Xúc tiến thương mại: Lực đẩy thúc đẩy xuất khẩu xanh và bền vững

Áp lực và cơ hội từ hàng rào xanh toàn cầu

Theo các chuyên gia, Việt Nam với tiềm năng và lợi thế sẵn có đang đứng trước nhiều cơ hội lớn để trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong đó, hàng hóa xanh, bền vững, sản xuất sạch hơn, năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn chính là những hướng đi chiến lược.

Thực tế, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã bắt đầu đẩy mạnh chiến lược phát triển xanh gắn với xuất khẩu bền vững. Ông Vũ Trọng Công, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH JP Corelex Việt Nam, chia sẻ: 90% sản lượng giấy tái chế của doanh nghiệp đã được xuất khẩu sang 35 quốc gia, chủ yếu là Hoa Kỳ. Để đạt mục tiêu tăng trưởng xanh, công ty đầu tư hệ thống điện mặt trời 2,5 MW, lò đốt biomass, xe nâng điện, động cơ tiết kiệm năng lượng, đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế như FSC, FDA.

Ngành dệt may – lĩnh vực có kim ngạch xuất khẩu trên 40 tỷ USD – cũng đã có nhiều doanh nghiệp tiên phong xanh hóa. Một số công ty chuyển đổi từ nồi hơi than đá sang sinh khối, áp dụng năng lượng mặt trời áp mái, dùng cotton hữu cơ, nguyên liệu tái chế… giúp giảm hàng nghìn tấn CO₂ mỗi năm. Những đầu tư này không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng hàng rào phi thuế quan, mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Xuất khẩu Việt Nam đang hồi phục mạnh mẽ sau giai đoạn đầy biến động

Thực tế cho thấy, xu hướng thương mại quốc tế đang định hình lại chuỗi cung ứng. Quy định Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU sẽ có hiệu lực từ tháng 1/2026, yêu cầu khai báo lượng khí thải carbon của các mặt hàng như thép, xi măng, phân bón, nhôm. Bên cạnh đó, Quy định Ngăn chặn Phá rừng (EUDR) cũng tác động mạnh đến các mặt hàng nông, lâm sản của Việt Nam.

Đại diện Tiểu ban Tăng trưởng xanh (EuroCham) nhận định: “Tuân thủ CBAM và EUDR là thách thức, nhưng cũng là cơ hội để Việt Nam chuyển đổi sản xuất, củng cố vị thế xuất khẩu và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050”.

Các chuyên gia cũng lưu ý, để vượt qua rào cản, doanh nghiệp cần chủ động huy động tài chính khí hậu, đào tạo nhân lực kiểm kê phát thải, tham gia thị trường tín chỉ carbon. Đây là bước chuẩn bị cần thiết để không bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong bối cảnh nhiều khó khăn, ngày 12/8/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 133/CĐ-TTg yêu cầu các bộ, ngành tập trung giải pháp để đạt tăng trưởng kinh tế 8,3–8,5%. Trong đó, lĩnh vực công nghiệp – thương mại đặt mục tiêu giá trị tăng thêm 9,6–9,8%, riêng chế biến, chế tạo đạt 11,2–11,5%.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh: Cần lựa chọn và phát triển nhóm sản phẩm chủ lực gắn thương hiệu quốc gia, xúc tiến thương mại chuyên sâu tại các thị trường trọng điểm, ngách và mới nổi như Halal, Trung Đông, Bắc Phi, Nam Mỹ. Mục tiêu tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu năm 2025 là 12%, xuất siêu 30 tỷ USD.

Hướng tới “công xưởng xanh” của thế giới

Để hiện thực hóa mục tiêu, Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành đang triển khai loạt giải pháp: mở cửa kỹ thuật, cấp nhãn sinh thái, tổ chức tuần lễ nông sản, hội chợ xanh, chứng nhận sản phẩm bền vững. Đồng thời, tập trung vào xúc tiến thương mại số, logistics thông minh, xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp xanh hóa chuỗi cung ứng.

Đầu tháng 7, Bộ Công Thương đã ra mắt Sàn giao dịch B2B xanh – nền tảng kết nối cộng đồng doanh nghiệp hướng tới chuỗi cung ứng phát thải thấp. Tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng nhận định: “Đây là lợi thế cạnh tranh mới, giúp doanh nghiệp Việt dễ dàng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu xanh, bền vững”.

Theo bà Thắng, để tạo đột phá, cần hoàn thiện hành lang pháp lý, phát triển hạ tầng công nghệ, ứng dụng AI, IoT trong sản xuất và quản lý. Bên cạnh đó, cần có chương trình hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia thương mại điện tử xanh, đào tạo kỹ năng số, quản trị và truy xuất nguồn gốc.

“Quan trọng hơn, phải hình thành văn hóa tiêu dùng xanh trong xã hội. Khi người tiêu dùng sẵn sàng chọn sản phẩm xanh, doanh nghiệp sẽ có động lực mạnh mẽ để chuyển đổi”, Thứ trưởng Phan Thị Thắng nhấn mạnh.

Các FTA đang mở ra cơ hội rộng mở cho hàng Việt tiếp cận với nhiều thị trường tiềm năng

Bên cạnh những thuận lợi, đặc biệt từ trợ lực của các FTA đang mở ra cơ hội rộng mở cho hàng Việt tiếp cận với các thị trường tiềm năng. Tuy nhiên, rủi ro vẫn hiện hữu khi chính sách Mỹ – EU biến động, cạnh tranh thương mại toàn cầu gay gắt, lạm phát, giá năng lượng cao, chuỗi cung ứng đứt gãy. Để đạt mục tiêu 12% tăng trưởng xuất khẩu là nhiệm vụ nặng nề, đòi hỏi sự quyết tâm và phối hợp chặt chẽ từ Nhà nước đến doanh nghiệp.

Tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống các thương vụ Việt Nam tại nước ngoài tháng 8 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã yêu cầu các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tập trung các nhiệm vụ trọng tâm nhằm thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu: nghiên cứu chính sách mới của Đảng, phát triển động lực tăng trưởng mới như chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn; chủ động thông tin thị trường; hỗ trợ doanh nghiệp tìm nguồn cung ổn định; thúc đẩy thương mại xanh, bền vững.

Đối với doanh nghiệp, Bộ trưởng cũng khuyến nghị đa dạng hóa nguồn cung, đẩy mạnh đổi mới công nghệ, đầu tư truy xuất nguồn gốc, phát triển sản phẩm thông minh, tận dụng tối đa FTA. Địa phương được đề nghị tháo gỡ khó khăn về tín dụng, mặt bằng, chứng nhận chất lượng; phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế; đẩy mạnh liên kết vùng và sản xuất chính ngạch.

Cục Xúc tiến thương mại, thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong xúc tiến thương mại, triển khai trên nền tảng số, thương mại điện tử, logistics thông minh; hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn xanh, sạch, bền vững để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế. Phát huy vai trò chủ động của địa phương và hiệp hội ngành hàng trong xây dựng chương trình xúc tiến thương mại đặc thù, sát thực tế.

Theo định hướng của Bộ Công Thương, Việt Nam không chỉ đặt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu ngắn hạn, mà hướng tới trở thành công xưởng xanh của thế giới. Muốn vậy, phải xây dựng hệ sinh thái xanh toàn diện – từ đào tạo nhân lực số, hỗ trợ công nghệ, phát triển logistics xanh, đến nâng cao nhận thức của người dân.

Khi Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng cùng chung tay, xuất khẩu xanh không chỉ là yêu cầu bắt buộc để vượt rào cản quốc tế, mà còn là cơ hội đưa thương hiệu Việt vươn tầm toàn cầu, bền vững và có trách nhiệm.