Tuân thủ các quy định để xuất khẩu nông sản tận dụng được “lực đẩy” từ Hiệp định RCEP

Tăng trưởng xuất khẩu cao, song rào cản cũng không ít

Hiệp định RCEP có hiệu lực từ ngày 1/1/2022 tại Việt Nam, mở ra một khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới cho nước ta. Một trong những mục tiêu của RCEP là thúc đẩy sự hội nhập sâu rộng giữa các nền kinh tế khác nhau.

Để đạt mục tiêu này, các nước thành viên đã cam kết về các biện pháp đảm bảo an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật nhằm loại trừ rào cản kỹ thuật, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu. Các nước sẽ áp dụng các biện pháp an toàn thực phẩm và kiểm dịch động, thực vật dựa trên cơ sở khoa học, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời cam kết công nhận tình trạng dịch bệnh và các phương pháp kiểm dịch cảu nhau, tạo thuận lợi cho việc thông quan hàng hóa.

Bên cạnh đó, là tăng cường hợp tác, trao đổi thông tin về an toàn thực phẩm và kiểm dịch động, thực vật nhằm tạo ra môi trường thương mại minh bạch và cạnh tranh công bằng.

Nông sản xuất khẩu sang thị trường trong khối RCEP cần đáp ứng các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm

Theo Bộ Công Thương, Hiệp định RCEP đã và đang mang lại kết quả tích cực cho xuất khẩu nông sản. Năm 2022 (năm đầu tiên thực thi RCEP), xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang nhiều quốc gia thuộc khối RCEP đều có tăng trưởng tốt hơn so với năm 2021. Cụ thể như, thị trường Australia tăng 49,2%, Nhật Bản tăng 27,5%, còn nhiều nước ASEAN đạt mức tăng 20%... Đến năm 2023 và trong những tháng đầu năm nay, xuất khẩu nhiều loại nông sản sang nhiều nước ASEAN và các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản... tiếp tục đạt những kết quả tích cực.

Nhu cầu nông sản của các thị trường trong khối RCEP là rất lớn, tuy nhiên, những yêu cầu về tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm của các thị trường này cũng không ít. Theo Cục Bảo vệ thực vật – Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các quy định An toàn thực phẩm và An toàn dịch bệnh động thực vật (SPS) trong Hiệp định RCEP dựa trên 6 tiêu chí, gồm: tuân thủ quy định quốc tế; đánh giá rủi ro dựa trên khoa học; minh bạch; khuyến khích các phương pháp công nhận lẫn nhau; hợp tác; ứng dụng công nghệ trong chứng nhận.

Các biện pháp kiểm dịch được đưa ra nhằm ngăn chặn các loại sinh vật gây hại nguy hiểm hoặc nguy về an toàn thực phẩm, đồng thời tránh rủi ro tại cảng ở quốc gia nhập khẩu, thúc đẩy tốc độ thông quan. “Mỗi quốc gia có quy định riêng về tiêu chuẩn an toàn và kiểm dịch thực vật. Việc tuân thủ giúp hàng hóa xuất khẩu được chấp nhận tại nước nhập khẩu, phòng tránh việc bị cảnh báo, hoặc hạn chế nhập khẩu”, ông Quang cho biết.

Trong thị trường RCEP, số lượng sản phẩm được phép xuất khẩu sang Trung Quốc lớn nhất, hiện là 12 sản phẩm, thêm vào đó là dừa, chanh leo và ớt được xuất tạm thời. Kế tiếp là New Zealand có năm sản phẩm. Mới nhất, Hàn Quốc chính thức cấp phép cho mặt hàng bưởi tươi.

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong RCEP, yêu cầu phải đàm phán mở cửa đối với từng loại sản phẩm và ký kết Nghị định thư. Doanh nghiệp xuất khẩu phải thực hiện đăng ký theo Lệnh 248, 249, đồng thời khai báo mã vùng trồng và cơ sở đóng gói.

Về đáp ứng các tiêu chuẩn SPS đã đề ra, Văn phòng SPS Việt Nam thông tin, cho biết 6 tháng năm 2024, có 551 thông báo và thông báo dự thảo biện pháp SPS được gửi đến Việt Nam, giảm so với 6 tháng năm 2023 là 566 thông báo. Trong đó, các thị trường có số thông báo nhiều nhất là Canada, Nhật Bản, Brazil…

Trong số 551 thông báo của nửa đầu năm 2024, số lượng lớn nhất thuộc về dư lượng (115 thông báo), sau đó là sức khỏe động vật, sức khỏe thực vật, thức ăn chăn nuôi... Tương đương với đó, các cơ quan của Việt Nam nhận được nhiều thông báo nhất lần lượt là Cục Bảo vệ thực vật và Cục Thú y thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Cục An toàn thực phẩm thuộc Bộ Y tế; Cục Xuất nhập khẩu thuộc Bộ Công Thương...

Cần tuân thủ các quy định của thị trường

Theo ông Lê Thanh Hòa - Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, các quy định SPS ở các thị trường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam thay đổi liên tục. Trong khi quy trình, công nghệ sản xuất, chế biến của người dân, doanh nghiệp Việt Nam còn nhiều khâu chưa kiểm soát được 100% như nguồn nước tưới, đất, bình tưới… tất cả đều có thể là nguy cơ lây nhiễm, tồn dư thuốc bảo vệ thực vật.

Trong quá trình hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng quy định của nước nhập khẩu, ông Hòa nhìn nhận không ít cơ sở định lấy chứng nhận HACCP nhưng nhà xưởng chưa thiết kế theo kiểu một cửa, hoặc để chó, mèo xuất hiện xung quanh khu vực nhà máy. Chính vì những nhận thức chưa sâu sắc này đã góp phần khiến số lượng cảnh báo của Việt Nam trong 6 tháng năm 2024 tăng bất thường.

Do đó, thời gian tới, ông Hòa đề xuất các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp xuất khẩu quan tâm, tìm hiểu thông tin liên quan đến các vấn đề SPS, đồng thời kịp thời phản ánh những vướng mắc, khó khăn tới cơ quan quản lý để tháo gỡ.

Bên cạnh đó, ông Nam lưu ý doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp xuất khẩu, chủ động tiếp cận với những thông tin thay đổi quy định SPS của thị trường nhập khẩu, đồng thời nêu ý kiến đóng góp vào các thông báo mà Văn phòng SPS Việt Nam đăng tải trên cổng thông tin điện tử và phương tiện thông tin truyền thông.

Ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam chia sẻ thêm: "Thế giới luôn vận động, các quy định thị trường cũng thường xuyên được bổ sung, cập nhật. Doanh nghiệp các quốc gia khác luôn quan tâm đến những thay đổi về quy định SPS. Là một thành viên của WTO và trên đường trở thành bếp ăn thế giới, doanh nghiệp Việt Nam không thể đứng ngoài quy luật này", ông Nam nhấn mạnh.