Xuất khẩu sang Australia: Doanh nghiệp Việt tận dụng tốt ưu đãi thuế quan từ CPTPP

CPTPP và “cú hích” xuất khẩu sang Australia

Australia nhiều năm qua luôn nằm trong nhóm đối tác thương mại quan trọng hàng đầu của Việt Nam. Đáng chú ý, kể từ khi Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) có hiệu lực, quan hệ thương mại song phương đã ghi nhận bước tăng trưởng mang tính “nhảy vọt”, doanh nghiệp trong nước đã chủ động tận dụng C/O ưu đãi trong xuất khẩu.

Theo bà Trần Thị Thanh Mỹ - Phó Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Sydney, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Australia, CPTPP đã tạo ra một nền tảng rất thuận lợi cho doanh nghiệp hai nước. “Từ khi CPTPP có hiệu lực, doanh nghiệp hai nước đã tận dụng rất tốt những ưu đãi, đưa kim ngạch thương mại giữa hai nước tăng trưởng rất mạnh”, bà Mỹ nhấn mạnh.

Doanh nghiệp Việt đã chủ động tận dụng C/O ưu đãi mẫu CPTPP để xuất khẩu hàng hoá sang Australia. Ảnh: Nguyễn Nam

Thực tế cho thấy, nếu như năm 2012, kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam - Australia mới đạt khoảng 5 tỷ USD, thì đến năm 2019 con số này đã tăng lên 8 tỷ USD và đạt đỉnh vào năm 2022 với mức kỷ lục 15,7 tỷ USD. Đặc biệt, giai đoạn 2018 - 2022, khi CPTPP chính thức đi vào thực thi (từ năm 2019), tốc độ tăng trưởng thương mại bình quân hàng năm giữa hai nước đạt tới khoảng 20%.

Riêng về xuất khẩu của Việt Nam sang Australia, kết quả còn ấn tượng hơn. Năm 2019 là thời điểm CPTPP bắt đầu có hiệu lực, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này mới đạt khoảng 3,5 tỷ USD. Đến năm 2024, con số đã tăng lên 6,5 tỷ USD. “Đây là minh chứng rất rõ ràng cho việc các doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng rất tốt các lợi thế liên quan đến ưu đãi thuế quan do CPTPP mang lại”, bà Trần Thị Thanh Mỹ khẳng định.

Trong bức tranh chung đó, ngành dệt may nổi lên như một điểm sáng. Việc đáp ứng tốt quy tắc xuất xứ, chủ động sử dụng nguyên phụ liệu phù hợp để được cấp C/O ưu đãi đã giúp nhiều doanh nghiệp dệt may Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào hệ thống phân phối tại Australia, nơi yêu cầu cao nhưng sức mua ổn định và có xu hướng ưu tiên các sản phẩm chất lượng với giá cả cạnh tranh.

Không chỉ dệt may, nhiều nhóm hàng khác của Việt Nam cũng đang khai thác hiệu quả CPTPP tại thị trường này. Theo Thương vụ Việt Nam tại Australia, các mặt hàng nông sản như cà phê, hạt tiêu, hạt điều ghi nhận kết quả rất tích cực. Riêng hạt điều Việt Nam hiện chiếm tới khoảng 90% tổng lượng hạt điều nhập khẩu của Australia từ các thị trường bên ngoài. “Điều đó cho thấy doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng rất tốt lợi thế mà CPTPP mang lại”, đại diện Thương vụ Việt Nam tại Australia đánh giá.

Thách thức vẫn hiện hữu và khuyến nghị để đi xa hơn

Dù kết quả đạt được là rất rõ nhưng việc tận dụng C/O ưu đãi để mở rộng xuất khẩu sang Australia của doanh nghiệp vẫn gặp phải những khó khăn. Theo bà Trần Thị Thanh Mỹ, bên cạnh quy tắc xuất xứ của CPTPP, doanh nghiệp Việt Nam còn phải đáp ứng hàng loạt tiêu chuẩn khắt khe riêng của thị trường Australia.

Nông sản, trong đó có hạt điều ghi nhận kết quả tích cực trong xuất khẩu sang Australia. Ảnh minh hoạ 

“Không chỉ là các yêu cầu liên quan đến xuất xứ, Australia còn có những tiêu chuẩn rất cao về vệ sinh an toàn thực phẩm, kiểm dịch, bao bì, mẫu mã, truy xuất nguồn gốc và kiểm soát chất lượng. Đây là những rào cản lớn đối với không ít doanh nghiệp”, bà Mỹ thẳng thắn nhìn nhận. Tuy nhiên, bà cũng cho rằng, một khi doanh nghiệp đã đầu tư nghiêm túc, tìm hiểu bài bản thì những rào cản này hoàn toàn có thể từng bước vượt qua.

Một khó khăn khác mang tính phổ biến là quy mô doanh nghiệp Việt Nam còn nhỏ, hoạt động xuất khẩu sang Australia vẫn mang tính đơn lẻ, thiếu sự liên kết để tạo ra sức mạnh tổng hợp. Trong khi đó, thị trường này lại có sự cạnh tranh gay gắt từ hàng hóa từ nhiều quốc gia.

Bối cảnh kinh tế toàn cầu sau đại dịch Covid-19 cũng tạo thêm sức ép. Kinh tế Australia đang phục hồi nhưng còn chậm, chi phí sinh hoạt cao khiến mức độ sẵn sàng chi tiêu của người tiêu dùng giảm so với trước đây. Điều này buộc doanh nghiệp xuất khẩu phải tính toán kỹ hơn về chiến lược giá, phân khúc thị trường và cách tiếp cận người tiêu dùng.

Ngoài ra, năng lực truy xuất nguồn gốc, kiểm soát chất lượng và an toàn thực phẩm của nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn hạn chế. Đây lại chính là “giấy thông hành” quan trọng để hàng hóa có thể đứng vững và mở rộng thị phần tại Australia.

Từ thực tiễn hỗ trợ doanh nghiệp, Thương vụ Việt Nam tại Australia đã đưa ra nhiều khuyến nghị mang tính dài hạn. Trước hết, doanh nghiệp cần chủ động nâng cao nhận thức và hiểu đúng về CPTPP, đặc biệt là các quy định về quy tắc xuất xứ để tận dụng tối đa ưu đãi thuế quan.

Bên cạnh đó, việc nghiên cứu kỹ nhu cầu và tiêu chuẩn của từng phân khúc thị trường Australia là yêu cầu bắt buộc. Doanh nghiệp không thể xuất khẩu theo cách “có gì bán nấy”, mà cần xác định rõ thị trường cần gì, từ đó điều chỉnh sản phẩm, mẫu mã, tiêu chuẩn kỹ thuật, tem nhãn, sở hữu trí tuệ cho phù hợp.

Tối ưu hóa chuỗi cung ứng, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa nguyên liệu hoặc sử dụng nguyên liệu từ các nước thành viên CPTPP để đáp ứng quy tắc xuất xứ. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần nâng cao năng lực pháp lý, chủ động tìm hiểu các quy định về chống bán phá giá, phòng vệ thương mại, hợp đồng và giải quyết tranh chấp.

Ở góc độ hỗ trợ, Thương vụ Việt Nam tại Australia khẳng định sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp thông qua việc cung cấp thông tin thị trường, cập nhật chính sách, hỗ trợ xúc tiến thương mại, kết nối trực tiếp doanh nghiệp hai nước và tham mưu chính sách cho các cơ quan quản lý trong nước.

“Trong nguy có cơ”, bà Trần Thị Thanh Mỹ nhấn mạnh, những biến động về chính sách thương mại và thuế quan toàn cầu hiện nay cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam tái cấu trúc, tái định hình thị trường và mặt hàng xuất khẩu. Về dài hạn, với lợi thế từ CPTPP và tiềm năng của thị trường Australia, nếu tận dụng tốt C/O ưu đãi và đi theo con đường bài bản, hàng Việt hoàn toàn có cơ hội mở rộng sự hiện diện một cách bền vững tại thị trường này.