Ngành công nghiệp hỗ trợ: Mở rộng thị trường nội địa để tăng trưởng bền vững

Thị trường nội địa tiềm năng chưa khai thác hết

Công nghiệp hỗ trợ từ lâu đã được coi là “xương sống” giúp tăng sức cạnh tranh cho ngành sản xuất, đặc biệt trong các lĩnh vực ô tô, điện tử, dệt may, da giày. Tuy nhiên, thực tế phát triển cho thấy, phần lớn doanh nghiệp trong ngành này vẫn phụ thuộc lớn vào đơn hàng xuất khẩu, trong khi thị trường nội địa chưa được khai thác đúng mức.

Thị trường trong nước với hơn 100 triệu dân, tốc độ đô thị hóa nhanh, nhu cầu tiêu dùng và sản xuất công nghiệp ngày càng cao lẽ ra phải trở thành “bệ đỡ” vững chắc cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Nhưng nghịch lý là, nhiều ngành vẫn phải nhập khẩu linh kiện, nguyên liệu, phụ tùng thay vì chủ động từ nguồn cung trong nước.

Thị trường trong nước còn nhiều dư địa cho ngành công nghiệp hỗ trợ khai thác. Ảnh: Dương Mỹ

Nguyên nhân có nhiều. Thứ nhất, quy mô doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ ở Việt Nam còn nhỏ, năng lực tài chính hạn chế, khó đầu tư vào đổi mới công nghệ, tiêu chuẩn chất lượng để đáp ứng nhu cầu thị trường. Thứ hai, sự liên kết giữa doanh nghiệp sản xuất chính và nhà cung ứng trong nước chưa chặt chẽ. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thường chọn nguồn cung từ mạng lưới toàn cầu đã định hình, ít ưu tiên doanh nghiệp Việt. Thứ ba, chính sách khuyến khích phát triển thị trường nội địa cho sản phẩm công nghiệp hỗ trợ còn dàn trải, thiếu tính liên thông giữa các bộ, ngành, địa phương.

Thực tế này dẫn đến một vòng luẩn quẩn: doanh nghiệp nhỏ không có đầu ra, khó đầu tư nâng chất lượng; trong khi các doanh nghiệp sản xuất lớn lại không mặn mà với nguồn cung trong nước vì lo ngại rủi ro chất lượng và tiến độ. Thị trường nội địa giàu tiềm năng, nhưng chưa thực sự mở cửa cho các nhà cung ứng nội địa chen chân.

Giải pháp mở rộng thị trường trong nước cho sản phẩm công nghiệp hỗ trợ

Để phá thế “lệ thuộc nhập khẩu”, việc phát triển thị trường nội địa cho sản phẩm công nghiệp hỗ trợ cần được nhìn nhận là nhiệm vụ chiến lược. Trước hết, cần xây dựng cơ chế gắn kết bền chặt hơn giữa doanh nghiệp có vấn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp trong nước. Các tập đoàn đa quốc gia khi hoạt động tại Việt Nam phải có lộ trình nâng tỷ lệ nội địa hóa, ưu tiên ký kết hợp đồng dài hạn với nhà cung ứng trong nước. Song song, doanh nghiệp Việt cũng cần chủ động nâng cấp quản trị, cải tiến quy trình sản xuất, đạt chuẩn quốc tế về chất lượng, an toàn, môi trường.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương nhấn mạnh: “Thị trường trong nước không chỉ là chỗ dựa cho doanh nghiệp trong bối cảnh biến động quốc tế mà còn là nơi rèn luyện, nâng cao sức cạnh tranh. Nếu sản phẩm công nghiệp hỗ trợ chinh phục được người tiêu dùng và các nhà sản xuất trong nước, thì chắc chắn sẽ có cơ hội bước ra thế giới”.

Tăng cường xúc tiến thương mại hỗ trợ kết nối rộng rãi doanh nghiệp nội. Ảnh: Chinhphu.vn

Một giải pháp quan trọng khác là thúc đẩy hoạt động xúc tiến thương mại ngay tại thị trường nội địa. Không chỉ dừng lại ở hội chợ, triển lãm, cần tổ chức các chương trình “kết nối cung - cầu” chuyên sâu, theo ngành hàng, theo chuỗi sản xuất. Đây là cách giúp doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ gặp trực tiếp các nhà sản xuất lớn, tạo cơ hội hợp tác thực chất thay vì chỉ dừng ở quảng bá.

Ông Vũ Bá Phú cũng khẳng định: “Xúc tiến thương mại trong nước phải đi trước một bước, tạo cầu nối cho doanh nghiệp hỗ trợ tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị. Khi có sự kết nối thường xuyên, bài bản, doanh nghiệp trong nước mới có cơ hội chứng minh năng lực và từng bước thay thế hàng nhập khẩu”.

Ngoài ra, chính sách tài chính, tín dụng cũng đóng vai trò then chốt. Nếu không có vốn trung và dài hạn với lãi suất hợp lý, doanh nghiệp khó có thể đầu tư máy móc, công nghệ. Do đó, cần có gói tín dụng chuyên biệt cho công nghiệp hỗ trợ, kèm theo cơ chế bảo lãnh tín dụng để khuyến khích ngân hàng mạnh dạn cho vay.

Về dài hạn, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố quyết định. Công nghiệp hỗ trợ đòi hỏi kỹ năng kỹ thuật chính xác, trình độ quản lý chuỗi cung ứng và am hiểu tiêu chuẩn quốc tế. Doanh nghiệp cần phối hợp với trường đại học, viện nghiên cứu để đào tạo theo nhu cầu thực tế, thay vì đào tạo chung chung.

Có thể thấy, mở rộng thị trường trong nước cho công nghiệp hỗ trợ không chỉ giúp doanh nghiệp Việt đứng vững trước biến động toàn cầu mà còn góp phần quan trọng vào mục tiêu tăng trưởng bền vững. Khi sản phẩm công nghiệp hỗ trợ được tiêu thụ ngay trong nước, chuỗi cung ứng sẽ trở nên ngắn hơn, chi phí giảm, rủi ro thấp hơn. Quan trọng hơn, nền công nghiệp quốc gia sẽ có thêm nền tảng vững chắc để vươn lên, không bị phụ thuộc quá nhiều vào bên ngoài.