Nâng năng lực đáp ứng quy tắc xuất xứ để tận dụng FTA hiệu quả

Doanh nghiệp từng bước làm chủ quy tắc xuất xứ

Trong bối cảnh Việt Nam tham gia ngày càng sâu vào mạng lưới các hiệp định thương mại tự do (FTA), quy tắc xuất xứ đang trở thành điều kiện then chốt để hàng hóa được hưởng ưu đãi thuế quan và thâm nhập bền vững vào các thị trường quốc tế. Thực tiễn tại các địa phương cho thấy, bên cạnh những doanh nghiệp đã chủ động làm chủ quy định, vẫn còn không ít doanh nghiệp gặp khó trong tổ chức sản xuất, quản lý hồ sơ và chứng minh xuất xứ hàng hóa.

Trao đổi với Báo Công Thương, ông Đinh Kỳ Giang, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Lạng Sơn, đã chia sẻ những đánh giá cụ thể về thực trạng, cũng như các giải pháp mà địa phương đang triển khai nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tốt hơn các ưu đãi từ FTA.

“Về tổng thể, khả năng đáp ứng các quy tắc xuất xứ của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh nói riêng và trong nước nói chung đang từng bước được cải thiện, qua đó góp phần tận dụng tốt hơn các ưu đãi thuế quan từ các hiệp định thương mại tự do”, ông Giang nói.

Đối với nhóm doanh nghiệp quy mô vừa và lớn, đặc biệt là doanh nghiệp xuất khẩu thường xuyên, việc nắm bắt và tuân thủ quy tắc xuất xứ nhìn chung khá chủ động. Các doanh nghiệp này đã quan tâm hơn tới việc quản lý nguyên liệu đầu vào, chuẩn hóa hồ sơ chứng từ, cải tiến quy trình sản xuất, đồng thời phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý trong quá trình lập hồ sơ đề nghị cấp C/O. Nhờ đó, nhiều doanh nghiệp đã khai thác tương đối hiệu quả các ưu đãi thuế quan từ FTA.

Quy tắc xuất xứ đang trở thành điều kiện then chốt để hàng hóa được hưởng ưu đãi thuế quan và thâm nhập bền vững vào các thị trường quốc tế. Ảnh: Lê Phú

Tuy nhiên, lãnh đạo Sở Công Thương Lạng Sơn cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, đối với phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa, khả năng đáp ứng quy tắc xuất xứ vẫn còn những hạn chế. Một số doanh nghiệp chưa nắm rõ tiêu chí xuất xứ cụ thể theo từng FTA, tổ chức sản xuất còn manh mún, phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu ngoài khối ưu đãi; công tác lưu trữ, quản lý hồ sơ, chứng từ phục vụ chứng minh xuất xứ chưa đồng bộ. Do đó, dù có hoạt động xuất khẩu, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa tận dụng được hoặc tận dụng chưa tối đa các ưu đãi thuế quan từ FTA.

“Một số doanh nghiệp chưa thực sự hiểu rõ các tiêu chí xuất xứ theo từng FTA; tổ chức sản xuất còn manh mún, phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu ngoài khối ưu đãi; công tác lưu trữ, quản lý hồ sơ, chứng từ phục vụ chứng minh xuất xứ chưa đồng bộ,” ông Đinh Kỳ Giang chia sẻ.

Đẩy mạnh hỗ trợ, nâng cao năng lực tuân thủ

Trước thực trạng trên, theo ông Đinh Kỳ Giang, trong thời gian tới, Sở Công Thương Lạng Sơn sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp, tập trung vào các giải pháp mang tính căn cơ nhằm nâng cao năng lực đáp ứng quy tắc xuất xứ.

Cụ thể, Sở sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến quy định về quy tắc xuất xứ, tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu theo từng nhóm ngành hàng và từng FTA cụ thể, giúp doanh nghiệp hiểu đúng, hiểu đủ và vận dụng phù hợp với điều kiện sản xuất của mình. Bên cạnh đó, Sở cũng khuyến khích doanh nghiệp tái cấu trúc chuỗi cung ứng, tăng tỷ lệ nội địa hóa, đồng thời ứng dụng công nghệ số trong quản lý sản xuất và truy xuất nguồn gốc, coi đây là giải pháp dài hạn để đáp ứng yêu cầu hội nhập.

Liên quan đến công tác cấp chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O), ông Đinh Kỳ Giang cho biết, Sở Công Thương Lạng Sơn đã triển khai đồng bộ, đúng quy định, bảo đảm vừa tạo thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp, vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước.

Hiện nay, Sở thực hiện tiếp nhận, rà soát và cấp C/O chủ yếu thông qua hệ thống cấp C/O điện tử (eCoSys) theo quy định của Bộ Công Thương. Việc ứng dụng hệ thống điện tử giúp rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, nâng cao tính minh bạch, tạo điều kiện để doanh nghiệp nộp hồ sơ, theo dõi tiến độ và nhận kết quả thuận tiện hơn.

Trong thời gian tới, Sở Công Thương Lạng Sơn sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp, tập trung vào các giải pháp mang tính căn cơ nhằm nâng cao năng lực đáp ứng quy tắc xuất xứ. Ảnh: VGP

Trong quá trình xử lý, Sở thực hiện kiểm tra chặt chẽ hồ sơ đề nghị cấp C/O, đối chiếu thông tin về nguyên liệu, quy trình sản xuất và tiêu chí xuất xứ theo từng hiệp định; đồng thời tăng cường trao đổi, làm rõ với doanh nghiệp khi phát sinh nội dung cần bổ sung, giải trình, nhằm hạn chế sai sót và rủi ro trong hậu kiểm.

Không dừng lại ở khâu cấp C/O, Sở Công Thương Lạng Sơn còn chú trọng công tác hỗ trợ doanh nghiệp thông qua hướng dẫn kỹ thuật, tư vấn trực tiếp bằng nhiều hình thức như trao đổi tại bộ phận chuyên môn, hỗ trợ qua điện thoại, thư điện tử và trên hệ thống eCoSys. Đối với các doanh nghiệp mới tham gia xuất khẩu hoặc lần đầu đề nghị cấp C/O, Sở chủ động hướng dẫn chi tiết về hồ sơ, chứng từ và quy trình, giúp giảm số lần bổ sung, chỉnh sửa hồ sơ.

“Trong thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến quy định về quy tắc xuất xứ; tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu theo từng nhóm ngành hàng và từng FTA cụ thể,” ông Đinh Kỳ Giang cho biết, đồng thời nhấn mạnh vai trò của tái cấu trúc chuỗi cung ứng, tăng tỷ lệ nội địa hóa và ứng dụng công nghệ số trong quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc.

Từ thực tiễn tại Lạng Sơn có thể thấy, quy tắc xuất xứ không còn là câu chuyện thủ tục, mà đang trở thành bài toán năng lực của doanh nghiệp trong tiến trình hội nhập. Việc địa phương chủ động cải cách thủ tục, ứng dụng công nghệ và đồng hành cùng doanh nghiệp chính là nền tảng để nâng cao khả năng tận dụng FTA, góp phần đưa hàng hóa Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.