pháp kỹ thuật ngày càng phức tạp, C/O ưu đãi chính là “tấm vé thông hành” giúp hàng hóa Việt Nam, trong đó có sản phẩm gỗ, tiếp cận thị trường một cách bền vững hơn.

Tuy nhiên, tận dụng C/O ưu đãi không chỉ là vấn đề thủ tục hành chính. Điều kiện tiên quyết để được cấp C/O là đáp ứng đầy đủ quy tắc xuất xứ, mà với ngành gỗ, yếu tố then chốt nằm ở nguồn nguyên liệu và khả năng truy xuất.

Ông Ngô Sỹ Hoài cho biết, việc Chính phủ triển khai Hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp của Việt Nam (VNTLAS) từ năm 2020 đã tạo nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp gỗ đáp ứng các yêu cầu về tính hợp pháp của nguyên liệu. Song song với đó, việc phát triển diện tích rừng trồng có chứng chỉ quản lý rừng bền vững, đặc biệt là chứng chỉ FSC, đang được đẩy mạnh, góp phần nâng cao khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia ngành lâm nghiệp, đây chính là lợi thế dài hạn của ngành gỗ Việt Nam. Khi các thị trường lớn, đặc biệt là EU, ngày càng siết chặt các quy định liên quan đến chống mất rừng, suy thoái rừng và truy xuất nguồn gốc, những doanh nghiệp chủ động chuẩn hóa chuỗi cung ứng, minh bạch nguồn nguyên liệu sẽ có ưu thế rõ rệt trong việc tận dụng C/O ưu đãi và mở rộng xuất khẩu.

Ở góc độ doanh nghiệp, đại diện một số doanh nghiệp chế biến gỗ tại Bình Dương và Đồng Nai cho biết, việc đầu tư vào hệ thống quản lý nguyên liệu, kiểm soát xuất xứ và chuẩn hóa hồ sơ tuy làm tăng chi phí ban đầu, nhưng đổi lại giúp doanh nghiệp tiếp cận ổn định các thị trường FTA, giảm rủi ro bị từ chối ưu đãi thuế và nâng cao uy tín với đối tác quốc tế.

Ông Trần Quang Bảo, Giám đốc một doanh nghiệp chế biến gỗ lớn ở Bình Dương, cho biết: “Việc đáp ứng các quy định xuất xứ đòi hỏi sự phối hợp xuyên suốt từ khâu lựa chọn nguyên liệu đến sản xuất và kiểm soát chất lượng. Khi làm được điều này, C/O ưu đãi giúp chúng tôi giảm đáng kể chi phí thuế và cạnh tranh tốt hơn ở các thị trường mới.”

Đa dạng hóa thị trường: Hướng đi tất yếu của doanh nghiệp gỗ

Một thực tế được chỉ ra là dù xuất khẩu gỗ đã vươn tới hơn 160 quốc gia và vùng lãnh thổ, song kim ngạch vẫn tập trung chủ yếu vào một số thị trường lớn. Điều này khiến doanh nghiệp dễ bị tổn thương khi các thị trường này thay đổi chính sách thương mại.

Chính vì vậy, tận dụng C/O ưu đãi từ các FTA được xem là giải pháp quan trọng để doanh nghiệp gỗ đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Không chỉ dừng lại ở việc duy trì các mặt hàng truyền thống như dăm gỗ, viên nén gỗ hay đồ gỗ gia công, nhiều doanh nghiệp đang chủ động phát triển thêm các dòng sản phẩm mới như đồ nội thất hoàn thiện, ván công nghiệp, sản phẩm có thiết kế và giá trị gia tăng cao, phù hợp với nhu cầu từng thị trường.

Một chuyên gia xuất khẩu nhận định, tại các thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc hay EU, người tiêu dùng ngày càng quan tâm tới yếu tố bền vững, thiết kế và nguồn gốc sản phẩm. Khi kết hợp được lợi thế C/O ưu đãi với việc đáp ứng các tiêu chuẩn này, sản phẩm gỗ Việt Nam không chỉ cạnh tranh về giá mà còn cạnh tranh bằng chất lượng và uy tín.

Bên cạnh đó, các thị trường quy mô vừa và nhỏ như Úc, New Zealand, Mexico hay một số quốc gia châu Phi cũng đang được doanh nghiệp gỗ Việt Nam chú ý hơn. Dù kim ngạch chưa lớn, nhưng đây được xem là những thị trường tiềm năng, giúp doanh nghiệp phân tán rủi ro và xây dựng nền tảng xuất khẩu bền vững hơn trong trung và dài hạn.

Dù tiềm năng lớn, song thực tế cho thấy không phải doanh nghiệp nào cũng tận dụng hiệu quả C/O ưu đãi. Một số doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn gặp khó khăn trong việc nắm bắt quy định FTA, hoàn thiện hồ sơ xuất xứ và tổ chức sản xuất phù hợp với quy tắc xuất xứ của từng thị trường.

Theo các chuyên gia, để nâng cao hiệu quả tận dụng C/O ưu đãi, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa doanh nghiệp, hiệp hội và cơ quan quản lý. Doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực quản trị, đầu tư vào hệ thống truy xuất nguồn gốc và cập nhật thường xuyên các cam kết FTA. Hiệp hội ngành hàng đóng vai trò cầu nối, hỗ trợ thông tin, tập huấn và cảnh báo sớm các thay đổi chính sách. Trong khi đó, cơ quan quản lý cần tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình cấp và sử dụng C/O ưu đãi.

Nhiều ý kiến cho rằng, trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, doanh nghiệp nào tận dụng được C/O ưu đãi sớm và hiệu quả hơn sẽ có lợi thế rõ rệt trên thị trường quốc tế.

Có thể thấy, tận dụng C/O ưu đãi không chỉ mang lại lợi ích trước mắt về thuế quan, mà còn buộc doanh nghiệp gỗ phải tái cấu trúc chuỗi cung ứng theo hướng minh bạch, bền vững và chuyên nghiệp hơn. Đây chính là nền tảng quan trọng để ngành gỗ Việt Nam không chỉ gia tăng kim ngạch xuất khẩu, mà còn nâng cao vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu.

Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, C/O ưu đãi không đơn thuần là một loại giấy tờ, mà là thước đo năng lực cạnh tranh và mức độ sẵn sàng hội nhập của doanh nghiệp. Với ngành gỗ, tận dụng tốt công cụ này sẽ mở ra dư địa tăng trưởng mới, giảm phụ thuộc vào thị trường truyền thống và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững trong dài hạn.